Ajuda:Far los primièrs passes sus Wikipèdia
| Aquesta pagina es una guida simpla pels contributors en èrba sus Wikipèdia.
Son objectiu es d'ofrir una presentacion sintetica de las basas de Wikipèdia. Trobaretz mai de detalhs sus las autras paginas de l'ajuda. |
| Version del 6 de març de 2005 en PDF e LaTeX sus framasoft.net en francés. |
Principis e objectius de Wikipèdia
modificarÈsser contributor, aquò significa mantuna causa :
- adoptar una actitud respectuosa dels autres contributors,
- encapar que Wikipèdia es liura d'utilizacion e respectuosa del Drech (copyright, licences...),
- participar lo mai positivament possible, en creant d'articles neutres e de qualitat,
- acceptar que los seus ajusts personals sián liurament modificats per d'autres contributors.
La libertat activa porgida per Wikipèdia es una pròva de fisança. Coma l'objectiu de Wikipèdia es tanben de federar la seuna comunitat, mai que mai los contributors, es important de plan comprene ço qu'es èsser un contributor e cossí contribuir a la Wikipèdia.
Venir un contributor
modificarUn contributor es una persona que modifica un article. Lo terme « modificar » significa tan escriure un article inexistent coma modificar una entrada enciclopèdica quina que siá. Se pòt modificar una pagina sens èsser enregistrat, mas l'istoric menciona tanben aquelas intervencions « anonimas » en i jonhent l'ip pontuala. Totes aquels termes (« article », « pagina », « istoric »...) an de senses plan precises sus Wikipèdia : son explicats dins la seguida d'aquel document.
Contributor anonim o enregistrat
modificarTota persona desirant participar a la Wikipèdia o pòt far, sens s'inscriure ni balhar cap d'informacion personala. Çaquelà, es possible de s'enregistrar sus Wikipèdia, es a dire de s'inscriure d'un biais permanent. Parlam de contributor « anonim » per un contributor non enregistrat. Un utilizaire anonim a pas mens de possibilitats de modificacion dels articles qu'un utilizaire enregistrat, e invèrsament. La diferéncia entre utilizaires anonims e enregistrats es abans tot tecnica.
L'interès de s'enregistrar sus Wikipèdia ven de las causidas d'utilizacion qu'aquò balha : un còp enregistrat, podretz definir una signatura personala, aver una pagina personala d'utilizaire, seguir pus aisidament los articles e las vòstras contribucions... Podretz a mai participar a las votacions e presas de decisions, çò que tot contributor regular pòt e deuriá far. Perfin, dins las discussions, un utilizaire enregistrat pòt signar aisidament, es alara mai aisidament identificable per los autres contributors, çò que participa a la seuna integracion e ajuda los escambis.
Aquela guida es destinada als dos tipes d'utilizaires, a bèl talh ; siatz çaquela encoratjats de vos enregistrar, a la lutz de las explicacions precedentas.
Foncionament de l'interfàcia
modificarWikipèdia ensaja d'ofrir una interfàcia simpla per que la participacion efectiva siá la mai practica e la mai rapida possibla. Las paginas d'articles enciclopedics se reconeisson a lor fons de color blanca e a una adreça del tipe oc.wikipedia.org/wiki/Títol_de_l'article. Cada dintrada enciclopedica es en fach compausada de mantuna pagina. Per exemple per l'article Japon :
- article : l'article enciclopedic pròpriament dich (pagina per defaut)
- discussion : una pagina de discussion associada a l'article
- modificar : una pagina per modificar l'article
- istoric : una pagina de seguit de las intervencions sus l'article
- renomenar : una pagina per desplaçar l'article en lo renomenant
- seguir/daissar de seguir : una pagina per ajustar/levar l'article de sa lista de seguit
Aquesta ajuda presentarà las quatre primièras paginas, car las doas darrièras son reservadas als utilizaires enregistrats. Per ne saber mai, consultatz l'ajuda actuala de Wikipèdia.
Pagina article
modificar- Exemple : http://oc.wikipedia.org/wiki/Japon
- Es l'article enciclopedic pròpriament dich, resultat visible del trabalh comunautari. Aquesta pagina es somesa als diferents principis de Wikipèdia : deuriá èsser neutra de punt de vista, la pus lisibla possible, deu comportar qualques ligams vèrs d'autres articles...
