Dante Alighieri
Dante Alighieri o simplament Dante, tanben conegut coma lo grand Dante[1] (mai/junh de 1265 - 14 de setembre de 1321), foguèt un poèta italian de Florença. La seuna òbra màger, la Divina Comèdia (sonada a l'origina Commedia puèi pus tard Divina per Giovanni Boccaccio per venir Divina Commedia), es considerada coma la mai granda òbra literària compausada en italian e demòra un trabalh màger de la literatura mondiala.
| Dante Alighieri | |
 Sandro Botticelli, Retratat de Dante, tempera sus tela, 1495, Genèva, colleccion privada. | |
| Nom de naissença | (it) Dante da Alaghiero degli Alaghieri  |
|---|---|
| Pseudonim | Dante |
| Naissença | 1265, Florença |
| Decès | 14 setembre 1321, Ravena |
| Ocupacion | poèta, escrivan |
| Genre | poesia |
| Òbras | |
| |
En italian es conegut coma lo Poèta Suprèm (il Sommo Poeta). Dante, Petrarca e Boccaccio son tanben apelats Las Tres Fonts o Las Tres Coronas. Li dison Dante lo Paire de la lenga italiana. La primièra biografia escrita d'el o foguèt per Boccaccio (1313-1375), qu'escriguèt Trattatello in laude di Dante.
Es Dante dins lo De vulgari eloquentia (ont pren en consideracion las tres fondamentalas literaturas romanas) qu'es pel primièr còp l'autor de l'expression de «lenga d'òc» per designar l'occitan (aquò a partir de l'italian «lingua d'oc», un nom donat segon lo biais de dire de òc, per oposicion a la «lenga de si» qu'es l'italian e a la «lenga d'oïl» qu'es lo francés).
Teniá talament l'occitan en consideracion, coma autre còp totes los poètas d'Euròpa, que l'empleguèt dins la Divina Comèdia. Dins lo poèma, destinat a devenir un modèl jamai sobrat per la literatura en lenga vulgara, Dante emplega sonque tres idiòmas: l'italian, favella nova, es a dire «lenga nòva», lo latin, lenga de la poesia classica, e l'occitan, en onor dels trobadors.
De fach, dins lo cant XXVI del Purgatòri, lo trobador Arnaut Danièl ditz:
| « | Tan m'abellis vostre cortes deman,
qu'ieu no me puesc ni voill a vos cobrire. Ieu sui Arnaut, que plor e vau cantan; consiros vei la passada folor, e vei jausen lo joi qu'esper, denan. Ara vos prec, per aquella valor que vos guida al som de l'escalina, sovenha vos a temps de ma dolor! |
» |
| — Purg., cant xxvi, la fin. | ||
Nòtas e referéncias
modificar- ↑ Frederic Mistral, Lo Tresaur dau Felibritge, sègle XIX: «Lou grand Dante» (nòrma mistralenca) correspond a «Lo grand Dante» en nòrma classica de l'occitan.