Ua exòsa qu'ei un monosacarid (un glucid donc) de sheis carbònis qui possedeish un grop carbonil :

  • Sia un aldeíd (alavetz, que's tracta d'ua aldòsa, en mei precisament en se tractant d'ua exòsa, ua aldoexòsa)
  • Sia ua cetòna (alavetz, que's tracta d'ua cetòsa, en mei precisament en se tractant d'ua exòsa, ua cetoexòsa)

Las exòsas que son provesidas de quate carbònis quiraus (qu'ei a díser assimetrics), çò qui balha setze (24) possibilitats d'estereoisomèrs (moleculas geometricament diferentas), de las quaus sonque la D-glucòsa, la D-manòsa e la D-galactòsa e existeishen dens la natura.

Las ueit D-aldoexòsas

modificar
    CH=O           CH=O          CH=O            CH=O
    |              |             |               |
   HC-OH        HO-CH           HC-OH         HO-CH
    |              |             |               |
   HC-OH          HC-OH       HO-CH           HO-CH
    |              |             |               |
   HC-OH          HC-OH         HC-OH           HC-OH
    |              |             |               |
   HC-OH          HC-OH         HC-OH           HC-OH
    |              |             |               |
    CH<sub>2</sub>OH          CH<sub>2</sub>OH         CH<sub>2</sub>OH           CH<sub>2</sub>OH 
  <small>D</small>-[[Allòsa]]       <small>D</small>-[[Altròsa]]     <small>D</small>-[[Glucòsa]]       <small>D</small>-[[Manòsa]]

    CH=O         CH=O            CH=O            CH=O
    |            |               |               |
   HC-OH      HO-CH             HC-OH         HO-CH
    |            |               |               |
   HC-OH        HC-OH         HO-CH           HO-CH
    |            |               |               |
 HO-CH        HO-CH           HO-CH           HO-CH
    |            |               |               |
   HC-OH        HC-OH           HC-OH           HC-OH
    |            |               |               |
    CH<sub>2</sub>OH        CH<sub>2</sub>OH           CH<sub>2</sub>OH           CH<sub>2</sub>OH 
  <small>D</small>-[[Gulòsa]]     <small>D</small>-[[Idoòsa]]         <small>D</small>-[[Galactòsa]]     <small>D</small>-[[Talòsa]]

las quetoexòsas

modificar
 
Estructura de la fructòsa

La cetoexòsas que son provesidas de tres carbònis quiralitatquiraus e qu'an donc ueit estereoismèr possibles (23) des quaus sonque quate D-isomèrs e son presents dens la natura:

   CH<sub>2</sub>OH        CH<sub>2</sub>OH         CH<sub>2</sub>OH        CH<sub>2</sub>OH 
   |            |             |            |
   C=O          C=O           C=O          C=O
   |            |             |            |
  HC-OH      HO-CH           HC-OH      HO-CH
   |            |             |            |
  HC-OH        HC-OH       HO-CH        HO-CH
   |            |             |            |
  HC-OH        HC-OH         HC-OH        HC-OH
   |            |             |            |
   CH<sub>2</sub>OH        CH<sub>2</sub>OH         CH<sub>2</sub>OH        CH<sub>2</sub>OH 
 <small>D</small>-[[psicòsa]]    <small>D</small>-[[fructòsa]]    <small>D</small>-[[sorbòsa]]    <small>D</small>-[[tagatòsa]]