Pòrt dera Bonaigua

Era Bonaigua, dita tanben pòrt dera Bonaigua (catalan Port de la Bonaigua), ei ua zòna de pas entre montanhes, a 2.072 mètres d'altitud, limítrof entre eth Palhars Sobeiran e era Val d'Aran, que junh es pòbles de Salardú damb Valéncia d'Àneu.

Ath costat aranés se dauric era estacion d'esquí de Vaquèira-Beret qu'a anat creishent enquia aué, quan se tròben es sòns remontadors ad ambdús costats deth pòrt e tanben ath bèl miei d'aguest pas.

Ena Bonaigua s'estend d'un versant ar aute des Pirenèus: era Val d'Aran que se tròbe ath costat atlantic dera sarrada, deth temps que eth arriu dera Bonaigua, cap ar èst, ei tributari dera Noguèra Palharesa e donques, aparten ara conca der Èbre. Era sua grana nautor e eth hèt qu'ei ua pòrta d'entrada entàs depressions atlantiques cap ar penent sud des Pirenèus hè que soent i hèsque tempèri. En iuèrn, eth pòrt demore barrat fòrça dies a causa dera grana acumulacion de nhèu e ath perilh de botassi que pòden trauessar era carretèra dempús des montanhes pròplèus.

Autes còps, amassa damb eth pòrt de Vielha, ère un des pòqui passi de montanha que permetien arribar ena Val d'Aran, en pè e damb corrues d'animaus e merces. Era ermita e eth refugi dera Mair de Diu des Ares, ath versant pallarés, ère un punt estrategic de pòsa e refugi, es casi de tempèri. ath començament deth sègle passat se dauric un vial de tèrra, bon entath transit rodat, que damb eth temps a acabat en tot vier part dera carretèra C28.