Rafe

  Raphanus sativus

Raphanus sativus

Flor de rafe

Classificacion de Cronquist (1981)

Règne	Plantae
Sosrègne	Tracheobionta
Division	Magnoliophyta
Classa	Magnoliopsida
Sosclassa	Dilleniidae
Òrdre	Capparales
Familha	Brassicaceae
Genre	Raphanus

Nom binominal

Raphanus sativus
L., 1753

Òrdre Bassicales Familha Brassicaceae

Lo rafe (var. rabanet, raiçfòrt, radiç, rafe oleaginós) es una ortalissa de raiç de la familha de las Brassicaceae.

Las tecas o bajòcas de la rafe, tecnicament conegudas coma siliquas.

La flor de la rafe.

plat de rabetas

Rafe oleaginós (Bearn)

Particularitats

Son de plantas annalas o biannualas, si se semenan a la tardor florisson pas fins a la prima, si se semenan a la primavera florisson abans de l'estiu. An las fuèlhas entièras, en primièr se desvolòpan en forma de roseta e quand s'espigan fan una tija de prèp de 40 cm de naut e florisson en forma de mòta amb de flors abitualament blancas formadas de quatre sepals, fan fruch en siliqua (dita teca, cotèla) amb divèrsas granas pichonas e redondas.

Las raïças se distinguisson entre la part comestible superiora e espessa e l'inferiora mai prima e mai prigonda. La mesura de las raïtz en la siá part comestible vària d'entre fins a 40 cm en los rafes pròpiament dits fins a pauc mai de 2 cm en los rafenets mai petits. La forma pòt èsser alongada o mai o mens arredondida e la color mai usuala es lo roge o roge e blanc mas n'i a de tanben negras, blancas o jaunas.

Cultura

Es una planta que creis fòrça lèu. En un clima adequat, pòt passar solament un mes dempuèi la semençalha a la culhita. Se semena sovent coma cultura intercalara, al cors de gaireben tot l'an, e per lo sieu cicle tan cort s'adòba pas. Pòt pas passar secada, puèi que pòt alavetz aver un gost desagradiu. Lo sieu principal enemic es lo microcoleòpter nomenat Altica sp, que daissa las fuèlhas de las semençalhas recentas entièrament acliveladas.

Varietats e gastronomia

Rafenets de la varietat roja amb la punta blanca

Lo 'daikon' (Raphanus sativus var. longipinnatus), usat en la cosina japonesa

Lo rafe chinés 'mantanghong'

Son a l'ora d'ara mai cultivadas las varietats mai pichonas nomenadas rafenets. Lo gost pòt èsser picant o puslèu insipid. Generalament del mai a mancat l'aiga pendent lo cultiu, del mai picants son los rafenets.

En França es fòrça apreciat lo rafe negre (Raphanus sativus var. niger), varietat de pèl negra e dura que cal pelar. Dels rafes de varietats picants se'n fa una salsa.

En la cosina japonesa es tipic l'usatge del rafe nomenat daikon (Raphanus sativus var. longipinnatus), Un rafe blanc de gost mai doç. Los tròces de rafe secs se coneisson coma kiriboshi daikon (切干大根) e lo daikon entièr en salarga se coneis coma takuan (沢庵). Amb las fuèlhas, secadas o pas, se preparan de sopas. Se comercializa sovent amb coloracion artificiala jauna. Aquel meteis rafe es emplegat en la gastronomia coreana, en la quala se coneis coma mu. Se consoma cru o confit, coma per exemple en la preparacion del kimchi.

Lo rafe es important tanben en la cosina chinesa, per far poon choi, lo pastisson mooli de l'an nòu chinés o per de reepaisses leugièrs coma los dim sum, entre autres plats. Lo rafe nomenat mantanghong (còr de beutat) es una varietat fòrça apreciada que se cultiva al centre e al nòrd de la China. Es de forma redonda e de coloracion blanca e verda per defòra e morada a fúcsia per dedins. A despart de la preparacion d'ensaladas e coma condiment, s'utiliza tanben per far de bevendas refrescants. A la China lo rafe se conserva tanben raiat amb una barreja de sucre e sal.

Las fuèlhas de la planta del rafe se pòdon utilizar coma verdugalh crs en ensalada o tanben bolidas.

Vejatz tanben

• Nap
• Brassica rapa