Wikipèdia

Mitra (mitologia persana)

Pels articles omonims, vejatz Mitra.

Mitra es un dieu iranian, filh d'Anahita, que lo culte coneguèt son apogèu a Roma als sègle II e III ApC.

Mitra sacrificant lo Taur (100-200 ApC) colleccion Borghese, comprat pel Lovre en 1807 al Lovre Lens
Mitra e lo taur, fresca de Marino (Laci).

Lo culte

modificar

Le mitraïsme èra un culte politeïsta anterior de mai de 1500 ans al cristianisme primitiu, mas que coneguèt son apogèu a Roma al moment de la naissença d'aquel darrièr.

Mitra es une divinitat indoeuropèa. De documents ititas confirman son existéncia a partir del millenari II AbC. Dins la Pèrsia antica, lo culte obtenguèt una vertadièra importança e comença a èsser conegut un pauc melhor[1].

Se desvelopèt a Roma benlèu a partir del sègle I ApC., sens que se sap exactament quand e cossí foguèt introdusit dins l'empèri. Segon l'istorian Plutarc, lo mitraïsme seriá arribat en Itàlia amb las expedicions de Pompèu contra los piratas de Cilicia[2]. Pasmens, sembla que son introduccion foguèt mai tardièra e diverses ipotèsis existisson a aquel subjècte[3],[4].

Aquel culte èra plan popular dins las armadas, subretot pels soldats e centurions e tanben de qualques legats. Fòrça esclaus e afranquits tanben n'èran fidèls. Los senators e cavalièrs semblent al contrari èran mai reticents a aderir al mitraïsme. Las femnas ne serián estat exclusidas pasmens s'es pas absoludament segur[5]. Lo culte s'espandiguèt subretot en Itàlia, en Granda Bretanha, sul Ren e lo Danubi. Mas, sembla aver pas conegut un grand vam e sonque tadièrament dins la partida orientala de l'Empèri Roman[6],[4]

Pau d'elements son coneguts sul contengut del mitraïsme e las seunas valors. Se supausa, a l'ora d'ara, que las valors d'amistat e de leialtat èran primièras. Solas doas scènas de la gesta de Mitra son plan conegudas e identificadas: sa naissança e la tauroctonia.

Mitra, que se crèt d'esperel de la ròca (se dich petrogèn), es a l'encòp primogenitus e autogenitus. La representan aquela scèna fòrça estatuas.

La tauroctonia es de segur la scèna mai representada dins los sanctuaris del dieu, que siá d'esculturas, de bas relèus o de frescas. Sembla qu'après aver caçat lo taur, Mitra auriá trapat e tuat. Lo sacrifici del taur seriá a l'origina de la vida, lo sang de l'animal fertilizant la tèrra.

Lo mitraïsme es un culte de mistèris. Lo fidèl deviá subir una initiacion per èsser plenament acceptat d'entre los mai fervoroses fidèls. Aquel tipe de culte, al contrari de çò que, de longas, se creèt, es pas d'origina "orientala" mas grèga[7]. Los iniciats portavan cadun un grade pal precís: còrb (corax), fiançat o jove mariat (nymphus), lo soldat (miles), lo leon (leo), lo Pèrsa (Perses), l'Eliodròm (Heliodromus) e lo Paire (Pater). Aqueles grades son subretot atestats en Itália, coma se vei sus fòrça inscripcions e mosaïcs del sanctuari de "Sette Sfere" a Ostia[8] e tanben mercé al testinòni de Geròni d'Etridon[9].

Los sanctuaris

modificar

Lo sanctuari dedicat a Mitra pòrta actualament lo nom mithraeum o mitrèu. Dins l'Antiquitat, se nomenavan tanben spelaeum (espelonga) en Itàlia, o templum (temple, sanctuari) dins las províncias[10]. Aqueles sanctuaris èran a vegada installats dins de balmas naturalas. Mas, mai sovent aqueles temples èran bastits artificialament e sonque reprodusiá la forma d'una balma: èran sovent e al mens en partida sosterrens. La balma èra sens contesta un luòc important pels fidèls de Mitra perque lo dieu se seriá nascut dins l'una d'elas[11]. Los plafons d'uns sanctuaris representan lo cèl estelat. Aquò menèt fòrça cerecaires a interpretar lo culte de Mitra mejans l'astronomia e l'astrologia[12]. Mas, ara se tornèt sus aquelas interpretacions[13].

A Roma, la Basilica Sant Clement del Latran possèda dins los sossols de rèstes d'un temple mitraíc.

En Occitània se trapèt de rèstes de sanctuaris dedicats a Mitra a Arle, Bordèu o Lo Borg Sant Andiòu, [14][15]. E endacom mai en França a Angieus[16], Biesheim,Nuits-Saint-Georges, Septeuil e Estrasborg.

