Bigaradièr
Bigaradièr
| Règne | Plantae |
|---|---|
| Division | Magnoliophyta |
| Classa | Magnoliopsida |
| Òrdre | Sapindales |
| Familha | Rutaceae |
| Genre | Citrus |
| Òrdre | Sapindales |
|---|---|
| Familha | Rutaceae |
- Citrus bigaradia Duch.
- Citrus vulgaris Risso
Lo bigaradièr (Citrus aurantium) es un arbre de la familha dels Rutacèas (agrum). Lo fruch, las fuèlhas, los rams e la flor son fòrça utilizats en alimentari e en perfumariá.
Descripcion
modificarLo bigaradièr es un arbre de 5 a 10 mètres. S'espandiguèt al començament de l'èra crestiana en Índia e foguèt introdusit en Occitània per las crosadas. Los Moros lo cultivavan fòrça prèp de Sevilha en Andalosia, e son escai èra «irange de Sevilha».
Fuèlhas
modificarLas fuèlhas del bigaradièr son ovalas, lusentas e persistentas amb una espina a l'aissèla de las fuèlhas inferioras.
Fruch
modificar
Lo bigaradièr porta un fruch, la bigarada o irange amar. Lo fruch es mai pichon que l'irange doç e de rusca rufe tintada de vere o de jaune. Sa popa es acida, pauc chucosa, fòrça amara e cap fòça granas.
Flors
modificarLas flors d'irangièr amar son blancas o rosas, pus grandas qu'aquelas de l'irangièr doç e fòrça odorosas. Florís al començament de la prima.
Utilizacions
modificarLo fruch del bigaradièr es subretot utilizat en sèrva o cuèch (confitura, siròp, Marmelada). La marmelada d'irange es facha sonque d'irange amar e non pas d'irange doç.
Fòrça perfumada, la flor del bigaradièr servís a la fabricacion de l'absoluda de flor d'irangièr, de l'aiga de flor d'irangièr e de l'esséncia de neroli utilizada en perfumariá e per aromatizar los aliments. Aqueles extraches contenon una fòrta proporcion d’antranilat de metil responsable de la nòta tipica de la flor d’irangièr amar. Los rams son utilizats per la fabricacion de l'esséncia de pichon gran bigarada, un òli essencial ric en acetat de linalil.
En Provença, s'utiliza de fruch en maceracion dins de vin (blanc, rosat o roge) apondut de sucre e d'alcòl per far un aperitiu: lo vin d'irange.
De la pèl del fruch s'extrai l'esséncia d'irange amar utilizada per la fabricacion del triple sec, d'amars, de Grand Marnier e del Cointreau.
A Malta, onte lo bigaradièr foguèt introdusit abans l'irangièr, la bigarada es encara utilizada dins la fabricacion del soda maltés, lo Kinnie, çò que li dona son amarum caracteristic.
Proprietats
modificarLos estudis recents subretot suls òlis essencials de pèl e de rams confirmèron lors proprietats sedativas e anxioliticas suls animals[1],[2].
Tradicionalament, l'òli obtengut amb de granas es prepausat en cas de colesteròl[3].
Nòtas
modificar- ↑ (en) Pultrini Ade M, Galindo LA, Costa M (2005). Effects of the essential oil from Citrus aurantium L. in experimental anxiety models in mice. Life Sci. 2006 Mar 6;78(15):1720-5. Epub 2005 Oct 25. PMID 16253279
- ↑ (en) Carvalho-Freitas MI, Costa M (2002). Anxiolytic and sedative effects of extracts and essential oil from Citrus aurantium L. Biol Pharm Bull. 2002 Dec;25(12):1629-33. PMID 12499653
- ↑ (fr)L Bremnes (1996). L'œil nature - Les plantes aromatiques et médicinales - Citrus (oranger et citronniers). Ed. Bordas. p. 46-47. ISBN 2-04-027061-2