Empenta

L'empenta es un dispositiu mobil destinat al contraròtle direccional d'una nau e mai generalament de tot engenh se desplaçant sus o dins l'aiga.

Representacion d'una empenta sus una nau romana bateau (sègle I)

Istòria

Las naus de l'Antiquitat, quitament ls mai grandas, èran armejadas de doas remas, l'una babòrd, l'autra a tribòrd, fixadas de biais que lor extremitat sota dins l'aiga al reire de la popa. Aquela tecnica es concurenciada a partir del sègle X per una autra, que consistís a utilisar pas qu'un sol rem lateral, fixat mai sovent a tribord. L'empenta d'estanbòt, montat sus un axe vertical, dins l'axe de la nau, aparéis dins las villas anseaticas de la Baltica, al sègle XIIII, consequéncia de las crosadas, avent familiarisat l'occident amb lo mond arab avent el meteis empruntat aquela tecnica, coma aquela de la bossòla, a la China ont son utilizacion es coneguda dempuèi de millennis (per exemple: maqueta en tèrra cuèche trobada a Canton, d'una nau de la dinastia Han (dels ana 25 a 220).

Descripcion

Arrèst tecnic, desmontatge de l'empenta d'una nau (tipe Becker)

L'empenta es un ensemble constituit per:

• una superfícia banhada nomenada safran podent donar una fòrça laterala, mai sovent mobil en rotacion a l'entorn d'un axe sensiblament vertical,
• un perlongament fòra de l'aiga l'eau servissent al contraròtle en rotacion del safran: l'axe de l'empenta (axe fisic), la partida nauta d'un safran exterior,
• un palfèr de comanda: acionada manualament (barra franca) o mecanicament per de cables o des crics.

Las empentas son sovent plaçadas dins lo raj de l'eliç, çò qu'augmenta lor eficacitat en marcha en dabant (utilizacion màger).

Perfil del safran

Un safran pòt èsser una simpla lama, sus de batèus rudimentaris. pasmens son sovent perfilats, de bòrd d'ataca mai omens redond de bòrd de fugida prim, per melhorar la portança e lo passatge dins l'aiga.

Compensacion

L'empenta pt èsser « compensada » per mermar los esfòrses de contraròtle; dins aquel cas lo safran se perlonga cap abant de son axe de rotacion.

Lo taus de compensacion es de l'òrdre de 17 a 22 %; al delà risca d'i aver una subrecompensacion.

Fixacion de l'empenta a la còca

Sistèma d'articulacion d'una empenta d'étambòt d'una nau de l'Edat Mejana, apareguèt en Euròpa del Nòrd al començament del sègle XII.

Existís diferents modèl de fixacion:

• sus dos punts. L'axe torneja en partida nauta dins un tub, e en partida bassa, pèça femel fixada sul talon (perlongament de la quilha);
• penjat en pòrta faus, l'axe es pas tengut en partida bassa trabalha en flexion;
• sens axe, directament al plan reire o a l'estambòt. Lo safran es perlongat fòra de l'aiga e pivòta sus de fèrres mascles e femes

Comanda

La comanda pòt èsser manula (barra, stick), de cables, de cadena, per cric electric/idraulic, a distança...

Tipes d'empentas

• tipe mobil amb tampa.

Un safran d'empenta presenta un prefil mai sovent simetric, non arcat, a la diferécia d'una ala d'avion. Existís d'empentas que lo safran ten una tampa mobila articulat a son extrémitat reire, permetent de n'aumetat l'arcadura e donc l'eficacitat (de tipe Becker).

• Tipe fixe amb tampa
  

• Empenta de prigondor

Los somarins presentan en mai una empenta direccionala classica d'empentas d'axe orizontat per contrarotlar la trajectòria dins le plan vertical.

• Empenta activa.

Pòrtan un pichon motor e un eliç (fòrça rare). I a una emepnta dotada d'un rotor sul bòrd d'ataca des rajs d'aiga.

Pilòt automatic

Per gardar la direccion d'un batèu al respècte d'un cap (nau de motor o velièr) o al respècte del vent (velièr), lo pilòt automatic pòt èsser:

• motorizat, a consigna de cap o d'angle, la comanda de l'empenta essnet donada per cric electric o idraulic;
• non motorizar, de consigna d'angle (al respècte de la direccion del vent), utilisa suls velièrs: es lo « girador automatic » o « regulator d'angle ». Dins aquel cas un « aerian » contraròtla la direccion de maid 'un biais:
  • orientant l'empenta, çò que demanda una poténcia d'aerian pro fòrta (girador classic de granda superfícia o pivotant sus un axe pròche de l'orizontala) e melhor una empenta demandant pauc d'esfòrç de comanda (safran compensat) ;
  • orientant una tampa (d'esfòrç de comanda flac) plaçat al bòrd de fugida de l'empenta qu'orianta a son torn l'empenta.
  • orientant una pela sotada que lo debatament lateral (pendular) comanda l'empenta de la nau;
  • agissent sus una empenta suplementària, l'empenta màger essent blocada.