Cauma
La cauma es dempuèi lo sègle XIX[1], una accion collectiva consistent en un arrèst concertat del trabalh pels salariats d'una entrepresa, d'un sector economic, d'una categoria professionala o per extension de tota autre persona productiva, sovent a l'initiaciva de sindicats. Aquesta accion a per objectiu de piejar las revendicacions dels salariats en fasent pression suls superiors ierarquics o l'emplegaire (cap d'entrepresa o patron), per la pèrda de produccion que l'arrèst de trabalh provòca. S'agís cd'una mòstra de fòrça: lo caumaire es pas pagat[2] alara que l'entrepresa produtz pas pus e pèrd d'argent.
L'estatut juridic de la cauma es variable segon los païses, de l'interdiccion (subretot en dictatura), a l'encastrament reglementari o legislatiu. Dins los païses ont la cauma es legala, mai sovent es interdita per una professions que realizan las foncions regalianas de l'Estat o dels servicis publics elementaris: militars, policièr, pompièrs, etc.
Istòria
modificarLos mao ancians movements de trabalhador conegut, que l'Istòria fa resson, se debanè en Egipte:
- Revòlta d'obrièrs bastissent la piramida de Giza, vèrs 2558 AbC., après la diminucion puèi de la supression de l'alh dins las racions quotidianas[3].
- Cauma dels obrièrs de Deir-el-Medineh bastissent los monuments de la Val dels reis, emplegats per Ramsès III en 29 de son règne (vèrs 1166 AbC.), après de retards d'avitalhament[4].
França
modificarLa cauma foguèt de longas interdita, consequéncias de l'abolicion de las corporacions e de la promulgacion jos la Revolucion de la lei Le Chapelier del 14 de junh de 1791. Al començament de sègle XIX, lo Consulat de Napoleon Bonaparte reprimís la cauma e la fa castigar d'emprisonament fins a tres meses, per l'article 7 de la lei del 22 de germinal an XI (12 d'abril de 1803) enebissent atal « tota coalicion de la partida dels obrièrs per arrestar en mèsme temps de trabalhar, interdire lo trabalh dins unes talhèrs, empachar d'i anar e d'i demorar abans o après de cèrtas oras, e mai sovent per suspendre, penjar, enriquir las òbras[5] ». A partir de 1864, jos l'Empèri liberal, la cauma es pauc a pauc legalizada. Las caumas foguèron encore mai longtemps interditas als foncionaris. Mas, a la seguida de la Liberacion en 1944, e en reaccion contra totes los interdits impausats per l'ocupacion nazia e le regim de Pétain[6], la Constitucion de 1946 autoriza la cauma dels foncionris, levat unes agents d'autoritat, « dins l'encastre de las leis que la reglamentan », d'ont l'obligacion de preavís de cauma.
Amb l’installacion d’un caumatge de massa, las caumas demenesigèron dins lo sector privat[7]. E, mai l’entrepresa es pichona, mai las caumas son raras[8]. La cauma en França es majoritàriament lo fach de la foncion publica. En 1989 près de 70 % des jorns de cauma se realizèron dins la fonccion publica,[9].
America del Nòrd
modificarCanadà
modificarCaumas notablas al Canadà:
- 2012: cauma estudianta quebequesa contra l'auçada dels costs d'escolaritat
- Cama a çò de Wal-Mart.
- 1949: Cauma de l'amianta a Asbestos.
Estats Units
modificarL'apogèu del movement obrièr als EUA se situís a la fin del sègle XIX e dins la primièra mitat del sègle XX: entre 1881 e 1905, se compta 37 000 caumas dins lo país[10]. En 1919, 2 665 caumas amassan quatre milions de salariats[11]. En 1946, cinc milions de salariats son en cauma[12]. Noam Chomsky soslinha de son costat quant « l'istòria americana de las relacions de trabalh es inabitualament violenta, fòrça mai que dins d'autras societats industrializadas » e cita las estimacions de Patricia Sexton dins son libre The War On Labor And The Left (1992) que parla de 700 caumaires tuats e de milièrs de nafrats de 1877 a 1968 alara que se compta qu'un sol caumaire tuat en Grand Bretanha dempuèi 1911[13].
Unas caumas majoras als EUA:
- julhet de 1877: obrièrs del ralh. A Chicago, d'afrontaments entre la polícia e los caumaires se debanèron a South Halsted Street e faguèron 18 mòrts.
- 1èr de mai de 1886: unes 200 000 trabalhadors fan la cauma per obténer la jornada d'uèit oras. A Chicago, los obrièrs s'assemblèron a l'usina Mc Cormick per revendicar la jornada de uèit oras de trabalh jornalièr, per que una cauma generala mobilizant 340 000 trabalhadors foguèt lançada. Dos jorn après, los policièrs tuèron dos caumaires[14] çò que desencadenarà d'insurreccions que faguèron de mòrts. Set policièrs foguèron tuats per l'explosion d'una bomba (Chaple de Haymarket Square). Quatre anarquistas foguèron executats en 1887[15],[16]. Lo 1èr de mai foguèt la referéncia a la IIa Internacionala per la jornada internacionala per la jornada de 8 oras.
