Fordisme

Lo fordisme es un biais de desvolopament de tota entrepresa (o d'organizacion del trabalh) qu'apareis en 1908 (amb la creacion de la Ford T), inventat per Henry Ford (1863 - 1947), fondator de l'entrepresa del meteis nom, e reprenent los principis d'una autra organizacion del trabalh, lo taylorisme o organizacion scientifica del trabalh (o OST) n'i apondent d'autres concèptes coma lo trabalh dels obrièrs sus cadenas.

Principis

La tòca d'aquel desvolopament de l'entrepresa es d'aumentar la productivitat e la produccion de l'entrepresa mercé a de principis:

• la division del trabalh dins una division verticala (separacion entre concepcion e realizacion) e dins una division orizontala (parcelizacion de las tascas), e l'aparicion de la linha de montatge (e doncas del trabalh de cadena).
• l'estandardizacion permetent de produire en grandas serias a l'ajuda de pèças intercambiablas.
• l'aumentacion del salari dels obrièrs (5 dolars per jorn contra 2 a 3 abans), per estimular la demanda de bens e doncas aumentar la consomacion. Mas aquela aumentacion dels salaris aviá per tòca principala de lutar contra lo taus de rotlament (demission dels obrièrs) aumentant de contunh amb l'aparicion del trabalh de cadena, que faguèt las condicions de vida dels obrièrs encara mai dificilas de per abans.

E mai, se los obrièrs èran mai pagats, èran «exempts de preoccupacion estrangièra al trabalh, e doncas mai industriós, en consequéncia, mai productius».

Consequéncias

Las consequéncias son un aument de la produccion e de la productivitat, mas tanben de la consomacion, una baissa del còst de produccion (per una economia de man d'òbra e de superfícia), una desqualificacion del trabalh obrièr, un melhor contraròtle per la direccion del trabalh obrièr, la realizacion d'un trabalh obrièr totjorn mai repetitiu e monotòn, e una estandardizacion de la produccion per fin de favorizar una consomacion de massa. Aquela epòca foguèt caracterizada per l'escòla de la regulacion.

Atal, lo fordisme compòrta d'avantatges coma d'inconvenients, e aqueles inconvenients conduguèron a una crisi economica e sociala de l'organizacion scientifica del trabalh (subretot a causa de la concurréncia de las entrepresas asiaticas, foncionnant segon lo toyotisme). Uèi, lo taylorisme e lo fordisme sont pas mai çò qu'èran a causa de la concurréncia e de lors incapacitats a respondre a una diversificacion de la produccion, deguèron cambiar per s'adaptar, es perque se parla uèi de neofordisme e Post taylorisme.

Istoric

Dins son autobiografia, My Life is Work and work is life, sortida als Estats Units d'America en 1922, Henry Ford revèla que son idèa de la cadena de produccion nasquèt aprèp una visita, adolescent, d'un escorjador de Chicago. Los premicis de las cadenas de produccion serián doncas puslèu situada dins l'industria de la vianda, al sen dels grands escorjadors Union Stock Yards.

Lo ròtle de la Primièra Guèrra Mondiala sembla a premièra vista centrala dins la genèsi del modèl fordista. Fa començar lo sègle XX (fragilizacion dels imperialismes europèus, pujada en fòrça de la superpoténcia dels Estats Units d'America e Revolucion Russa) e introdutz un cambi economic (alternativa planificatritz comunista), politica (brutalizacions de las societats europèas) e tecnologica (produccion, consomacion e educacion de massa). La mobilizacion totala de las societats dins la guèrra marca durablament lo sègle.

La Segonda Guèrra Mondiala constituís pasmens un moment essencial de l’evolucion cap al paradigma fordista. Las tecnicas fordistas mesas al punt e aplicadas als Estats Units d'America coma solucion a la crisi economica de 1929 (conjoncion d’un sistèma de produccion de massa a una intervencion estatica per mejan de l'investiment e de la planificacion) son de fach transcrichas pas que dins la pòstguèrra en Euròpa, per mejan subretot del plan Marshall. Lo regim d’acumulacion fordista se desplega vertadièrament pas que dins l’aprèp guèrra dins un contèxte d'aument de la consomacion e de vam demografic, se caracteriza per una nòrma de produccion (estandardizacion dels segments de produches e de las tascas de produccion) e una nòrma de consomacion (l'aument de la productivitat e dels salaris nominals permet una creissença del poder de comprar), que permeton l’integracion sociala.

Guy Debord escriguèt en 1967 dins La Societat de l'espectacle]] : «Amb la revolucion industriala, la division manufacturièra del trabalh e la produccion massiva pel mercat mondial, la merça apareis efectivament coma una poténcia que ven vertadièrament ocupar la vida sociala.»

Paradoxalament, es l'autor comunista italian Antonio Gramsci que conduguèt a la popularizacion del tèrme de fordisme en criticant vigorosament aquela organizacion del trabalh. En fach, segon el, aquela expression designa los malfachs de la division del trabalh e del maquinisme, de l'aument de l'expleitacion del trabalh. Desenant son pas mai las maquinas que son al servici de l'Òme, mas l'Òme que servís las maquinas. Aquela critica permet tanben de tornar los arguments de Ford sul pagament dels obrièrs, la fable de Ford.

Ford aumentèt pas sos emplegats (lo celèbre Five dollars a day) per umanisme mas a causa d'un taus de demission fòrça important, los salariats essent anequelits pel trabalh postat. Es per lutar contra la fugida dels obrièrs que Ford foguèt constrench e forçat d'aumentar los salaris. Mas coma o explica d'esperel dins sas memòrias, aquela decision se revelèt fòrça lucrativa. Los salariats avián de salaris mai nauts e en cambi d'una disciplina e d'un ligam al pòste que melhorèron encara la productivitat dels obrièrs e aquò fòrça al delà dels ganhs en tèrmes de salaris autrejats.

Annèxes

Bibliografia

• (fr)Robert Boyer, André Orléan, « Les transformations des conventions salariales entre théorie et histoire. D'Henry Ford ou fordisme », Revue économique, 1991, vol 42, n° 2, p. 233-272. en linha
• (fr)Pierre Dockès, « Les recettes fordistes et les marmites de l'histoire : (1907-1993) », Revue économique, 1993, vol 44, n° 3, p. 485-528. en linha

Articles connèxes

• Henry Ford
• Taylorisme
• Toyotisme