- Aquesta pagina se deu pas signar !
Pagina discussion
modificar- Es una pagina especiala, que se reconeis per son fons de color jauna, e lo prefixe Discutir: dins l'adreça internet. Pòt — e deu — s'utilizar per discutir entre contributors sus l'article enciclopedic, que siá per balhar una suggestion, exprimir un desacòrdi o encara pausar una question...
- Las intervencions sus aquestas paginas de discussions se pòdon signar (vejatz cossí signar sas intervencions) ; en fach, es apreciat per la comunautat que los intervenents signen lors intervencions, per la clartat dels debats, e aqueste, que sián « anonims » o enregistrats. S'enregistar coma utilizaire permet d'aver una signatura predefinida.
- Las intervencions son separadas las unas de las autras pel mejan d'una indentacion. Vejatz Ajuda:indentacion.
Pagina modificar
modificar- Aquesta pagina es tanben una pagina especiala : permet de modificar lo contengut de l'article enciclopedic. Es la pagina mai importanta de conéisser quand se vòl contribuir : son foncionament es explicat dins la seccion Modificar un article. De legir abans tot ensag de modificacion !
Pagina istoric
modificar- Aquesta pagina es encara una pagina especiala : permet de visualizar totas las modificacions portadas a l'article enciclopedic, dempuèi sa creacion, dins l'òrdre cronologic descendent. Cada modificacion se caracteriza per una data, un contributor (enregistrat, es son pseudonim qu'apareis; anonim, es son ip activa al moment de la modificacion) e un signe qu'indica se la modificacion èra menora (m) o ordinària.
- De saber utilizar l'istoric es tant important coma de saber editar una pagina : l'utilizacion de la pagina d'istoric es explicada a la seccion Utilizar l'istoric.
| Modificar o editar un article, es utilizar la pagina modificar per cambiar la pagina article. Cada modificacion es enregistrada dins un istoric. Per debatre de las modificacions de far, en cors o efectuadas, cal utilizar la pagina discussion de l'article. |
Escriure un article novèl ?
modificarEscriure un article novèl sus Wikipèdia, es en fach modificar un article void, crear sa primièra version. Mas es tanben se pausar qualques questions abans de començar d'escriure :
- ai quicòm de pertinent d'aportar sus l'article que vòli crear/modificar ?
- se l'article existís ja, quins son los punts de melhorar, e cossí m'i prendrai ?
- se l'article existís ja, ai agachat sa pagina de discussion abans tota modificacion ?
- se l'article existís ja, ai consultat son istoric per ne saber mai ?
- ...
Es important de se precipitar pas per modificar un article, sustot s'es per far una modificacion motivada per un desacòrdi amb çò qu’es dich. Tot contributor es benvengut sus Wikipèdia, que siá començant, expèrt, o simple passionat. Çaquelà, nombroses son los contributors que se planhon que de modificacions sián fachas a la lèsta e apesantisson inutilament los articles, e mai los rendon inexactes o non neutres. Se pòt tanben soslinhar que cèrts articles son « sensibles » de per lo subjècte que tractan : las intervencions devon alara se far amb prudéncia, reflexion e, eventualament, aprèp un dialòg prealable. Mas, dins la granda majoritat dels cases, tot se passa sens incidents !
Escriure un article de qualitat enciclopedica es pas un prètzfach aisit quand es efectuat en solitari ; las causas se complican encara un pauc mai quand aqueste trabalh es comunautari, coma es lo cas sus Wikipèdia. Mas de saber profitar de las qualitats dels autres contributors permet d'arribar a d'articles de qualitat, çò qu’es la tòca de tèrme long que l'ensemble dels contributors de Wikipèdia s'es fixada.
Per èsser un contributor eficaç e apreciat, se pòt desgatjar qualques conselhs:
- èsser respectuós dels autres contributors de Wikipèdia ;
- mestrejar plan l'interfàcia de Wikipèdia per evitar las errors ;
- se precipitar pas per modificar un article ;
- privilegiar la discussion en cas de dobte.
I a plan segur d'autres punts importants, mas, per començar, aquestes quatre punts son essencials. Anam dins aquesta guida sustot desvolopar lo segond : mestrejar plan l'interfàcia de Wikipèdia.
