Eth Salau
Eth Salau es un capmàs situat dens la comuna de Con·hlenç (Arièja). Es lo darrièr vilatge al fons de la vath del Haut Salat. Lo pòrt de Salau (2087m d'altitud) es lo punt de passatge privilegiat per rejónher a pè Espanha perque es lo mens elevat de la cadena pirenenca pel Coserans.
|
Eth Salau
| |
|---|---|
Istòria
modificarLos Espitalièrs
modificarPassatge privilegiat dels pelegrins tre lo sègle XII per anar en Espanha. Los Espitalièrs de l'òrdre de Sent Joan de Jerusalèm bastiguèron a Salau un ospici a proximitat de la capèla fondada un pauc mèi d'ora per una princessa espanhòla. S'i establiren en 1203.
Activitat minièra
modificarSalau estèc reputat dins las annadas 1970 e 1980 per sas minas de tungstèn, dins lo circ d'Anglada, dirigidas per la SMA (Societat Minièra d'Anglade) associada al BRGM. Las minas d'Anglada an cessat tota activitat en 1987, çò qu'engendrèc la partença dels ancians menors e de lors familhas.
En febrièr de 2017, lo secretari d'Estat a l'Industria, Christophe Sirugue, anóncia l'acòrd d'un permeses de recerca de tungstèn a una societat privada per avalorar las resèrvas e la viabilitat d'una espleitacion sul plan industrial e sanitària abans una eventuala reobertura de las minas.[1][2][3] Aquel projècte a hèit l'objècte d'una controvèrsia entre partidaris e adversaris de l'explotacion de la mina, subretot a prepaus del caractèr amiantifèr (fibras de actinolita qui segon un rapòrt de 1984 del BRGM sus la mina de Salau « sens aténher un faciès asbestifòrme tipic, es apte a produsir dels fragments fibroses que cal classar jos l' apellacion amiant » (Boulmier, 1984, p. 6), del sit e de las malautias qui an dins lo passat pogudas en derivar per d'ancians menors, caractèr doblidat puèi negat per l'entrepresa (Variscan Minas), que voliá redobrir la mina.[4][5][6][7] Segon Hélène Balan, lo movement d'oposicion a mes al jorn las contaminacion de sequèlas minièras (subretot tocant a las fibras de tipe amiant) e a introduch aquel tèma dins lo debat public, mentre que los partisans del projècte temptavan d' « instrumentalizar l'argument environamental en avançant que la reespleitacion de l'anciana mina es necessària per avalorar l'ensems de las contaminacions, e quitament a despolluir lo sit »[8],.[9][10][11][12] Finalament, après divèrs recors, lo permés exclusiu de recerca minièra es estat anullat, en junh de 2020, per la cort d'apèl de Bordèu.
Crescudas catastrofics en 1772, 1801, 1937 e 1982
modificarEn octobre de 1937, una crecuda màger hè un mort, destrutz 23 ostaus e empòrta lo cementèri.[13]
Lo 6 de novembre de 1982 a partir de 16 h, las aigas del Riu dels Conhets, un afluent qui davala del circ d'Anglada, grossissen rapidament aquelas del Salat, e los flots s'acumulan contra lo pont qui travèrsa lo torrent a hautor de la glèisa. A la tombada de la nueit, mants chalets long del Conhnets son emportats per las aigas, la pila del pont s'inclina e acaba per obstruir lo lièt del torrent, dont las aigas son alara desviadas cap a la glèisa : la nau e l'absida se van enfonsar durant la nueit atau coma la mitat del cementèri situat a qualques mètres. Lo jorn revèla un verai desastre, lo vilatge es egalament estat devastat e copat en dos per un amàs de gravas, arbres, rocasses e brigalhs en totes genres. Pendent de nombroses jorns, los abitants foguèren avitalhats per d'elicoptèrs, lo vilatge essent inaccessible per la rota. Salau èra a aquela epòca abitat per una populacion nombrosa : de lotjaments HLM èren estats bastits per abrigar lo personal de la mina tot prèp.
Monuments
modificar
Eth Salau abriga una magnifica glèisa romanica edificada al sègle XII pels Cavalièrs espitalièrs de l'Òrdre de l'Espital de Sent Joan de Jerusalèm.[14] Grèvament damatjada durant l'inondacion de 1982, l'absida e la nau de la glèisa son estadas rebastidas a l'identic.
Randoladas transfrontalèiras
modificar« Sus las tralhas de Carlesmanhe »
modificarEs una vòuta de shèis jorns qui debuta costat occitan a Salau, contunha en Espanha en passant pel pòrt deth Salau, e davala als vilatges de Guingueta d'Àneu e Tavascan. Lo camin tòrna costat occitan pel pòrt de Marterat e acaba per lo capmàs de Rosa, a Uston.
Totas las indicacions son dins lo guida topografica ref. 1098 D'Ariège-Pyrénées vers l'Andorre et la Catalogne editada per la <a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/F%C3%A9d%C3%A9ration_fran%C3%A7aise_de_randonn%C3%A9e_p%C3%A9destre" rel="mw:ExtLink" title="Fédération française de randonnée pédestre" class="mw-redirect cx-link" data-linkid="89">Fédération française de randonnée pédestre</a>.
La Pujada
modificar
La Pujada es una randolada pedestra d'altitud organizada lo primièr dimenge d'agost de cada annada que mena a una amassada occitano-catalana sul pòrt deth Salau[15]. La partença es organizada lo matin, cap a sèt oras a Salau e lo trajècte dura mai o mens 3h30. Un còp reünits, catalans e occitans partegen dels moments de gran festivitat abans de tornar baishar cap a lor vilatge respectiu abans la tombada de la nueit.
Nòtas e referéncias
modificar- ↑ . La Dépêche.
- ↑ . Reporterre.
- ↑ (en francés). lesechos.fr.
- ↑ Boulmier Jean-Luc (1984) Étude de l’empoussièrement fibreux à la mine de Salau (Ariège), BRGM, Étude M. 9830, 30 p.
- ↑ PÉZERAT Henri, 1986, Rapport sur les risques liés à la présence d’amiante à la mine de Salau (Ariège), Université Pierre et Marie Curie, 20 p.
- ↑ Variscan Mines, 2014, Demande de permis exclusif de recherches de mines dit « Permis Couflens », dossier complet, 972 p.
- ↑ Variscan Mines, 2015, Demande de permis exclusif de recherches de mines dit « Permis Couflens ». Demande de compléments mars 2015, 235 p.
- ↑ , pp. 45–65
- ↑ Thébaud-Mony Annie, 2015, Rapport concernant les risques sanitaires de l’ancienne mine de tungstène de Salau (Ariège), 13 p.
- ↑ Thébaud-Mony Annie, Picot André, 2015, Préface au rapport établi par Annie Thébaud-Mony sur les risques sanitaires de l’ancienne mine de tungstène de Salau (Ariège), 3 p.
- ↑ Thébaud-Mony Annie, 2016, Note complémentaire sur la présence d’amiante sous forme d’actinolite et de trémolite dans la mine de Salau en Ariège et les dangers d’une pollution environnementale associée, 9 p.
- ↑
- ↑ Brigitte Gaston-Lagorre. . Patrimoine seixois.
- ↑ Église Notre-Dame de Salau de Couflens
- ↑ . www.ariege.com.
Vejatz tanben
modificarArticles connèxes
modificarLigams extèrns
modificarSalau, enquête sur le carreau de la mine (en francés)