Chaozhou

Chaozhou (chinés : 潮州 ; pinyin (mandarin) : Cháozhōu ; topolècte (teochew, çai-jos "tc" : [tio⁵tsiu¹]), tanben nomenada Chiuchow (del cantonés), Chaochow o Teochew, es una vila dins la província orientala chinesa de Guangdong (廣東). Es frontalièira de Shantou (汕頭, tc : [suã¹ t^hao⁵]) al miègjorn, Jieyang (揭陽, tc : [kik⁴ iõ⁵]) al sud-oèst, Meizhou (梅州) al nòrd-èst e a la província de Fujian (福建) a l'èst. La mar de China miègjornala la corteja al sud-èst. Es una vila de nivèl prefectoral amb una zòna juridiccionala de 3110 km² e sa populacion totala es unas 2 570 000. Son airal metropolitan encapa la màger part de Shantou e Jieyang ont demòran unes 12 550 000 estatjants. Amb Shantou e Jieyang, Chaozhou es un centre cultural dins la region de Chaoshan (潮汕地區, tc : [tio⁵ suã¹ ti⁷ k^hu1]). Lo nom d'aquela region es composat dels prumièrs caràcters de Chaozhou e de Shantou.

Chaozhou

Nom oficial	潮州市 (zh-cn)
Entitat	Vila-prefectura
Administracion
Estat	Republica Populara de China
Províncias	Guangdong
Geografia
Coordenadas	23° 40′ N, 116° 38′ E
Superfícia	3 145,93 km²
Fus orari	UTC+08:00
Demografia
• Totala	2 656 600 ab. (2018 )
• Densitat	844,46 ab./km²
Autras informacions
Còdi postal	521000
Prefix telefonic	768
Embessonatges	Bangkòk (2005–)
Sit web	chaozhou.gov.cn

Istòria

La region a l'entorn de Chaozhou fasiá part dels territòris dels tribús yue. Los yue èran mantun grops que vivián dins lo sud-èst de l'actuala China e lo nòrd de Vietnam. Demèst aqueles territòris i aviá Nanyue (南越) que acaptava las províncias d'uèi de Guangdong, Guangxi (廣西), Hainan (海南), Hong Kong (香港), Macau (澳門) e lo sud de Fujian.

Perque la region gausissiá d'un climat temperat, d'una tèrra que fa d'un cent, de rotas maritimas comercialas et d'un accès als produches tropicals ufanoses, traiguèt l'enveja de l'emperador Qin Shi Huang (秦始皇帝), fondator de la disnastia dels Qin (秦朝).

En 214 av.C., Qin Shi Huang conquistèt Nanyue e n'establiguèt tres comandariás, una de las qualas èra Nanhai (南海, "Mar miègjornala"). Chaozhou n'èra una part pauc desvolopada dins lo comtat de Jieyang.

Lo nom de Chaozhou apareguèt pas sonque l'an 591 pendent la dinastia Sui (隋朝) per desaparéisser entre 607 e 621. En 621 lo territòri de Chaozhou èra pus ample que uèi, fins a Quanzhou (泉州) a l'èst, Huizhou (惠州) a l'oèst, Jiangxi (江西) al nòrd e la mar al sud. En 686 se vés amputada d'una part a l'èst, coma Quanzhou, per fondar Zhangzhou (漳州). Pr'aquò lo topolècte de Zhangzhou s'assembla al teochew e i a des companhiás d'opèra d'estil teochew (潮劇) a Zhangzhou. Cambièt de nom en 742 per se sonar Chaoyang (潮陽, tc : [tio⁵ iɔ̃⁵]) e tornarà trobar son nom en 758. Fins a 1914 cambièt pas de nom. En aquel an la region fusionèt amb una region vesina per venir Chaoxun (潮循, tc : [tio⁵ suŋ⁵]). Mas abans, entre la fin de la dinastia Qing (清朝) e la debuta de l'epòca republicana s'establiguèt la nocion de Chaozhou coma centre d'una cultura pròpia, la cultura dels teochews (潮州人, tc : [tio⁵ tsiu¹ naŋ⁵]). An aquel temps, Chaozhou acaptava los cantons seguents : Chao'an (潮安, tc : [tio⁵ aŋ¹]), Chaoyang, Jieyang, Huilai (惠來, tc : [huɛ⁶ lai⁵]), Puning (普寧, tc : [p^hɔu² lɛŋ⁵]), Chenghai (澄海, tc : [t^hɛŋ⁵ hai²]), Raoping (饒平, tc : [dziao⁵ p^hɛŋ⁵]), Fengshun (豐順, tc : [hɔŋ1 suŋ6]), Dabu (大埔, tc : [tai⁶ pɔu¹]), Shantou e l'illa Nao'ao (南澳島, tc : [nam⁵ ɔ³ tao²]). Lo monde que se dison teochews venon originalament d'aquels cantons.

