Femna
Lo tèrme femna (var. hemna, frema)[1] designa abitualament un individú uman de sèxe femenin, mai especialament quand aqueste es adult. Se destria de la femna prepubèra apelada «dròlla», «gojata» o encara «filha» (var. hilha).
Etimologia
modificarLo tèrme occitan femna [ˈfennɔ, ˈfeⁿnɔ, ˈfeⁿna, ˈfemɔ] o frema [ˈfʁema, ˈfʁemɔ] o hemna [ˈhennɔ, ˈhemnɔ] que proven dal latin vulgar fēmĭna. S'aplica tanben per nommar una esposa. La grafia femena es atestada al sègle xi.
En catalan e italian s'utiliza lo substantiu «donna» probablament manlevat a l'occitan ancian.
Biologia
modificarCada uman es compausat de vint e tres cromosòmas, un sol essent diferent, perque caracteriza lo sèxe (XX per la femna XY per l'òme). La femna es caracterizada per recebre los gametas mascles, e a produire una cellula uòu que serà fecondada per un d'eles. Las partidas destinadas a la reproduccion sus l'anatomia extèrna son apeladas l'aparat genital feminin.
Dimorfismes e caractèrs sexuals
modificarL'anatomia de la femna presenta, al respècte de la jove, de caractèrs sexuals segondaris que la fa venir diferenta de l'òme adult, per la preséncia de mamèlas mai desvolopadas capablas de produire de lach; un timbre de la votz mai naut e agut; una pilositat a l'entorn de l'aparelh genital, un cicle de creissença capillara mai rapida.
.svg)
Lo passatge de l'estat juvenil a aquel adult, se produtz biologicament pel coblatge del tèlarc (θηλήe, mamèla) e del mènarc (μήναρχή, mes; αρχή, debuta). La femna dintra pas en fasa de calor coma la màger part dels animals mas pòt mostrar de cambiaments de caractèrs pendent lo cicle. Lo periòde menstrual, que lo cicle dura vint e uèch jorns, s'acaba amb la menopausa, a l'entorn de 40-45 ans.
La femna emprenhada es dicha gestanta. La gestacion dura 9 meses, generalament monòembrionari, mas benlèu bíembrionari un còp sus quaranta. Après la jasilha, debuta l'alachament del nenet pendent los 4 a 6 meses de vida.
Nòtas e referéncias
modificar- ↑ «Femme» (en francés). Multidiccionari Occitan Dicod'Òc. Congrès permanent de la lenga occitana.
