Nepotisme
Lo nepotisme es la tendéncia d'unes superiors ecclesiastics, evesques e papas, e per extension d'unes dirigents d'autras institucions, a favorizar l'ascension dels membres de lors familhas dins la ierarquia que govèrna, al prejudici dels procediments de causida ordinàris, del meriti e, mai sovent, de l'interès general.
Per extension, lo tèrme designa una tendéncia a accordar d'avantatges a de relacions, o amics pròches, sens se referir a lor valor, es ara sinonime de favoritisme.
Etimologia
modificarLo tèrme es un manlèu en 1653 à l'italian nepotismo, venent de nepote que signific « nebot », per referéncia al favoritisme accordat per un papa un de sos nebots per la cession indeguda de títols ecclesiastics o de donacions reservats al Vatican. A l'Edat Mejana, lo mot designa normalament dins aqueste contèxte, los enfants dels fraires e sòrres dels ecclesiastics. Mas sovent, per eufemisme, los mots « nebot » e « nepotisme » designavan tanben lo quitas enfants dels ecclesiastics; Savonarola presicava tanben contra la Glèisa de Roma en 1497: « autrecòps, se los prèires avián de filhs, los nomenavan lors nebots; ara avèm pas pus de nebots; avèm de filhs, simplament de filhs. »[1]
Papat
modificarDins lo contèxte de la curia romana, lo nepotisme trobèt sa realizacion mai emblematica dins lo fenomèn dels cardenals-nebots.
D'enter los papas avent practicat lo nepotisme, i a:
- Calixte III (1455-1458): Borgia qui nomenèt cardenal son nebot e filh adoptiu, lo futur Alexandre VI ;
- Sixte IV (1471-1484) ; nomenèt cardenal fòrça jovent, coma so nebot Rafèl Riario, de 17 ans d'edat;
- Alexandre VI (1492-1503): Borgia que nomenèt son fills Cesar Borgia cardenal a de 18 ans d'edat;
- Clemenci VII (1523-1534) ;
- Pau III (1534-1549) que creèt lo ducatde Parme e de Plaisança per son filh Pèire Loís Farnese, nomenèt dos falèns cardenals, Alexandre Farnese e Guido Ascanio Sforza di Santa Fiora ;
- Piu IV (1559-1565), que nomenèt cardenal lo cosin de son gendre, Alfonso Gesualdo, 21 ans d'Edat;
- Urban VIII (1623-1644) qu'aucèt tres de sos nebots al reng de cardinal ;
- Inocenci X (1644-1655), que nomenèt son nebot Camillo Pamphilj coma cardenal.
L'istoriografia destria tradicionalament dos periòdes :
- grand nepotisme, abans lo concili de Trent: las favors acordadas a la familha consistent en d'alienacions del patrimòni de Sant Pèire ;
- pichon nepotisme, après aqueste concilei, consistent en d'avantatges revocables ou viatgèrs.
Politica
modificarEn politic, lo nepotisme es caracterizat per las favors qu’un òme o una femna del poder mòstra per sa familha o sos amics, sens consideracion del meriti o de l'equitat, de lors aptituds o capacitats. Se destria mai sovent lo nepotisme de la transmission ereditària del poder o de l'erditat dels oficis. L'ONG Transparency International l'assimila a la corrupcion[2].
Segon Max Weber, las estructuras bureaucraticas devon permetre de far desaparéisser lo nepotisme dels govèrns de tipe tradicional.
La practica nepotica pòt èsser totalament legala o interdita segon los païses o las legislacions. Al delà de l'encastre legal, pòt tanben èsser d'òrdre cultural[3],[4]. Segon la politològa Armelle Le Bras-Chopard, aquesta practica pòt èsser motivada per l'aspècte financièr o per la melhora fisança e eficacitat d’una relacion de trabalh amb un pròche mas « traduch la tròp granda collusion e lo tròp grand nepotisme que regnan dins la classa politica ».
Nòtas e referéncias
modificar- ↑ Sermon de Carême 1497, citat per Louis Pastor, Histoire des papes, trad. française Furcy Raynaud, t.6, Paris, 1924, p. 14
- ↑ Corruption et népotisme: la France rongée par la colère anti-élus
- ↑ Le népotisme, une vieille habitude française
- ↑ Le népotisme : des papes aux élus de la République
Annèxes
modificarBibliografia
modificar- Madeleine Laurain-Portemer, « Absolutisme et népotisme. La surintendance de l'État ecclésiastique », Bibliothèque de l'école des chartes, 1973, tome 131, p. 487-568. en linha]
- Wolfgang Reinhard, Papauté, confessions, modernité, Paris, Éditions de l’EHESS, 1998.