Pendent la Segona guèrra mondiala, mai d'un milion moriguèron de talent e la vila càmbia de noms e d'estatuts mantun còps fins a 1991. Sustot de 1958 a 1983 Chaozhou e las vilas vesinas de Shantou e Jieyang èran apeladas amassa region Chaoshan, èra un zòna politico-administrativa qu'encapava las tres vilas. Las cinc annadas seguentas, Shantou èra una vila de nivèl mai naut e i cabián tanben Chaozhou e Jieyang. Uèi lo jorn, Chaozhou, Jieyang e Shantou an lo meteis estatut, mas lo nom Chanshan demòra per designar la region culturala dels teochews.

Geografia

• 
  Localizacion de Chaozhou en China

Chaozhou es a l'extrèm-èst de la província de Guangdong, al nòrd de la vila costièira de Shantou. Se trapa al nòrd del deltà del fluvi Han (韓江, tc : [haŋ⁵ kaŋ¹]) que raja a travèrs la vila.

Lo territòri de la vila es montanhós. Sustot lo suc de la Montanha Fènix (鳳凰山, tc : [hɔŋ⁶ huaŋ⁵ suã¹]) es a 1497 m endessús del nivèl de la mar. Los fluvis màgers son Huanggang (黃崗河, tc : [ŋ⁵ kaŋ¹ hɔ⁵]) e Han. Han raja d'oèst a sud-èst e travèrsa lo centre de Chaozhou. Huanggang raja de nòrd a sud a travèrs Raoping e s'escampa dins la mar. Ambdos rius provesisson fòrça d'aiga per la vila. 65% de l'airal dins la vila son cubèrts de puèges, sustot a Raoping e dins lo nòrd de Chao'an. Al nòrd de Chaozhou, i a un airal montanhós bèl ideal per la cultura del tè.

Los ròdols de nautor baissa al costat son favorables per far venir de bambó, persècs, prunas, olivas e ananàs. Sus las ribas del fluvi Han, la tèrra druda es utilizada per far de ris, patatas, cacauèts, sòja, pastenagas, iranges, persècs e bananas.

Los tres sucs Jinshan (巾山, tc : [kŋ¹ suã¹]), Mingshan (明山, tc : [mɛŋ⁵ suã¹]) e Dushan (獨山, tc : [tɔk⁸ suã¹]) son apelats los Reis de las tres montanhas (三山國王, tc : [sã¹ suã¹ kɔk⁴ uaŋ⁵]) e asorats dins de temples, sustot pels Hakka (客家) pel mond.

Lenga

Lo topolècte teochew, per lo qual la cultura de Chaozhou es transmesa, pertanh al grop min miègjornal. Es un dels topolèctes chineses mai conservatius, que presèrva fòrça traches del chinés ancian (chinés classic) perduts dins d'unes topolèctes chinéses modèrns.

Lo topolècte es parlat per d'unes 10 milions de locutors dins lo ròdol e a l'entorn de 2-5 milions defòra. Unes 30% dels chineses de Vietnam parlan aquela varietat. Lo teochews forman la comunautat etnica chinesa mai bèla de Tailandia e Cambòtja, e lo segon grop etnic chinés de Singapor darrièr los hokkiens. Ça que la, a Singapor, lo mandarin es a venir mai e mai la lenga màger de la comunautat chinesa de la vila-estat e es a descaçar lo teochew coma las autras varietats coma lenga mairala, sustot demèst los joves.

Cultura

Chaozhou es coneguda coma un centre cultural de la region chinesa de Lingnan. Al despièch de l'istòria trebolosa de China, la region de Chaozhou poguèt, totun, se desvolopar e prosperar, çò que faguèt florir una cultura unica e desparièira se tradusent dins lo topolècte de la vila, sas produccions ceramicas, son opèra, sa cosina, sa tradicion a l'entorn del tè, sa musica son estil de la dança del leon, sas brodariás e autres trabalhs d'agulha.

L'opèra de Chaozhou (潮劇, tc : [tio⁵ kiak⁸]) es una forma tradicionala d'art amb una istòria de mai de 500 ans e uèi lo jorn encara agrada los 20 milions de locutors nadius dins mai de 20 paises e regions. Trapa sa font dins de danças e cançons folcloricas localas. Aquela forma d'opèra es estada influenciada per l'opèra de Nanxi (南戲) qu'es una de las formas mai ancianas amb una origina a l'epòca de la dinastia Song. Los palhassos e los personatges femenins son una de las caracteristicas mai tipicas d'aquel tipe d'opèra e lo juòc de ventalhs e los engenhs acrobatics son pus importants que dins d'autres formas d'opèra chinesa.

