La Celestina
La Celestina qu'ei ua de las òbras màgers de la literatura espanhòla escrita per Fernando de Rojas. Enter las soas originiralitats lo son genre qu'ei l'encausa de disputas per'mor que's tracta d'un dialòg mes tròp long per estar considerat com ua pèça de teatre çò qui hè que's parla sovent d'era com d'ua roman a maugrat qui la soa accion e avançi dab dialògs e indicacions scenicas.
Qu'ei ua òbra escrita en 1499, durant lo regnat deus Reis Catolics, tempsada de transicion enter l'Etat Mejana e los Temps modèrnes. En vertat qu'exiteishen duas versions : la purmèra de 1499, dab lo títol de Comedia de Calisto y Melibea (divisada en 16 actes) e la segonda de 1502 dab lo títol de Tragicomedia de Calisto y Melibea (divisada en 21 actes).
Intriga
modificarCalisto, un gentiu, que vad amorós pec de Melibea en la vedent. Com aquesta non vòu pas d'eth, Calisto que'n ei hèra malurós e, alavetz, Sempronio, un son vailet, que'u recomanda de s'anar demandar ajuda ua anciana prostituïda ara retirada e vielha : Celestina. Celestina que gavida un ostau de prostitucion dab duas gojatas : Elicia (l'amorosa de Sempronio) e Areúsa. Sempronio e Celestina que's perpausan de tirar lo mei de diners de Calisto que s'ac poderàn. Pármeno, un aute vailet, qu'ensaja de prevenir Calisto de non pas tractar dab Celestina mes la reaccion deu son mèste qu'ei violenta. Celestina qu'ensaja de convéncer Pármeno de la rejónher dab Sempronio dens lo lor projècte en lo brembant que tribalhè dab la soa molhèr e en tot eth prométer l'amor d'Areúsa. Celestina que s'amaneja, dab un sòrt entà, que Melibea e aimi Calisto qui la merceja en la balhant ua cadena d'òr. Celestina qu'ei assessinada per Sempronio e Pármeno per'mor de non pas voler partatjar lo benefici, e los dus assessins que son executats per aqueste crime. Elicia e Areúsa, eras, qu'ensajan de har assessinar Calisto quan aqueste e's va véder Melibea. Quan enten a cridar Socia e Tristan, dus autes vailets qui l'acompanhan, que devara entà'us ajudar mes que cad e que's moreish e Melibea que's suicida per aquesta rason.