Modificar un article ?
modificarComa explicat çai abans, la modificacion d'un article es l'accion principala d'un contributor. La pagina modificar es plan simpla : es un formulari ont la font de l'article se pòt cambiar dirèctament.
La font de l'article es lo tèxt formatat que donarà l'article coma serà visible e legit pels visitors. Aquesta font es un tèxt un pauc diferent del tèxt de l'article, que compòrta qualques 'amiras wiki; botan en fòrma l'article :
- fan los títols, sostítols...
- metre de mots en evidéncia e en exèrg (en gras e en italica sus un navegador grafic)
- crear de ligams entre los articles
- ajustar de tablèus, d'imatges, de listas
- ...
Per facilitar lo trabalh dels contributors, Wikipèdia utiliza una sintaxi simpla (apelada « sintaxi wiki ») que remplaça las balisas HTML classicas. Es doncas pas necessari de conéisser que qué siá en desvolopament web per participar a Wikipèdia.
Vejatz : Ajuda:Sintaxi wikipèdia
Modificar
modificarPer modificar un article, sufís de clicar sul ligam modificar dins los onglets superiors. Se pòt tanben modificar una seccion de l'article unicament (es a dire una partida entre dos títols o sostítols) : sufís de clicar sul ligam [ modificar ] correspondent a la partida causida.
Quinas son las diferentas partidas usualas de la « wiki-font » d'un article ? Sus l'article Japon, se tròba successivament :
- de ligams interwiki : [[af:Japan]] [[ar:يابان]] [[bs:Japan]]...
- permeton de crear de ligams amb los Wikipèdias estrangièrs
- de ligams per las categorias : [[Categoria:Japon]] [[Categoria:País d'Asia]] [[Categoria:Illa japonesa]]
- permeton de classar l'article dins de categorias tematicas
- lo tèxt formatat de l'article
- d'apèls a de modèls : {{Article de qualitat}}, {{Japon e cultura japonesa}}
- permeton d'inclure de messatges predefinits dins l'article
Los espleches
modificarPel moment, sol lo tèxt formatat nos interèssa (los ligams interwiki, las categorias e los modèls seràn vists dins una autra guida). Se pòt picar de tèxt dirèctament, sens cap de balisas : lo resultat serà un article unifòrmz, d'un sol tenent, que serà pas de bon legir. Cal doncas :
- sautar de linhas per crear de partidas, e lor donar de títols
- utilizar la sintaxi wiki per melhorar lo rendut global de son tèxt
Per aquò far, se pòt eventualament metre a profièch las barras d'espleches integradas a l'interfàcia de Wikipèdia.
Al dessús del formulari, se tròba una primièra barra d'espleches, que correspond a la sintaxi wiki. Sufís de seleccionar lo o los mots de metre en forma, e de clicar sul boton correspondent a l'accion desirada.
Per anar mai lèu, es bon d'aprendre los rudiments de la sintaxi wiki de còr. Per ne saber mai, consultatz la seccion Sintaxi wiki.
Una segonda barra se tròba en dejós del formulari : permet d'inserir de caractèrs especials (las majusculas accentuadas e las verguetas francesas en particular), en clicant dessús.
Un còp las modificacions fachas dins lo formulari, s'agís de validar. Mas abans de validar, cal verificar !
Verificar puèi validar
modificarAquò consistís en doas causas :
- far una previsualizacion...
- e se relegir !
La relectura, indispensabla per de modificacions non menoras, es facilitada per una previsualizacion de l'article. La previsualizacion permet de veire l'article tal coma apareisserà aprèp validacion, sens çaquelà lo validar efectivament. Se vòstra modificacion es un pauc importanta, prenètz lo temps de clicar sus Previsualizar ! Aquò vos evitarà d'aver de repassar de temps per rectificar las qualques fautas de picatge o de presentacion que s'introduson inevitablament dins lo tèxt picat...
La pagina de previsualizacion conten lo resultat del tèxt formatat, e en dejós, lo formulari de modificacion. Se tot es perfièch, podètz validar en clicant sus Salvagardar, en dejós del formulari. Una salvagarda ajusta automaticament una linha novèla dins l'istoric de l'article.
