Sefer haRazim

Lo Sefer haRazim (ספר הרזים "Libe deus Secrets" o "Libe deus Mistèris" en ebrèu) qu'ei un tractat de mistica judiva supausadament balhat a Noè per l'arcanjo Razièl, passant de generacion en generacion au cors de l'istòria biblica dinc a Salamon, qui i trobè ua grana hont de sapiença, ce ditz lo tèxt. Qu'ei un libe diferent deu Sefer Raziel haMalaḥ ("Libe de l'anjo Razièl"), qui seré estat balhat a Adam peu medish anjo. Que sembla d'estar un tractat de magia judiva qui ensenha a invocar los anjos meilèu que Diu entà realizar acts subernaturaus. Qu'ei estat en purmèr considerat com partida deu judaïsme ortodòxe, totun devath l'influéncia de l'elenisme, mes ara, dab mantun aute escriut, qu'ei considerat com eterodòxe o erètge: las leis tradicionaus de puretat que hèn partida de la cosmogonia, mes que i a per exemple rites magics qui «exigeishen la practica de minjar pastís mesclats dab haria e sang», çò qui ei interdit taus judius observants. Qu'estó descobèrt en 1963 per Mordecai Margalioth, un cercaire judiu qui estudiava tèxtes cabalistics a la Bibliotèca de Bodley durant un sejorn a Oxford. Que comprengó que quauques fragments trapats dens la genizah deu Caire e avèvan ua hont comuna, çò qui'u permetó d'arreconstrusir-la e de publicar-la en 1966. Margalioth que fixa la data de composicion deu tèxte a la fin deu sègle III o a la debuta deu IV mentre qui l'erudit Ithamar Gruenwald e'u data aus sègles VI o VII, mes qu'ei clar qu'aqueth tèxte ei anterior non solament a las òbras cabalisticas, inclusent lo Sefer haZohar (sègle XIII) e lo Sefer haBahir (tanben deu XIII), mes dilhèu tanben au Sefer Yeṣirah protocabalistic (sègle IV). La referéncia a las indiccions romanas en 1:27-28 que sugereish ua datacion precòça.

Estructura e contiengut

Lo libe qu'ei devesit en 7 seccions, lhevat un prefaci qui detalha la recepcion e la transmission deu tèxte. Cadua de las 6 purmèras seccions que correspond a un cèu e que contien ua lista d'anjos e instruccions entà efectuar un o mantun rite magic. Lo tròn de Diu e las ḥayot (anjos de huec) que son au setau cèu. Que i a ua tension enter la cosmogonia ortodòxa deu libe e las practicas pas brica ortodòxas incorporadas dens aqueths rites magics. De segur, lo libe qu'estó revisat per un escriba rabinic, mes la «religion populara» contienguda dens lo libe qu'ei haut o baish sancèra. Bèths rites que pretenden facilitar la guarison, la profecia, un atac contra l'enemic o la bona fortuna. Lo simbolisme deu numèro 7, l'importància deus noms divins e la predominança de la "magia simpatica" (imitativa) que hèn partida deu contèxte magic de l'Orient Mejan ancian.