Lomellin

Lo lomellin (en italian: lomellino) es una varietat lombarda parlada en Lomellina, una region situada a l'oèst de la província de Pavia. Aparten a la branca occidentala del lombard a mai se presenta un caractèr de transicion cap al piemontés e tanben cap a l'emilian-romanhòl (subretot a nivèl de sa fonologia). A un vocabulari particular que lo diferéncia pro del demai de las autras varietats lombardas. Aquela familha de parlars foguèt estudiada pel bibliograf livornés Giovanni Papanti qu'en 1875 publiquèt I parlari italiani in Certaldo. Una òbra complementària foguèt publicada tres ans mai tard per un autre cercaire, l'avocat Antonio Rusconi, I parlari del Novarese e della Lomellina.

Transcripcions

Las transcripcions seguentas son trachas del libre de Giovanni Papanti: I parlari italiani in Certaldo.

Parlar de Grüpé (Gropello)
Äv cönti duncä che int i temp däl prim re 'd Cipri, dop la cunquistä che Gutifree 'd Bulión l'ävevä fai dla Terä Säntä, l'è cäpitaa che unä siorä nòblä 'd Guascognä l'è ändai ä piligrinà äl Sänt Sepolcär e che turnändä dä là e ärivändä 'in Cipri l'è stai mälträtaa dä certi bälosson sensä nsün rispet ümän. Lee, avendegh ävüü tänt dispiäsì 'd cust, l'ävevä pinsaa d'ändass ä lümintà däl re. Ma gh'è stai dii che l'erä inütil, perché lü l'erä tänt un fiacón e dä pòch che non suläment 's vindichévä nò di dispressi fai ai altär, ma äl süportévä äncä si quäi fai ä lü. 'Stä dònä, quand l'ha sentii cust, avendägh nò speransä dlä vindätä, pär cunsulàss un poo däl mal, l'ha pinsaa dä spunz lä viliäcäriä 'd cul re, e ändändä dnäcc a lü, piänzändä, lä gh'ha dii: "O 'l mè car Siur, mì vegni nò dä lü pär fàm fà vindätä dl'ingiüriä che m'han fai, ma pär prigàl d'insegnàm cm'äl fa lü a süportà tüt quäi che senti ä dì ch'ägh fan ä lü, perché äncä men pössä fà istess dla miä che (äl Siur äl lä sa) mi 'gh regäläriss volonterä, dä già che lü ei j'ha portä insì ben" Äl re, che fin alórä l'erä stai stai pigär e indorment, cmè ch'äs füss svigiaa äpenä alórä, l'ha cominciaa dl'ingiüriä fai a culä dònä fasendegh giüstisiä, e äl s'è fai ün persecütór tiribil 'd tüti quäi che féven quaicòss conträ l'unur dla sò curunä.

Parlar de Mortara
Mì 'v cünti dónca cóme int i temp del prim re 'd Cipri, dop che Gütifrè 'd Büglión l'ha vinciüü in Tera Santa, gh'è sücedüü che 'na scióra 'd Guascogna l'ha fai 'l viagg di piligrin fin al Sepólcar. Tornanda da là, l'è arivaa in Cipri, e chì l'ha ricevüü ogni sorta 'd dispressi da di om canaja, Par cust ch' l'era tüta rabiaa e l'ha pinsaa d'andà a lamintàss dal re. Ma gh'è stai dii da quaidün che l'era temp pers, perché lü l'era tant ün bòn omass e insì da poch che inveci da vindicà da om giüst i ingiüri di altar, 'l soportava da povar cojón tücc i dispressi che 'gh favan a lü; tant l'è vera che se jün gh'aveva quaich dispiasè 'l sfogava la sò passión con fàgh quaicoss a lü. Sintanda insì cla povra dona gh'è cascaa i brass: ma par sfogà 'n poo 'l sò cör, l'ha pinsaa da mincionà cul re; e pianzinda la s'è portaa dadnan a lü e gh'ha dii: "Car 'l mè Sciór, mì vegni nò chì dadnan a tì parchè ta 'm faia giüstisia di ingiüri che m'han fai; ma in paga 't preghi che tì t'abia da mostràm come 't fee a mandà giü tüt cul che senti a dì che 't fan; parchè imparanda da tì pössa anca mì lassà cur tüt cul che m'han fai. E, 'l sa 'l Signór se mì podiss fàl!, volontera 't cedaria i mè dispiasì e magón a tì che 't see insì bòn a mandài giü". 'L re, che fina in óra l'era stai ün dormión, ün pigar, quasi svigiandas tüt int ün bot, comincianda dl'ofesa faia a cula scióra, gh'ha fai giüstisia in regola, e pö l'è divintaa l'om püssee teribil incóntra cui ch'avrian fai quaicoss incontrari a l'onur dla sò curóna.

Parlar d'Avgevan (Vigevano)
Dunca mè digh ca quând j'iva al prim re 'd Cipar, dopo ca Gutifree 'd Bujôn l'ha bvüü guadagnä ra Tera Sânta, j'è capitaa ca 'na nòbla 'd Guascògna l'iva 'ndàcia, vistii da piligrin, al Sapulcar; e 'gnind indree, rivä 'ch l'è stacia a Cipar, serti balussôn 'd brüt vilân a gh'hân facci di scalfüri, ma gross ben. Dopo pö, pina 'd magôn e tüta malincònia gh'è 'gnüü in ment d'andàgra a cüntä al re, gh'è 'gnüü in ment: ma j'è stacc dra buna gent ca gh'hân dicc ch'l'ha risparmiss ra sò strä, perché 'l re l'iva un mischin insè garganè e ca 'l variva a gnent, ch'inscâmbi 'd jess giüst e da met in parzôn cui ch'i fân 'ma di dispressi ai altar, a 's lassiva sempar fä cun i pee, propi da carògna: ad manera ca quij ch'i ivan dal ghigneôn, s'a 's sfughivan cun dìgan par i pursè, o 'gh fivan ra minee. Quând l'ha sintii insè cula dona là, la siva gnent cuma fä a sburì ra sò rabia, e par sfugäss a gh'è 'gnüü in ment d'andägh a dä 'na mustassä al re. L'è 'ndacia dadnân a lü tüta lürenta e pö gh'ha dicc: "Cär al mè re, mè sun 'gnüü da vü gnent parchè me specia ca vü 'm fii i mè pratansiôn par al mal ca m'hân facc, ma in pagament mè 'v preghi ad dìm cuma fii avèi insè tânta pasiensa par al mal ca 'v fân a vü, par ca pössa anca mè avèin altartânt par al mè ca, 'l sa 'l Signur, sa mè pudiss va 'l dariss par agnent vuluntera, da zà ca vü sii vün ca 'v n'in fa poch o gnent". Al re, 'ch l'iva stacc fin inlura lòch, e franciss franciss, tüt int un tracc cuma ca sa 's svigiss, cmissipiând dal mal ch'i ivan facc a cula dòna là, ca pö a gh'ha facc ra sò rasôn, s'è miss a dàj adoss, s'è miss, sensa di guarda ca 'd dò, a tücc quij d'urinân i insültivan ra sò curuna.