Libertats publicas

Las libertats publicas son de permissions de nivèl legislatiu atribuidas a de categorias generalas de beneficiaris e ligadas amb la possibilitat d'un contraròtle jurisdiccional de nòrmas infra legislativas fautivas (professor Louis Favoreu).

La nocion de libertats publicas pòt èsser definida en referéncia a aquela dels Dreches de l'Òme : contrariament a aquels, que relèven del mond de la filosofia e indiquen lo que deuriá èsser, las libertats publicas apartenguèron en pròpri a l'esfèra del drech, e se limitan a dire çò qu'es. (professor Lebreton).

Se pòt pas definir las "libertats" defòra de l'Estat. Las libertats ne son dichas publicas solament a respècte de l'Estat (dels poders publics). Doncas tota definicion que pren pas en compte lo caractèr limitatiu e negatiu de las libertats dins l'Estat es una definicion incompleta !

Los tèxtes franceses fondamentals

En França

Per descriure lor contengut se pòt pas utilizar ni sus la Constitucion ni sus la Declaracion dels Dreches de l'Òme de 1789 ni sul preambul de la Constitucion de 1958 per que aqueles tèxtes que constituisson lo comunament nomenat « blòt de constitucionalitat » establissent una lista de dreches fondamentals que tenon valor constitucionala a la diferéncia de las libertats publicas que tenon solament una valor legislativa. Lo quadre de las libertats publicas es unicament legislatiu doncas per conéisser lo contengut d'aquelas, i a que se referir als tèxtes legislatius. Aquí es lo problèma màger que pausan las libertats publicas puèi que lor caractèr legislatiu fa que son multiples.

Una libertat publica es pas un drech fondamental e viceversa. I a una distincion neta entre las doas nocions, tot coma i a une diferéncia entre dreches de l'Òme e dreches fondamentals.

En França per definir çò que son las libertats publicas, se pòt s'ajudar de

• la Declaracion dels Dreches de l'Òme e del Ciutadan del 26 agost de 1789,
• lo preambul de la constitucion de la Quatrena Republica («principis economics e socials, politics particularament necessari a nòstre temps»),
• lo preambul de la constitucion de la Cinquena Republica de 1958,
• los articles 1; 2; 3 e 66 de la Constitucion de 1958.

La dignitat de la persona umana

Los dreches intangibles : sòcle de proteccion absoluda ?

Los dreches intangibles son considerats coma lo nuclèu dels dreches fondamentals, tan importants que los Estats pòdon pas derogar qual que sià las circonstàncias (aital en cas de conflictes armats). Aquel nuclèu es fòrça reduch dins las convencions internacionalas ont se tròba pas mai de 4 dreches intangibles:

• lo drech a la vida,
• lo drech a èsser pas torturat,
• lo drech a èsser pas tengut dins l'esclavatge
• lo drech de la non retroactivitat de la lei penala.

Es l'estandard minimum dels dreches fondamentals s'aplicant a totes, aital se pòt veire la portada concrèta dels dreches de l'Òme e forman un patrimòni comun de l'umanitat ; son reconeguts a l'encòp per

• lo Pache Internacional Relatiu als Drechs Civils e Politics,
• la Convencion Americana Relativa als Dreches de l'Òme,
• la Convencion Europèa dels Dreches de l'Òme.

Lo drech a la vida

Es lo primièr dels dreches fondamentals. Segon lo Comitat dels Dreches de l'Òme de l'ONU, lo drech a la vida es lo drech suprèm de l'èsser uman. Lo seu respècte es la condicion necessari a l'exercici de totes los autres dreches. Mas si aquel es un drech que se pòt pas derogar, i a pasmens de limits.

