Ucronia : Diferéncia entre lei versions

L''''ucronia''' ([[neologisme]] que vòl dire "notemps", "jamai", seguent lo modèl d'utopia) es un tèrme inventat pel [[Filosofia|filosòf]] [[Positivisme|positivista]] [[França|francés]] del [[sègle XIX]], [[Charles Renouvier]], que la definissiá coma "l'utopia dins lo temps". L'ucronia presenta una istòria alternativa amb de tramas que se passan dins un mond amb una istòria passada diferenta de la reala a partir d'un eveniment determinat (per exemple, los ganhants d'una [[guèrra]] apareisson ara coma los perdents, o un personatge [[Istòria|istoric]] clau a ara una vida diferenta, ècaetc.) que poiriam nomenar coma "moment de divergéncia". Dins l'istòria ne resulta, sempre en coeréncia, que se substituisson de faches o de personatges istorics per d'autres possibles ipotetics.

D'aqueste [[genre literari]], considerat coma sosgenre de la [[sciéncia-ficcion]], sorgiguèt un corrent istoriografic que se pòt designar amb lo nom d'istòria alternativa o istòria contrafactuala qu'analizaanalisa de d'scenaris istorics ne cambiant una variabla existenta per d'autres possibles, per ensejarensajar d'explicar los cambiaments e las causas de determinats los eveniments. Sovent las ucronias s'emplegan coma recits didactics per soscar sus l'istòria e ne far una vulgarizacion.

Se pòt tanben considerar las ucronias coma de narracions que se debanan dins un temps indeterminat, sens pas cap de relacion amb un fach istoric precís, mas que presentan d'univèrses socials, morals, culturals o logics, diferents dels existents, al delà d'una simpla escasença personala. Un bon exemple d'ucronias dins aqueste sens son ''[[Els Viatges de Gulliver|Los Viatges de Gulliver]]'' de [[Jonathan Swift]], ''La muralha chinesa'' de [[Franz Kafka]], ''[[Lo jòc de las bilhas de veire]]'' de [[Hermann Hesse]], ''[[La Cantatritz clòscapelada|La cantaira clòscapeludaclòscapelada]]'' de [[Eugen Ionescu|Eugène Ionesco]], o ''[[Fahrenheit 451]]'' de [[Ray Bradbury|Ray Bradbury.]] E, d'un biais, de fimes coma ''[[Metropolis (film, 1927)|Metropolis]]'' de [[Fritz Lang]] o ''[[Blade Runner]]'' de [[Ridley Scott]].

Mai sovent se considèra pas coma ucronias las istòrias situadas dins lo futur de l'epòca que son ja escrichas, coma per exemple, lo roman ''[[1984 (libre)|1984]]'' de [[George Orwell|Orwell]], escrich en 1948, o ''Globalia'' de [[Jean-Christophe Rufin|Ruffin]], adaptat dins un futur indeterminat. Pasmens, levat lo cas de ''1984'', cap d'aquelas òbras pòrta de datas e si atribuiguèt lo tèrme "futurisme" d'un biais un pauc facil e automatic. Lo cas de ''Metropolis'' es fòrça explicatiu. Sonque se cal remembrar la scèna ont d'avions biplans, aqueles de l'epòca ont se filmèt, volanvòlan dins lo cèl de la vila.

A diferéncia de l'[[utopia]], dempuèi son per [[Thomas More]], l'ucronia es pas necessàriament idillica quitament pas positiva, al contrari. Mai sovent representa una situacion indesirabla, amb un cèrt contengut de cachavièlha, e amb d'elements mai o mens notables de metafòra e de critica a la realitat viscuda. Son utilizats tanben, dins aqueste sens, los tèrmes de [[distopia]] o de [[Cacotopia|cacotopia.]] D'unes la pòt confondre amb lo concèpte de antiutopia, emplegat sovent, de biais equevòcequivòc, dins aquesta perspectiva ven puslèu una istòria repulsiva, d'espavent.

A vegadas, las tramas se complican amb de viatges dins lo temps dels personatges qu'ensajan de desfar o tornar far de moments critics de l'istòria, o amb l'apareicionaparicion d'elements anacronics abans o après çò que s'espèra dins nòstra istòria. Pasmens, l'element que destria lo genre es que la realitat descricha, malgrat èsser diferenta de la nòstra, manten sa coeréncia intèrna e amb l'istòria anteriora fins al moment de divergéncia.

Tanben sovent i apareisson de faches o de personatges reals desformats d'un biais ipoteticament possible per crear d'efièchs ironics o critics amb la realitat istorica (per exemple un [[Adolf Hitler|Hitler]] qu'es un pintor d'aquarèlasaqüarèlas de segonda categoria, o una [[Catalonha (comunautat autonòma)|Catalonha]] integrada tota a la [[França|Republica Francesa]] ont lo catalan a ja desaparegut). Dins cada país an apareguts de tèmas recurrents per aquel tipe d'istòrias, tornant escriure de fachs istorics considerats critics amb de resultats diferents segon las opinions dels autors. Per exemple, d'istòrias resultan d'eissidas diferentas sus la Guèrra Civila [[Espanha|espanhòla]], en [[Itàlia]] amb una evolucion diferenta del [[Faissisme|fascisme]] e la [[Dusau Guèrra Mondiau|Segonda Guèrra Mondiala]], als [[Estats Units d'America]] amb los confederats ganhant la [[Guèrra Civila Americana|Guèrra de Secession]], etc.

* Lo roman ''Ladies Whose Bright Eyes'' (''Las damas dels uèlhs lusents'') de [[Ford Madox Ford]] (escrich 1911, retocat en 1935), es l'antitèsi d'Un ianqui del Connecticut a la cort del Rei Artús, aquí lo protagonista del sègle XX transportat a l'Edat Mejana se'n sotíssortís pas tan plan e es incapable de reprodusir las avançadas tecnologicas de son epòca.

* ''Lest Darkness Fall'' (''Daissatz venir l'escur'') de L. Sprague De Camp lo [[1939]], dins una documentada novèla creacion de l'Itàlia dels ostrogòts, lo viatgèr dins lo temps es capable d'introduirintroduire tot las invencions anacronicas (coma l'estampariá, la destialaciondestillacion de l'alcoòl, la comptabilitat, etc.) e vent rica e poderosa, salv la [[monarquia]] [[Ostrogòt|ostrogòta]] de las invasions dels francs e dels bizantins, emancipant los esclaus, entre fòrça autras causas.

* ''Louis le Galoup'' (2004-2010), cicle de cinq romans de [[Jean-Luc Marcastel]]. Se debanan dins una Edat Mejana alternativa, dins lo reialme d'Occitània. Dins aqueste mond, un eveniment cataclismic nomenat lo Ponh de Satan (de fach, la casuda d'unaun meteoritimeteorit) en 999 tuèt de milierats de personas, menèt lo continent dins la sornièra pendent de decennias e divisèt la FranceFrança en doas partidas, separadas per una falha impassabla. Dins aquesta dralha, i del mèsme autor ''La gèste d'Alban'' (2011-2013).