Talisman

Un talisman es un objècte magic que portariá de vertuts ocultas per ganhar d'influéncias beneficas. L'art dels talismans se nomena la talismania.

Lo Talisman de Carlesmanhe, tanben reliquiari, se trobèt sul seu còs quand foguèt obèrta sa tomba, çò dich

Teorias

Per d'unes, lo talisman pren sa fòrça dels imatges que pòrta, per d'autres (Tomàs d'Aquin, Marsile Ficin) del biais que son fachs. Albèrt lo Grand, dins De mineralibus justifica l'existéncia dels talismans sonque astrologica. Dins aquel vam, Speculum astronomiae (Lo Miralh de l'astronomia), atribuit a tòrt a Albèrt lo Grand mas que seriá de Richard de Fournival, inventèt la nocion d’« imatge astrologic », talisman (imago) que pren sa vertut sonque dels astres e que deu res als demons, que compòrta pas gaire d'inscripcion, nimai signe, nimai ritual. Per Tomàs d'Aquin, las substéncias naturalas coma las èrbas e las pèiras preciosas, pòdon aver de poders en ligam amb lors afinitats astrologicas, e es legitim de se n'utilizar en medecina; mas se de letras o caractèrs son gravats sus las pèiras o d'invocacions e incantacions utilizadas amb las èrbas, tot efièch consecutiu es l’òbra de marrits demons, e se fasent, un pacte explicit o tacit se passèt amb lo Malin. Marsile Ficin fa una lista de las sèt causas que pòdon ganhar las influéncias celèstas, segon los planètas: Luna (pèira, metals, eca.), Mercuri (plantas, fruchs, animals), Vènus (polveras, vapors, odors), Solelh (mòts, cants, sons), Març (emocion, imaginacion), Jupitèr (rason), fin finala Saturn (contemplacion intellectuala, intuicion divina)

Exemple: lo talisman de Caterina de Medici

Es celèbre lo talisman de Caterina de Medici (1519-1589), esposa d'Enric II (1533), ja maire de Francés II (1544-1560). Pèire Behar pensava aver trobat la clau: la medalha pòrta de signes qu'apareisson pas que dins lo De la filosofia oculta de Agrippa de Nettesheim (1533). Lo talisman èra concebut, entre 1551 (naissença del futur Enric III) e 1554, e, segon Ivan Coulas, per Jean Fernel, primièr mètge d'Enric II, e adèpta de la filosofia oculta. La cara mòstra un rei amb una agla (Jupitèr), e son signe (mena de sablièr, qu'es un caractèr geomantic de Jupitèr); lo rei fa fàcia a una femna de tèsta d'aucel e pes d'agla e tenent una flècha (Vènus), es escrich Anael (nom de l'àngel de Vènus, totjorn segon Agrippa, III, 24); la foncion magica d'aquela cara es de favorizar l'amor entre Enric II e son esposa Caterina de Medici. Lo revèrs mòstra un imatge de Vènus tirada d'Agrippa (II, 42), amb son signe, la crotz susmontada d'un cercle, e un nom, Haniel, nom de l'àngel de Vènus (II, 22), e un autre nom, Asmodèu, que presidís al signe del Taure, e donc correspond a Vènus; lo tèma es donc aicí l'influéncia benefica de Jupitèr (poder, dinastiá mascle) captada e servada per Vènus. En ebrieu, se legisson d'inscripcions sus la cara, significant «Apareis me, ò Dieu» (Darag Ni El), «Dona me, te ne prègui, la fòrça» (Fara Na Heil)... ; sul revèrs: «Dona me tas vertuts miraculosas» (Hipes piliah), «De l’estrangièra preserva mon espós» (Nechar Hofer Baal)...

Bibliografia

Òbras de talismania (fr)

• Henri-Corneille Agrippa de Nettesheim, La philosophie occulte
• J. A. Belin, Traité des talismans ou figures astrales (1658)
• Jacques Gaffarel, Curiositez inouyes (1629)
• J.-B. Porta, La magie naturelle (1565)
• Chang-Kyum Kim, Cinq cartes talisman, Éditions Visaje, Paris, 2006.
• Chang-Kyum Kim, Talisman I, Éditions Visaje, Paris, 2008.
• Chang-Kyum Kim, Talisman II, Éditions Visaje, Paris, 2008.
• Chang-Kyum Kim, Talisman III, Éditions Visaje, Paris, 2008.
• Soror D.S. et Spartakus FreeMann, Les Sigils, la magie du sègle XXI, éditions Bussière, Paris, 2010 ISBN 978-2-85090-334-2

Estudis suls talismans (fr)

• J.-P. Bayard, Les talismans, Tchou, 1974
• E. Budge, Amulets and Talismans (1930)
• Claude Lecouteux, Le livre des talismans et des amulettes, Imago, 2004.
• P. A. Riffard, Nouveau dictionnaire de l'ésotérisme, Payot, 2008.
• D. P. Walker, Spiritual and Demonic Magic from Ficino to Campanella, trad. fr.