Lanas de Gasconha : Diferéncia entre lei versions

Las '''Lanas''', o las '''Lanas de Gasconha''', que son ua region tradicionala de [[Gasconha]], en [[Occitània]] ([[França]]). Que's situan entre l'estuari de [[Gironda]] au nòrd e l'arriu [[Ador]] au sud, e que son vesias de la còsta de l'[[ocean Atlantic]]. Comprenen lalo [[Lana Gran]], lo [[Marensin|Maransin]], lo [[Maremne]], lo [[Bòrn|País de Bòrn]], las [[Lanas Petitas]], mès tanben, en [[Gironda]], lo [[Medòc]] landescòt, la [[Hauta Lana girondina]], lo [[País de Bug|País de Buc]], e una petita partida d'[[Òlt e Garona]].

Aquesta partida deu litorau qu'es hòrt expausada au vent de mar e a sala soa hòrta tenor en sau, amèi a l'efèit abrasiu deus gruns de sable progetats per lo vent. Egau, la ròca viva n'es pas tant arida com ic creden. La còchaL'espessor superficiala de sable que sèrv mème d'isolant e que hèi trabuc a l'evaporacion. Que son los elements nutritius dont constituan un factor limitant per lo desvolopament de las plantas ; l'ensablament, tanben que pòt estar problematic. Los vegetaus adaptats aad d'aquera darrèira constrenta que son los gorbetsgorbeths, dab las soas arrigadas sosterranas.

Lo pinhadar, aad d'aquest endret, qu'es mèi particulièraments un bòi de proteccion, meticulosaments gestionat per l'[[ONF]]. SonLo son sol objectiu qu'es de retenir l'avançada de las ròcas. Que pòden distinguir dus tipes de sos-estatge dens lo pinhadar :

* La '''horèst esclerofila''', compausada de cassicassis verds (euses), meilèu en [[Medoc|Medòc]], o de surrèrs (o leugèrs) dens lo sud deu departament de las Lanas. Aquò que son espeças mediterranencas, xerofilas, dont vingoren cap a [[Gasconha]] a la favor d'un episòdi caud.

Quan la mar ataca lo pè deu piquèir, que se fòrma generauments ua paret contra laquala ven butar lo vent dab un maximum de fòrça. L'ensemble deu piquèir qu'es destabilisat. En permèir son creats los '''shiula-vent''' dont son talhs dens lo sablèu. Lo sable qu'es tornat despausar en arrèr en creant las '''porrièras'''. Una devegetalisaciondevegetalizacion en arrèir que hèi aparéisher depressions nomadas '''caudèiras''', alternant dab los '''tucs'''.

Los arrius de las Lanas de Gasconha ([[Èira]], [[Dosa]], [[Siron|Ciron]]) que son bordats per corrius boscassuts que constituissen refugis de biodiversitat. Los cassis, eradicats deu pinhadar en rason de la soa prauba valor comerciala, que s'arretròban con.hinats dens las horèsts-galerias. La soa amplituda ecologica qu'es excepcionala : que s'adapta a tots los tipes de sòus e a quasi tots los nivèus d'umiditat. Lo son ròtle qu'es hòrt important perque sèrv d'acés entà frem audèths e quauquas soritz-caudas arboricòlas. En devath deu hulhatge deus [[casse|cassis]], que trobaràn hauguèira, jauga, civada de Thore,... L'estadi ultime de l'evolucion de la seria de vegetacion deus mitans umides qu'es la vernèda, se rencontrant essenciauments sus ancians braç mòrts comblats. Las saucèdassaucedas que son enqüèra mèi idrofilas.

Las condicions ecologicas de la valèia de [[Siron|Ciron]] que son hòrt particulièras. La preséncia d'un substrat calcari en aqueth endret que constitua un permèir element d'originalitat, perqueperqué poiràn véder espécias calcicòlas. Amèi, lo taus d'umiditat eslevat e las temperaturas estivalas relativaments doças que permèten lo manten de [[relictes climatics]], per exemple lo hau, hòrt rale pr'aquí. Las gòrjas de [[Dosa]] que son similàrias, dab quauquas variacions.

Autorn de [[Mamisan]], qu'estoren localisadaslocalizadas mantuas necropòlas preïstoricas. [[Mamisan]] dont es en efèit un lòc au patrimòni risheriche, qu'i veden tanben ua glèisa dont lo clochèir-pòrge es inscrivut au Patrimòni Mondiau de l'[[UNESCO]], tot com las bòrnas de sauvetat de la mèsma comuna dont son classadas monuments istorics.

Las glèisas, sovent bastidas en [[garluisha]], que son hòrt remercablas, com per exemple aquera de [[Pontens las Hargas]]. Totjamèi dens lo registre religiós, que rencontraratz, au destorn d'un camin, honts miraglosas : Sent Jan-Baptiste Baptista de Borricòs, Sent Miquèu de Biars, Senta Rufina d'Aurelhan, dont ne'n son quauques-uas.

Lo fare de [[ContísContis]] qu'es lo sol fare deu permèir òrde de las Lanas.

A [[Morcens]], los principaus monuments que son las duas glèisas : de Sent- Pèir au borg e de Sent- Vincent de Pau (XIX° siègle) a la gara. Lo castèth de Moret qu'es un ostau de campanha dab ua tor d'angle au tèit esplatuishat.

Lo site d'[[ArjusansArjusan]], enfin, qu'a ua hòrta importància tant au nivèu toristic qu'com ecologic e patrimoniau.