Reiaume de Pagan
Lo Reiaume de Pagan (ò Empèri de Pagan) foguèt lo premier reiaume unificat qu'ocupèt lo territòri de la Birmania actuala. Existiguèt lòng de la Vau d'Irrawaddy de 849 a 1297 e capitèt de s'estendre dins lei regions vesinas. Favorizèt lo desvolopament de la lenga e de la cultura birmanas dins la region. Favorizèt tanben l'implantacion dau bodisme theravada en Asia dau Sud-Èst.
Lo reiaume se formèt dins lo corrent dau sègle IX a partir de la vila sanctuari de Bagan fondat per de Mranmas — que venguèron per la seguida lei Birmans — venguts dau reiaume de Nanzhao. Fins au sègle XI, aquel estat capitèt de conquistar leis autrei principats de la region per i venir la poissança dominanta vèrs 1050-1060 durant lo rèine d'Anawrahta. Sei successors contunièron son òbra d'expansion e comencèron d'estendre son influéncia en direccion de la peninsula de Malàisia e vèrs lei regions meridionalas de China. Aquò permetèt l'implantacion dau bodisme theravada dins la region gràcias au sostèn dau govèrn que bastiguèt aparaquí 10 000 temples bodistas. Pasmens, a partir de la mitat dau sègle XIII, lo reiaume acomencèt son declin en causa d'una crisi financiera, en partida entraïnada per leis exempcions fiscalas donadas ai temples. Aquò causèt una demenicion de sa capacitat militara una tièra d'invasions mongòlas a partir de 1277 entraïnèt la disparicion dde l'autoritat centrala e la fragmentacion dau reiaume.