Sason : Diferéncia entre lei versions

D'un punt de vista astronomic, una sason correspond a l'interval de temps que la Tèrra ocupa dins una partida de l'espaci pendent sa revolucion a l'entorn del Solelh. Es l'enclinason de l'axe dels pòls combinada amb la revolucion de la Tèrra a l'entorn del Solelh, coma aquò se produsís una '''alternança de las sasons'''. Correspondon als periòdes que separan lo passatge de la [[Tèrra]] sus de punts de son orbita o, recipròcament, del [[Solelh]] sus de punts de l'[[esfèri celest]], e que la [[mecanica celesta]] designa par [[equinòcci]]s e [[solstici]]s.

 

 

== Variacions climaticas e mecanica celesta ==

Aquela variacion a una autre consequéncia, perque la Tèrra se desplaça pus rapidament a l'entorn del Solelh quand es pus prèp<ref>D'un biais general, pus un còrs en orbita es ''bas'', pus vira rapid. <br /> Per exemple, [[Vènus (planeta)|Vènus]], pus prèpa del Solelh que la Tèrra (pus ''bassa'' al respècte del Solelh), ne fa lo torn en gaireben 7 meses ½.</ref>. Per aquò, la sason sus aquela tomba lo 3 de genièr es pus corta.

 

* La diferéncia de temperatura ''globala'', que seriá de gaireben 4°C entre lo perièli e l'afèli <u>amb una superfícia unifòrma</u>, es en fach estonament inversada! <br /> ⇒ Es quand la Tèrra es pus prèp del Solelh que sa superfícia es (globalement) pus freda ! <br /> Aquò es a causa principalament del desequilibre del rapòrt tèrra/ocean entre los dos emisfèris: l'emisfèri sud essent a 90 % marin. Lo fenomèn d'inèrcia termica elevada dels oceans (efèit de la capacitat termica elevada de l'aiga) dominariá los autres efièits (ex: [[albedò]] diferent). <br /> ⇒ La temperatura globala ''integrada'' de la Tèrra seriá atal pus elevevada a l'afèlia (que al perièlia) de 2,3°C<ref>Phillips, Tony, "[http://science.nasa.gov/headlines/y2002/02jul_aphelion.htm The Distant Sun (Strange but True: the Sun is far away on the 4th of July)]," [http://science.nasa.gov/default.htm Science@NASA], downloaded 24 June 2006</ref>.

 

Dins aquela tradicion, lo jorn pus long e avent pus fòrta incidencia dels rais del solelh se considèra coma lo ''debut'' de l'estiu. Aquò tend compte d'una realitat: lo 21 d'abril, se pòt encara gelar e lo 23 d'agost, fa encara calimàs: pasmens l'insolacion d'aquel dos jorns es gaireben egala. En França, lo jorn en mejana pus caud es vèrs lo 28 de julhet e pus fred vèrs lo 27 de genièr. Es l'[[inèrcia termica]] qu'indusís un retard entre declinason del Solelh e temperatura. En comparant la Tèrra amb una caçairòla sul fuòc, lo solstici d'estiu (21 de junh en França o 21 de decembre en Austràlia) correspond a una caçairòla sus un fuòc viu. Quand se bassa un pauc (çò que correspond a la bassa progressiva de la durada de l'ensolelhament pendent meses d'estiu) la temperatura continua encara d'augmentar.

 

 

Aquela explicacion es encara mai logica que la Russia admet una definicion intermèdi de las sasons, al mièja camin entre la concepcion europèa e la concepcion chinesa : prima: 1{{èr}} de març, estiu: 1{{èr}} de junh ; automne: 1{{èr}} de setembre; ivèrn: 1{{èr}} de decembre.

 

 

== Autres ==