- 1894: los caumaires de las usinas de la Pullman Company denoncièron las baissas de salari en 1894. A la seguida de la repression organizada pel cònsol e le president american Grover Cleveland[17], 12 obrièrs foguèron tuats.
- 11 de genièr de 1912: Cauma dins las usinas textilas de l’American Wollen Company a Lawrence (Massachusetts). L’IWW organiza de desfilats e d'assemblaments que reünisson 50 000 personas. Après d'afrontaments amb la polícia que fan un mòrt (Anna LoPizzo, 28 genièr), la lei marciala es decretada. A la fin de la cauma, lo 4 de març, s'èra obtengut 5 à 11 % d’aument de salari.
- 8 de setembre de 1965: començament de la cauma dels obrièrs agricòls de Delano amb César Chávez.
- 5 agost de 1985: la cauma iniciada dos jorns abans per la Professional Air Traffic Controllers Organization nema l'administracion Reagan a remandar 11 345 contrarotlaires aerians qu'avián refusat de tornar al trabalhs coma l'aviá ordonat lo president american[18],[19].
- Cauma dels Teamsters d'UPS.
Economia
modificarCost economic de las caumas
modificarLa question del cost economic de las caumas es a vegada pausada.
- Las societats que los salariats fan cauma veson lor produccion e lor revengut demesir; mentretant, los salaris dels caumaires son pas pagats. Lo resultat es mai sovent negatiu, donc representa un cost per l'entrepresa en question, que la valor mercanda neta perduda es mai sovent superiora a la reduccion del cost de la man d'òbra pendnet lo conflicte.
- Los salariats caumaires patisson lo mèsme doble efièch: pas de salari pendent las caumas mas reducdion d'unas despensas ligadas al trabalh (per exemple pas o mens de desplaçament). Es benlèu que l'efièch net total es aquí tanben negatiu.
- Es fòrça mai delicat de far de conclusons pels autres actors de la vida economica indirèctament tocadas per las caumas. Atal, pendent la cauma dels transpòrts, de sectors veson lor chifre d'afars aumentar (los mejans de transprt alternatifs o las societats de venda a distància), e correlativament los salariats d'aquestes sectors ne fan benefici. Pasmens, fòrça usatgièrs pòdon pas anar sul luòc de trabalh.
Nombre de jornadas non trabalhadas
modificarLo nombre de jornadas non trabalhadas per causa de cauma es plan variable segon lo país[20].
| País o zona | Nombre de jornadas non trabalhadas (per an de 1999 a 2007, per 1 000 trabalhadors) |
|---|---|
| Union europèa | 45,38 |
| Alemanha | 40,38 |
| Belgica | 68,55 |
| Espanha | 133,59 |
| França | 103,38 |
| Itàlia | 79,59 |
| Païsses Basses | 8,33 |
| Reialme Unit | 25,05 |
Tipes de cauma
modificarDiferents mòdes de caumas foguèron inventats pendent l'istòria:
- cauma viradissa: cauma concertada entre totes o une partida dels salariats que far relais per fae cauma de biais que los efectius de trabalh siá pas jamai al complet sens tròp de pèrdas de salari.
- cauma perlejada: se traduch per un alentiment volontari de l'activitat. Aqueste es pas una cauma al sens juridic del tèrme, mas una inexecucion de sas obligacions contractualas de la partida del salariat. Aqueste tipe d'accion es illegal en França
- cauma del zèl: consistís a aplicar los reglament meninosament. Avantatge pel caumaire: realise son trabalh, donc aquesta accion es licita (exemple dels doanièrs o dels professionals per que la cauma es interdita) e percep son salari, mas fa tendre sa productivitat cap a zèro. En França la cauma del zèl es enebida dins la foncion publica[21].
- cauma salvatja: cessacion collectiva, volontària e concertada del trabalh, fòra de tota crida sindicala, per de salariats rebutan d'astrénher lors revendicacions al sol encastre de lors preoccupacions professionalas.
- cauma de lenga: Sinn Féin MEP Liadh Ní Riada faguèt una cauma de lenga ('stailc teanga') per protestar contra l'estatut de segonda classa per la lenga irlandesa.
Una cauma salvatja d'ensenhaire, dins un Estat del Mexic, menèt a una revòlta generala en 2006. - cauma generala: cauma acampant l'ensemble o la granda majoritat dels trabalhadors d'un país a l'entorn de la mèsmas revendicacions principalas.
- cauma de la fam: metòde a vegada utilizat dins de cases particularament tragics, per exemple per de sens papièrs o de prisonièrs desesperats; a mai sovent un caractèr politic. Existís tanben de caumas de la set.
- « cauma a la japonesa »: arrèst collectiu del trabalh pendent que los caumaires mescontents pòrtan un braçal pendnet lors oras de trabalh; afichan a vegada lors revendicacions.
