Nòble Camin Octuple
Lo Nòble Camin Octuple (en sanscrit: āria sṭāṅga mārga e en pali: Ariya aṭṭhaṅgika magga) es considerat, dins lo bodisme, coma lo camin que mena al cessament del dukkha (‘patiment’). Aquest cessament del patiment es tanben conegut coma lo nirvana. Lo Nòble Camin es un dels ensenhaments bodistas fondamentals; es tanben la quatrena partida de las Quatre Nòblas Vertats. Dins la simbologia bodista, lo Nòble Camin es usualament representat jos la fòrma de la ròda del dharma, que cada rai i representa un element del camin. Es utilizat per desvolopar la capacitat a capitar la vertadièra natura de la realitat e per eradicar lo desir, l'asirança e l'illusion.
Reparticion dels aspèctes del Nòble Camin Octuple
modificarLo Nòble Camin Octuple considera mai d'un aspècte del comportament. Se concentra sus la saviesa, la conduita etica e la concentracion. Cadun dels factors del Nòble Camin Octuple ( vista, intencion, paraula, accion, vida, esfòrç, atencion, concentracion) es associat amb l'adjectiu drech que revira lo mot samyañc (en sanscrit) o sammā (en pali). Aquel tėrme es de mal revirar pr'amor que significa non solament drech , just, corrècte, convenable mas tanben perfiėch, ideal o encara savi.
| Division | Factors del Camin Octuple | Factors aquesits |
|---|---|---|
| Saviesa (sanscrit: prajñā, pāli: paññā) | 1. Vista drecha | 9. Saber superior |
| 2. Intencion drecha | 10. Liberacion superiora | |
| Conduita etica (sanscrit: śīla, pāli: sīla) | 3. Paraula drecha | |
| 4. Accion drecha | ||
| 5. Vida drecha | ||
| Concentracion (sanskrit e pāli: samādhi) | 6. Esfòrç drech | |
| 7. Atencion drecha | ||
| 8. Concentration drecha |
Saviesa
modificarLa saviesa ( sanscrit: prajñā, pali: paññā) es l'estapa que prepara l'entendement de la realitat. Es concebuda coma lo mejan d'agusar la capacitat a veire las causas coma son. Consistís en dos aspèctes: la vista drecha e l'intecion drecha.
Vista drecha
modificarLa vista drecha (sanscrit: samyag-dṛṣṭi, pali: sammā-diṭṭhi) pòt tèsser entenduda coma lo biais mai just e exact d'agachar lo mond coma es.
Se distinguís doas menas de vistas:
1. La vista drecha amb tacas ( o imperfiècha): aquesta vista porgirà meriti e ajudarà favorablament lo qu'es encara dins lo samsara.
2. La vista sensa taca ( o perfiècha): aquesta sola assegura la liberacion del reialme del samsara.
La vista drecha a mantunas facetas. Sa fòrma elementala pòt èsser seguida per totòm. Sas fòrmas mai elaboradas son mai que mai destinadas als monges. Totun totas aquestas facetas son basadas sus las premissas seguentas:
1.La lei morala del karma: tota accion a de consequéncias karmicas. Entendre aquò es aver una vista drecha.
2. Las tres caracteristicas: impermanéncia del mond, los fenomèns corporals e mentals son sorça de patiment, l'ego es illusion.
3. Patiment: naissença, mòrt, venir vièlh, malautiá, tristum, pena, dolor, desespèr son las fòrmas essencialas del patiment. Èsser incapable d'obténer çò que l'òm vòl es tanben patiment. La desirança es l'origina del patiment.[1]
La vista drecha pels monges es detalhada dins lo Sammādiṭṭhi Sutta ("Lo Sutra de la Vista Drecha"), escrich per Sariputta.
Intencion drecha
modificarL'intencion drecha (sanscrit: samyak-saṃkalpa, pali: sammā sankappa) es tanben coneguda sos lo nom de 'pensada drecha', 'concepcion drecha'. Lo seguidor d'aquel camin deu s'esperforçar de se desfar de tot çò que sap mal o immoral. Implica tanben la renonciacion a las causas del mond e una implicacion mai granda dins lo camin espiritual.