Una nocion de mal definir

Lo Pache Internacional Relatiu als Dreches Civils e Politics enóncia dins l'article 6§1 : le drech a la vida es inerent a la persona umana. La Convencion Europèa dels Dreches de l'Òme apond dins son article 2 : "lo drech de tota persona a la vida es aparat per la lei". Mas pas cap de definicion de ço qu'es la vida dins aqueles tèxtes, ni quand aquel drech a la vida comença. Aquela question remanda a de concepcions filosoficas o religiosas a vegadas fòrça antagonistas. Per la Glèisa Catolica, la vida se deu aparar tre la concepcion (oposicion a l'avòrtament). La dificultat d'aquela definicion pausa la question de la lei 75-17, del 17 de genièr de 1975, relativea a l'interrupcion volontari de grossesa. Pel Conselh d'Estat, aquela lei IVG es compatibla amb lo drech a la vida figurant a las disposicions de l'article 2 de la Convencion Europèa dels Dreches de l'Òme.

La pena capitala es tanben un subjècte fòrça controversiat : d'unes considèran que tot lo mond merita pas lo drech a la vida. Aquò pausa de problèmas vertadièrs per çò que la vida es «lo primièr dels dreches fondamentals.»

Las condicions d'exercici

L'efectivitat del drech supausa de la part de l'Estat d'obligacions positivas : non i a pas solament de s'abstenir de donar la mòrt, ten tanben prendre las mesuras necessàrias a la proteccion de la vida. La dificultat ven dels limits al drech a la vida autorizats per las convencions internacionalas e de l'existéncia de recors a la pena de mòrt. Aital, l'article 6 del Pache Internacional Relatiu als Dreches Civils e Politics autoriza la pena capitala, tot en precisant que pòt èsser impausada pas que per los crimes pus grèus. L'article 2 de la Convencion Europèa dels Dreches de l'Òme, enebís pas la pena de mòrt puèi que ne prevei la possibilitat ; mas un protocòl additional 6 prevei dins son article 1 que la pena de mòrt es abolida, pas cap de resèrva o de derogacion es autorizada quand los Estats accèptan de ratificar aquel protocòl. Turquia e Russia ratifiquèron mas votèron un moratòri que suspend las execucions capitalas prononciadas.

L'enebiment de la tortura e de las penas o tractaments crudèls, inumans o desagradants

Se lo drech a la vida endura qualques excepcions, per contra l'enebiment de la tortura e de las penas o dels tractaments crudèls es considerat coma un enebiment absolut que, segon la Cort Europèa dels Dreches de l'Òme, consacra una de las valors fondamentalas de las societats democraticas en temps de patz coma de guèrra. Los articles 7 del Pache Internacional Relatifu als Dreches Civils e Politics, 3 de la Convencion Europèa dels Dreches de l'Òme, 2 de la Convencion Americana Relativa als Dreches de l'Òme lo prevei ; Existís doas convencions que concernisson especificament la prevencion de la tortura : Son la Convencion sus la tortura e autres tractaments crudèls, inumans o degradants que foguèt adoptada sens vòta per l'Assemblada generala de las Nacions Unidas lo 3 de decembre de 1984, dintrada en vigor lo 26 de junh de 1987, e de la Convencion europèa per la prevencion de la tortura e de las penas o tractaments inumans o degradants, del 26 de novembre de 1987.

Definicions

I a mai d'una definicion dels tèrmes d'aquel enebiment. Primièr, aquela de la « Convencion contra la tortura » de las Nacions Unidas : la tortura i es definida coma un acte per lo qual de sofrenças agudas fisicas o mentalas son amb intencion infligidas per un agent de la foncion publica, o a son instigacion, dins una finalitat determinada, per exemple per obtenir una avoacion, o coma punicion o intimidacion. Aquela definicion fa referéncia a la practica de la tortura dins lo quadre estatic e considèra pas las autres tractaments crudèls e inumans.

Es del costat de la Cort Europèa dels Dreches de l'Òme que se trapa de definicions pus precisas : l'ensemble dels tèrmes tradutz una gradacion dins las violéncias que pòdon èsser exercidas en contra d'un èsser uman :

• lo tractament inuman (arrèst Irlanda contra Reialme Unit, lo 18 de genièr de 1978) es aquel que provòca volontàriament des sofriments mentals o fisics d'una intensitat particularia. Lo tractament marrit deu aténher un minimum de gravitat, es a dire que se pòt regardar la duretat del tractament e l'efiech sus la victima. Aital, dins un arrèst Soering del 7 de julhet de 1989, la Cort jutgèt que la longa espèra dins lo corredor de la mòrt per un condemnat a mòrt èra un tractament inuman.