- cauma solidària: arrèst collectiu del trabalh d'una partida dels salariats visant a sosténer, per solidaritat, las revendicacions d'una autra categoria de trabalhadors en cauma.
- cauma de piquets: los caumaires s'amassan davant lo luòc de trabalh. Dins lo cas ont lo piquet de cauma empacha fisicament los non caumaires d’anar trabalhar, aqueste tipe de cauma es illicit en França.
- cauma d'ocupacion: conflicte collectiu del trabalh pendnet que los salariats caumaires ocupan los locals; los primièrs cases en França se debanèron pendent las caumas de 1936, que s'acabèron amb l’obtencion dels comjats pagats.
- La cauma politica: aqueste tipe de cauma se dona per objècte, non pas de far cambiar la posicion de l’emplegaire sus de revendicacions professionalas mas d’afirmar una posicion politica. Sovent desencadenada per un projècte de lei pendent la discussion a l'assemblada, son objectiu es de cambiar las posicions dels deputats, e indirèctament del govèrn en plaça. Obesissent pas mai a una logica de pression sus de superiors ierarquics o sus l'emplegaire, la cauma politica es ligada al vejaire legal, en França, a un « usatge abusiu » del drech de cauma (quitament se en practica es de fach a vegada autorizada[22]).
- La cauma al finish: Lo desir afichat es de manar la cauma dins la durada (per piquet o tot autre mejan), lo terme finish designant de biais eliptic l'obtention de las revendicacions, o la quincanèla de l'entrepresa[23].
Lo drech de cauma pel mond
modificarNòtas e referéncias
modificar- ↑ « Le passage au sens moderne de "cessation volontaire et collective du travail se produit vers 1845-1848" » in Alain Rey (dir), Dictionnaire historique de la langue française, Dictionnaires Le Robert, 1998, p. 1643.
- ↑ Levat se las negociacions acaban per un pagament, parcial o non, de jorns de cauma o se existís d'una caissa de cauma
- ↑ http://opensiuc.lib.siu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1488&context=ebl.
- ↑ Une lettre de réclamation des ouvriers de la nécropole de Deir el-Medina. Sur le site 2terres.hautesavoie.net.
- ↑ Collection complète des lois, décrets, ordonnances, règlements et avis du Conseil d'État, éd. J.-B. Duvergier, tome XIV, p. 192-193.
- ↑ Le régime vichyste avait interdit les grèves (le 4 octobre 1941) et les syndicats (ces derniers furent représentés en tant que tels au sein du Conseil national de la Résistance). En août 1944, la grève générale – associant les fonctionnaires – a été un élément important de la Libération de Paris.
- ↑ « La pratique gréviste… s’exerce à un niveau moins élevé que pendant l’ère du plein emploi. » (Guy Groux et Jean-Marie Pernot, La Grève, p. 89.).
- ↑ Guy Groux et Jean-Marie Pernot, La Grève, p. 100.
- ↑ « Deux facteurs expliquent la forte mobilisation des fonctionnaires d’État : d’une part, l’intensité gréviste est corrélée aux politiques budgétaires qui visent à réduire le poids de la fonction publique dans la dépense globale de l’État ; d’autre part, l’exercice du conflit par les fonctionnaires est enserré dans des règles juridiques qui n’autorisent pas la diversification des pratiques conflictuelles et contractuelles qui existent dans le secteur concurrentiel. » (Guy Groux et Jean-Marie Pernot, La Grève, p. 94.).
- ↑ {{{títol}}}., p. 309.
- ↑ {{{títol}}}., p. 348.
- ↑ {{{títol}}}., p. 395.
- ↑ Noam Chomsky, L'an 501. La conquête continue, Écosociété/EPO, 1995, p. 321.
- ↑ Pap Ndiaye, Caroline Rolland, « La saga d'une forteresse démocrate », dans L'Histoire (ISSN 0182-2411), n° 339}}, février 2009, p. 41.
- ↑ Pap Ndiaye, Caroline Rolland, « La saga d'une forteresse démocrate », dans L'Histoire (ISSN 0182-2411), no , février 2009, p. 42.
- ↑ {{{títol}}}., p. 307.
- ↑ {{{títol}}}., p. 274.
- ↑ « An old lesson still holds for unions », The Boston Globe, 31 juillet 2006.
- ↑ « Unhappy Again », Time Magazine, 6 octobre 1986.
- ↑ Calcul de moyenne effectué à partir des données fournies par Eurostat, thème « Conflits du travail ».
- ↑ Cf. portal de l'administracion francesa.
- ↑ Guy Groux et Jean-Marie Pernot, La Grève, p. 110.
- ↑ Une définition moins circonstanciée issue de S. Verlinde, J. Folon, J. Binon & J. Van Dyck Dictionnaire contextuel du Français économique. Tome D: L emploi. 4de gewijzigde druk. Garant, 2003: « Une grève au finish: une grève où les grévistes sont déterminés à continuer la grève jusqu'à ce que la direction accepte leurs revendications. » sur google books.