• 
  Opèra Chaozhou

Existís una cultura de beure de tè : Gongfu cha (工夫茶, tc : [kaŋ¹ hu⁷ tɛ⁵]). Aquela mena dels teochews de far lo tè a reçauput l'escaisnom "espresso dels tès chineses". Es encara un ritual plan aimat per la societat teochew. Se servís dins cada ostal a tot visitaire.

• 
  Gongfu cha

E dins los ostals de tè locals, la musica teochew acompanha la degustacion. Las formas tradicionalas d'aquela musica fan jogar de còrdas, gòngs, percussions e un ensemble ancian de flaütas. Dins la musica de còrdas se jogan d'instruments de còrdas peçugadas e fretadas e dins d'unas escasenças d'instruments de vent ataben. Los ensembles de percussions comprenon de combinasons coma : tambor bèl e gòng ; tambor pichon e gòng ; ensemble de dizi (flaütas de bambó) ; tambor, gòng e su, etc. Se ditz que la musica de percussions de Chaozhou d'uèi es parièira a la musica de percussions et vents dins las dinastias Han et Tang. La cosina teochew es coneguda en China per valorar los sabors naturals dels aliments. Un plat tipic es tanben lo "mue", una mena de farineta de ris. En mai d'aquò, i a las sopas de cauquilhum, que la vila es en riba de mar. Las comunautats teochews fòra de China an tanbenn lors especialitats culinàrias coma lo bak kut teh (肉骨茶, tc : [baʔ⁴ kuk⁴ tɛ⁵], lit. tè de carn e d'òs) de Singapor.

• 
  Cosina teochew
• 
• 
• 
• 

Torisme

Chaozhou coma centre istoric e cultural de la region de Chaoshan es una destinacion toristica fòrça populara. Son escaisnom es la "Vila toristica classica" e recèb milantas toristas cada jorn. I a mai de 600 relíquias istoricas valorosas dins la vila. Demèst 42 son classificadas per l'estat, la província o la vila.

Las atraccions mai importantas son :

• lo pont Guangji (廣濟橋, tc : [kuaŋ² tsi³ kio⁵]), edificat jos la dinastia dels Song miègjornals (an 1170) ;
• lo temple Kaiyuan (開元寺, tc : [k^hai1 ŋuaŋ⁵ dzi⁷]), un centre bodic que representa la quinta esséncia de l'art arquitectural de divèrsas dinastias coma Tang, Song, Yuan e Qing. Aquel temple a mai de 200 ans e es lo siti de l'Institut bodic mai bèl del sud-èst de China. Dedins de calligrafias fòrça bèlas e de lausas inscrichas recòrdan als visitaires que d'autres còps lo temple aviá lo ròtle de registre de la vila ;
• la residéncia de Xu Fuma (許駙馬府, tc : [k^hɔu² hu⁶ bɛ² hu²]) que consèrva l'estructura arquitectural basic de la dinastia Song ;
• los carrairons Jiadi (甲第巷, tc : [kaʔ⁴ tõi⁶ haŋ⁷]) amb d'ostals familials antics ;
• lo far de Bodà (北閣佛燈, tc : [pak⁴ kɔʔ⁴ huk⁸ tɛŋ¹]) que sa localisacion es prèp d'un endrech perilhós del fluvi Han. Se ditz qu'autres còps un emperaire i passèt sus son batèl dragon mentre que dormissiá, que se desrevelhèt per encausa de la lum del far, que creguèt qu'aquela lum èra envejada per Bodà e pr'aquò lo nommèt lo "Far de Bodà" ;
• lo temple Jilue Huang (己略黃祠, tc : [ki² liak⁸ ŋ⁵ sɯ⁵]) que mòstra l'art de l'escultura de fusta de Chaozhou pendent la dinastia Qing ;
• l'antic siti del forn Song (明爐, tc : [mɛŋ⁵ lɔu⁵]) que testimònia l'escala de produccion e la qualitat de l'artesanat de la ceramica dins lo passat ;
• la murralha de la vila de l'epòca Ming e que recòrre 2,6 km ; e
• Xi Hu Yuan, un musèu dins lo parc municipal central qu'a una colleccion unica de pèiras e ròcas amb de marcas naturalas que semblon de caràcters chineses.

• 
  Pont Guangji
• 
  Temple Kaiyuan
• 
  Residéncia de Fuma Xu
• 
  Carrairons Jiadi
• 
  Temple Jilue Huang