Conduita etica
modificarLa conduita etica es utilizada d'en primièr per facultar la purificacion mentala.
La paraula drecha
modificarLa paraula drecha (pali: samyag-vāc, sanscrit: sammā-vācā) recampa las consideracions subre lo biais d'utilizar la paraula.
Dins lo Canon Pali[2], e segon Samaññaphala Sutta, lo Kevatta Sutta e lo Cunda Kammaraputta Sutta las principalas recommandacions son[3]:
1. S'absténer de mentir.
Abandonant las paraulas mensorguièiras, s'absten de mentir. Ditz la vertat, demòra amb la vertat, es fèrm, fisable, engana pas lo mond...
2. S'absténer de calomniar.
Abandonant la calomnia, s'absten de las paraulas calomniosas. Çò qu'a ausit, o tòrna pas díser per separar o borrolar las personas entre elas. Atal, reconciliant los qu'èran desseparats, o cementant los que son units, aima la concòrdia, se regaudís dins la concòrdia e ditz tot çò que crea concòrdia.
3. S'absténer de paraulas irrespectuosas.
Abandonant l'irrespècte, s'absten de las paraulas irrespectuosas. Ditz tot çò qu'apasima, qu'es afectuós, que va drech al còr, qu'es cortés, qu'es agradable al mond...
4. S'absténer del barjum.
Abandonant lo barjum, s'absten del bargalh. Parla quand cal, ditz çò qu'es factual, ditz çò qu'es en accòrdi amb la tòca del dhamma e del vinaya. Ditz de paraulas de valor, apropriadas, circomspectas, legadas a la tòca.
Accion drecha
modificarL'accion drecha (sanscrit:samyak-karmānta, pali: sammā-kammanta) pòt tanben èsser revirada per 'conduita drecha'.
Segon lo Canon Pali, cal defugir de préner la vida, cal pas raubar e cal tanben fugir tota fòrma d'impudicitat.
Vida drecha
modificarLa Vida drecha (sanscrit: samyag-ājīva, pali: sammā-ājīva) implica que los bodistas practicants debon pas s'engatjar dins de comèrcis o d'occupacions que damatjan, dirèctament o indirèctament, autrú. Cal doncas defugir una tièira de professions:
1. Tota profession en relacion amb las armas e los mejans de tuar.
2. Tota profession en relacion amb lo comèrci d'èssers umans coma la prostitucion, l'esclavatge o lo trafec d'organs per exemple.
3. Tota profession en relacion amb la carn coma carnsaladièr, maselièr, boquièr per exemple.
4. Tota profession en relacion amb los intoxicants coma vinatièr, tabataire per exemple.
5. Tota profession en relacion amb las poisons.
De mai e d'un biais mai general, l'enriquiment deu sempre èsser obtengut per de mejans onèstes.
Concentracion
modificarLa concentracion (o samadhi) es realizada per la concentracion sus un sol objècte. Aquò adutz patz e reculhiment e es necessari per trobar la saviesa vertadièira per experiéncia dirècta.
L'esfòrç drech
modificarL'esfòrç drech (sanscrit: samyag-vyāyāma, pali: sammā-vāyāma) es l'esfòrç perdurable que la tòca es l'abandon de tota accion, paraula, pensada que siá mala. Lo practicant deu, al contrari, s'esperforçar de far espelir tot çò qu'es bon per el e per autrú, en paraula, en accion o en pensada. Qualas que sián las dificultats o la lassièira, deu manténer son esfòrç.
L'atencion drecha
modificarL'atencion drecha (sanscrit: samyak-smṛti, pali: sammā-sati) designa lo fach, per tot practicant, de sempre téner son èime espertat e conscient de tots los fenomèns que l'afectan. Tota accion deu èsser deliberada e causida. Cap d'accion deu pas èsser lo fruch de l'inatencion o de l'oblit.
Concentracion drecha
modificarLa concentracion drecha (sanscrit: samyak-samādhi, pali: sammā-samādhi) es una fòrma de concentracion sus un sol objècte que deu menar cap a l'absorpcion (jhana). Se practica tradicionalament per de tecnicas respiratòrias, la visualizacion d'objèctes o la repeticion de mantras.