De notar : se recomanda d'entresenhar lo camp Resumit abans de salvagardar. I podètz escriure una pichona descripcion de vòstra intervencion, per exemple : Ortografia s'avètz corregit de fautas, Ajusts sus la geografia s'avètz completat la partida geografia d'un article... En resumissent vòstras intervencions, facilitaretz la lectura de l'istoric e lo trabalh dels autres contributors, e mai lo vòstre.
Demorar actiu !
modificarDe modificar un article, es plan ; de seguir son evolucion, es melhor. Coma utilizaire enregistrat, podètz picar lo carrèu Seguir aquel article abans de lo salvagardar. Podètz tanben, en legissent la pagina article, picar sus l'onglat Seguir, per la meteissa resulta. Aquò a per efièch de plaçar l'article dins vostre lista de seguit : tota intervencion sus l'article sera indicada dins una pagina especiala personala — vejatz Wikipèdia:Lista de seguit.
Tanben, pensatz de participar a las discussions, o de demandar d'ajuda tre que lo besonh s'en fa sentir, de pausar de questions sus la pagina de discussion... Auretz segurament una responsa mai o mens rapida !
Far de ligams entre articles ?
modificarUn punt essencial de Wikipèdia es la mesa a profièch dels ligams internet. Un ligam permet de navigar d'una pagina a una autra ; dins la Wikipèdia occitana, se destria doas menas de ligams :
- los ligams « intèrnes » : pontan vèrs un article de l'enciclopèdia occitana
- los ligams « extèrnes » : pontan vèrs una pagina exteriora a l'enciclopèdia occitana
Los ligams se crèan dins la pagina d'edicion d'un article, amb la sintaxi wiki.
Ligams intèrnes
modificarUn ligam intèrne es enrodat de parentèsis carradas doblas: [[aquò es un ligam]] donarà dins l'article : aquò es un ligam. Per defaut, l'intitulat del ligam correspond tanben a la cibla del ligam (O podètz verificar en clicant sus aqueste autre exemple).
Aquò es de còps practic, mas pas totjorn. Un ligam intèrne pòt doncas aver un intitulat visible diferent de lo de sa cibla : [[Acuèlh|ligam vèrs l'acuèlh]] donarà dins l'article : ligam vèrs l'acuèlh. Aqueste ligam ponta vèrs la pagina Acuèlh jos l'intitulat « ligam vèrs l'acuèlh. »
Per far un ligam vèrs un article de Wikipèdia, sufís d'indicar son nom per cibla. [[Japon]] donarà : Japon, que ponta efectivament vèrs l'article existent sus Japon. La primièra letra pòt èsser en minuscula o en majuscula, aquò a pas d'importància ; çaquelà, cal far atencion a las majusculas dins lo demai del ligam : se los intitulats guèrra freja e Guèrra freja pontan vèrs lo meteis article, Guèrra freja e Guèrra Freja designan eles dos articles diferents !
Los ligams intèrnes son fòrça importants ! Permeton de ligar l'article a d'autras paginas de Wikipèdia, del biais que lo lector pòt navigar dins l'enciclopèdia coma o fariá sus un autre site internet quin que siá. Se cap de ligam intèrne es pas present dins un article, se parla d'article sul camin d'enlòc. Un dels objectius dels contributors es de reduire a zèro lo nombre d'aquestas paginas. Un trionf de Wikipèdia es d'ofrir aquesta experiéncia del « viatge dins lo saber », principalament gràcias als ligams intèrnes.
Vejatz: Ajuda:Ligams intèrnes
Ligams extèrnes
modificarUn ligam extèrne es enrodat de parentèsis carradas simplas : [http://oc.wikipedia.org Wikipèdia OC] balharà dins l'article : Wikipèdia OC. Notatz, suls navegadors grafics, l'icòna en forma de flècha aprèp lo ligam : indica automaticament al lector qu'en clicant sul ligam, va sortir de Wikipèdia. Los ligams intèrnes a l'enciclopèdia an pas aquesta marca distintiva.