En Esapnha a Els Munts, Altafulla, Tarragona; Mérida, Extremadura; lugo, Galícia.[17]

En Argeria, a Lambèsa e Skikda (la Rusicade romana).[18]

Nòtas e referéncias

modificar
  1. ↑ (fr)M. Clauss, The Roman Cult of Mithras, New-York, 2000, p. 3-8.
  2. ↑ Plutarc, Vida de Pompèu, XXIV, 7
  3. ↑ (en)R. Beck, The Mysteries of Mithras: a New Account of their Genesis, in The Journal of Roman Studies, t. 88, 1998, p. 115-128
  4. ↑ 4,0 et 4,1 (en) I. Noll, The mysteries of Mithras in the Roman Orient : the problem of origins, in Journal of Mithraic Studies, t. 2, 1977, p. 53-68
  5. ↑ (en)J. David, The Exclusion of Women in the Mithraic Mysteries: Ancient or Modern?, in Numen, t. 47/2, 2000, pp. 121-141.
  6. ↑ (de)M. Clauss, Cultores Mithrae: Die Anhängerschaft des Mithras-Kultes, Stuttgart, 1992, p. 235
  7. ↑ (fr)W. Burkert, Les cultes à mystères dans l'Antiquité, Paris, 1992, p. 14
  8. ↑ (fr)M. Beard, J. North, S. Price, Religions de Rome, Paris, 2006, p. 285; CLAUSS (M.), The Roman Cult of Mithras, New York, 2000, pp. 133-138.
  9. ↑ San Geròni, Letras, CVII (Ad Laetam), 2.
  10. ↑ (en)M. Clauss, The Roman Cult of Mithras, New York, 1992, p. 42.
  11. ↑ (fr)H. Lavagne, Importance de la grotte dans le Mithriacisme en Occident, in Études mithriaques : actes du 2e congrès international de Téhéran, du 1er au 8 septembre 1975, Téhéran-Liège, 1978, pp. 271-278 (Acta Iranica, n° 17).
  12. ↑ (en)R. Beck, Planetary Gods and Planetary Orders in the Mysteries of Mithras, Leiden, 1988 (Estudis preliminaris a las religions orientalas dins l’Empèri roman, n° 109) e subretot (en) D. Ulansey, The Origins of the Mithraic Mysteries, New-York-Oxford, 1989.
  13. ↑ (en)J. Alvar, Romanising Oriental Gods: Myth, Salvation and Ethics in the Cults of Cybele, Isis and Mithras, Leiden-Boston, 2008, p. 98 & 351; M. Clauss, Mithras und die Präzession, in Klio, t. 83/1, 2001, pp. 219-225.
  14. ↑ (en)(es)(fr)Mithraeum. Our Common Sun. sus www.mithraeum.eu
  15. ↑ (fr)Lieux sacrés à Bourg-Saint-Andéol
  16. ↑ (fr)Inrap, découverte d'un temple de Mithra à Angers
  17. ↑ (en)(es)(fr)Mithraeum. Our Common Sun. sus www.mithraeum.eu
  18. ↑ (en)(es)(fr)Mithraeum. Our Common Sun. sus www.mithraeum.eu


Vejatz tanben

modificar

 

Wikimedia Commons prepausa de documents multimèdia liures sus Mitra.

Articles connèxes

modificar

Ligams extèrnes

modificar

Bibliografia

modificar
  • Jaime Alvar, Romanising Oriental Gods: Myth, Salvation and Ethics in the Cults of Cybele, Isis and Mithras, Leiden-Boston, 2008.
  • Manfred Clauss, Cultores Mithrae: die Anhängerschaft des Mithras-Kultes, Stuttgart, 1992.
  • Manfred Clauss, The Roman Cult of Mithras, New York, 2000.
  • Reinhold Merkelbach, Mithras, 1984. ISBN: 3-445-02329-8
  • Jean-Christophe Piot, Les Lions de Mithra, 306 p., Marseille, Gramond-Ritter, 2006. ISBN: 978-2354300012
  • Robert Turcan, Mithra et le mithriacisme (« Que sais-je ? », 1929), Paris, Presses universitaires de France.
  • Robert Turcan, Mithra et le Mithriacisme, 180 p., Les Belles Lettres, Collection Histoire, Paris, 1993. ISBN: 2-251-38023-X
  • Maarten Jozef Vermaseren, Mithra, ce dieu mystérieux, Coll. Religions, 291, Bruxelles, editions Sequoia, 1960, 158p.
  • Maarten Jozef Vermaseren, Corpus inscriptionum et monumentorum religionis Mithriacae, La Haye, Martinus Nijhoff, Vol I, 1956, Vol II, 1960
Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Mitra_(mitologia_persana)&oldid=2426864 »