• lo tractament degradant supausa de mesuras de natura a crear a çò dels individús de sentiments de paur, d'ànsia e d'inferioritat que pòdon umiliar, avilir e bresar eventualament lor resisténcia fisica o morala. Arrèst del 25 d'abril de 1978 a prepaus de castigaments corporals judiciaris practicats dins l'illa de Man.

• lo tèrme de torturas es reservat a de tractaments inumans deliberats provocant de graves e crudèlas sofrenças ; es doncas una forma agravada d'un tractament inuman. Dins l'arrèst Selmouni contra França, del 28 de julhet de 1999, ont França foguèt condemnada per torturas dins lo quadre d'una garda a vista.

L'enebiment de l'esclavatge, de la servitud et del trabalh forcat obligatòri

Pendent lo sègle XX|, la volontat d'eliminacion de l'esclavatge venguèt una preocupacion universala màger, que se tradusiguèt per de fòrça nombroses tèxtes internacionals e nacionals ; una convencion de Genèva relativa a l'esclavatge foguèt signada tre lo 25 de setembre de 1926, que definit l'esclavatge coma la condicion de l'individú sus lo qual s'exercisson los efièches del drech de proprietat, una convencion de l'OIT del 28 de junh 1930 definís tre aquesta epòca lo trabalh forçat.

L'esclavatge

L'article 4 de la Declaracion Universala dels Dreches de l'Òme del 10 de decembre de 1948 o indica amb fòrça fermetat : «Degun non serà tengut en esclavatge ni en servitud ; l'esclavatge e lo comèrci dels esclaus son enebits jos totas las seunas formas». Uèi, totes los Estats del mond an abolit l'esclavatge, lo darrièr Estat es Mauritània en 1980. Al plan regional, l'article 4 de la Convencion Europèa dels Dreches de l'Òme enebís l'esclavatge e la servitud, l'article 6 de la Convencion Americana Relativa als Dreches de l'Òme pòrta lo meteis enebiment, fins al comèrci de las femnas del trabalh forçat e obligatòri. Los Estats son tenguts de prendre de disposicions al plan intèrne per far aplicar aquel enebiment.

Lo trabalh forcat e obligatòri

Non i es pas evident de distinguir dins de nombrós cas las situacions d'esclavatge e aquela del trabalh forçat. La definicion del trabalh forçat retenguda es generalament aquela de las convencions de l'OIT, la convencion 29 de 1930. Es tot trabalh o servici exigit d'un individú jos la menaça d'una pena calquièra e per lo qual l'individú non s'ofriguèt pas al seu agrat : lo trabalh forçat e obligatòri supausa doncas una constrencha fisica o morala. L'OIT elaborèt lo 17 de junh de 1999 una convencion sus las pus malas formas de trabalh dels mainatges, valables per totes. Aquela convencion, visa totas las formas d'esclavatge, que la servitud per deutes.

Los tèxtes internacionals precisan que la nocion de trabalh forcat e obligatòri non cobrís pas uns nombre de cas limitativament enumerats, coma lo servici militar, lo trabalh dels presonièrs o lo trabalh resultant de las obligacions civicas normalas (exemple los avocats comés d'ofici).

La legalitat de l'incriminacion penala

L'adatge « Nullum crimen, nulla poena sine lege » foguèt afirmat amb fòrça per l'article 7 de la Declaracion dels Dreches de l'Òme et dels Ciutadans que fa referéncia al principi de la non retroactivitat d'una legislacion penala mai sevèra ; veire article 11 de la Declaracion dels Dreches de l'Òme de 1948, 15 del Pache internacional relatiu als dreches civils e politics e 7 de la Convencion europèa dels dreches de l'òme, degun pòt èsser condemnat per una accion que al moment ont foguèt perpetrada constituit pas una infraccion.