Se tròba d'en primièr la cibla del ligam (aicí, http://oc.wikipedia.org) puèi, eventualament, un títol (aicí, Wikipèdia OC). Lo títol es facultatiu : en l'abséncia de títol explicit, es un numèro qu'apareisserà coma intitulat. Se mantun ligam extèrne sens intitulat coexistís dins un article, los numèros se seguiràn per òrdre creissent (1, 2... n).
| A l'ocasion de l'edicion d'un article, cal far atencion de rendre l'article legible, en utilizant la sintaxi wiki e en creant de ligams vèrs d'autres articles. Una previsualizacion permet de contrarotlar son òbra abans de la perseguir e de la salvagardar. |
Astúcias e saber-far
modificarSintaxi wiki
modificarLa sintaxi wiki sus Wikipèdia es un sistèma de balisatge simple per metre en forma los articles, e quitament tota pagina modificabla. Quitament se la barra d'esplech principala permet d'evitar de picar aquesta sintaxi, es practic de la conéisser. D'una part, es sovent pus rapid de picar dins lo fil de son escritura las qualques siglas correntas, d'autra part, la sintaxi es fòrça larga e tot es evidentament pas disponible dins la barra d'esplech.
Per ne saber mai sus la sintaxi wiki, en particular las balisas de títols (== ... ==, === ... ===, ==== ... ====), l'insisténcia e la mesa en exerga ('''...''' e ''...''), consultatz l'ajuda sus la sintaxi wiki.
Utilizar l'istoric
modificarL'istoric es un esplech que permet de prendre coneissença de las diferentas versions d'un article. Tota modificacion es enregistrada, e una dintrada dins l'istoric i fa referéncia. La foncion principala de l'istoric es de listar aquestas modificacions ; mas se pòt tanben l'utilizar per comparar de versions o visualizar de versions ancianas.
Per comparar doas versions d'un article, sufís de seleccionar las doas versions volgudas e de clicar sus Comparar las versions seleccionadas. Una pagina temporària s'aficha, amb un resumit de las diferéncias entre las versions de l'article. Las modificacions apareissent en roge, dins la colomna d'esquèrra per los retiraments e dins la colomna de drecha pels ajustes. Aquò permet de prendre coneissença rapidament de las modificacions aportadas per un contributor.
De notar, dos ligams particulars sus l'esquèrra de cada dintrada de l'istoric : (actu) e (darr). Lo primièr permet de comparar la version causida amb la version actuala ; lo segond permet de comparar la version causida amb la version immediatament anteriora.
Per simplament visualizar una version anteriora a la version actuala, sufís de clicar sus la data de la version causida.
Ligams intèrnes
modificarPlural
modificar- Per far un ligam vèrs un mot singular escrich al plural, se s'i prèsta, es possible d'utilizar l'astúcia seguenta : [[arbre]]s donarà arbres, ligam intitulat arbres e pontant vèrs l'article Arbre.
Acorchi de creacion
modificar- En utilizant lo simbòl | (pipe en anglés), podètz evitar d'escriure dos còps la meteissa causa pels ligams intèrnes amb prefixes.
- Exemple : [[Wikipèdia:Acuèlh]] balharà normalament Wikipèdia:Acuèlh. Se volètz recuperar simplament Acuèlh sens escriure [[Wikipèdia:Acuèlh|Acuèlh]], escrivètz mai simplament : [[Wikipèdia:Acuèlh|]].
- Vejatz : Ajuda:Ligams intèrnes
Cossí signar
modificar- Un utilizaire anonim signarà s'o desira en escrivent simplament son pseudonim o son nom. Un utilizaire enregistrat pòt evitar de reescriure son nom en utilizant los acorchis de la sintaxi wikipèdia. Dins Special:Preferéncias, es possible de definir una signatura per las discussions ; en escrivent ~~~ dins una pagina d'edicion, la signatura serà integrada. Quatre ~ permetent de signar amb la data e l'ora.
- Atencion : se signa pas un article - l'istoric es alà per aquò, mas solament sas contribucions dins las discussions.
Participar a las paginas Meta
modificarQue son las paginas Meta ? Meta es un mot clau que designa sus Wikipèdia tot çò qu’es de la competéncia de la metainformacion sus l'enciclopèdia. Aquò va de las paginas de discussions a las paginas d'ajuda del projècte, en passant per las presas de decisions... En brèu, « participar a las paginas Meta » significa èsser un contributor e un pauc mai : s'investir dins lo foncionament intèrne de l'Enciclopèdia liura. Se Wikipèdia vos plai, e que vos agradariá de ne saber mai sul foncionament del projècte, de vos implicar un pauc mai dins la vida de l'enciclopèdia, consultatz las divèrsas seccions de la partida Comunautat !