Version del 13 octobre de 2010 a 11.03 Modificar VolkovBot (discussion \| contribucions) Bòts 52 449 modifications m robot Ajoute: eu:Pan (generoa) ← Cambiament precedent		Version del 9 novembre de 2010 a 15.10 Modificar desfar Vivarés (discussion \| contribucions) 57 567 modifications mCap resum de modificació Diferéncia seguenta →
Linha 15 : {{Taxobox filogenia arbre \| animal \| {{Phylogénie Hominoidea}} }} {{Taxobox fin}} {{ortografia}} Lo '''chimpanzé''' es lo nom comun de doas espècias existissent de monin de genre [[Pan (monin)\|Pan]], ont lo [[Còngo (fluvi)\|fluvi Còngo]] forma lo limit entre l'abitat natiu d'ambedoas espècias.<ref>[http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Pan_troglodytes.html] ADW:Pan troglodytes:information de Animal Diversity Web (University of Michigan Museum of Zoology)</ref> Linha 52 : [[Imatge:1911 EB Chimpanzee Brain.png\|thumb\|Diagrama del cervell d'un chimpanzé]] Los chimpanzés fan d'espleches e los utilizan per obtenir de noiriduras e per a ~~demonstracions~~demostracions socialas; an estrategias de caça sofisticadas qu'exigisson cooperacion, influéncia e posturas; son conscients dels ~~estatus~~estatuts, capables de manipulacion e de decepcion; pòdon aprendre a utilizar simbòls e comprendre aspèctes de la lenga umana e tanben qualques aspèctes de sintaxi e concèptes del nombre e sequéncia numerica;<ref>[http://www.indiana.edu/~origins/teach/A105/lectures/A105L12.html] Chimpanzee intelligence, [[Indiana University]]]</ref> e son capable de planejar volontàriament un estat futur o un eveniment.<ref>Spontaneous planning for future stone throwing by a male chimpanzee Mathias Osvath dind Current Biology, ed: Elsevier</ref> ====Utilizacion d'espleches==== Los chimpanzés ~~modèrns~~modèrnes utilizan espleches e la recerca recenta indica que l'utilizacion d'espleches de pèira comencèt fa 4300 ans.<ref>4300-year-old Chimpanzee Sites and the Origins of Percussive Stone, Technology,Julio Mercader, Huw Barton, Jason Gillespie, Jack Harris, Steven Kuhn, Robert Tyler, Christophe Boesch, jornal PNAS, 2007</ref> Un estudi recent revela que l'utilizacion de tals espleches avançats coma lanças, que los [[Cimpanzé comun\|Chimpanzés Comuns]] de [[Senegal]] afilavan amb sas dents, s'utilitzan per caçar lo [[Galago senegalensis]].<ref>[http://news.yahoo.com/s/nm/20070222/sc_nm/chimps_hunting_dc] Hunting chimps may change view of human evolution, M Fox</ref><ref>[http://www.iastate.edu/~nscentral/news/2007/feb/chimpstools.shtml] ISU anthropologist's study is first to report chimps hunting with tools, Iowa State University News Service</ref> Abans de la descobèrta de l'usatge d'espleches pels chimpanzés, se pensava que los umans foguèron l'unica espècia que fasián e utilizavan espleches, mas encara mai d'autres espècias utilizant espleches son ara conegudas.<ref>[http://www.livescience.com/animals/070212_chimp_tools.html] Chimps Learned Tool Use Long Ago Without Human Help, Heather Whipps, ed:LiveScience</ref><ref>[http://janegoodall.net/chimp_central/chimpanzees/gombe/tool.asp] Tool Use, ed: Jane Goodall Institute</ref> ====Empatia==== Linha 62 : Los estudis recents mostrèron que los chimpanzés s'implican dins comportaments aparentament [[Altruisme\|altruistas]].<ref>[url=http://www.sciencedaily.com/releases/2007/06/070625085134.htm] Human-like Altruism Shown In Chimpanzees, Science Daily</ref><ref>Levels of Selection, Altruism, and Primate Behavior, Brenda Bradley jornal: The Quarterly Review of , 1999</ref> Las pròvas en favor de l'"espiritualitat dels chimpanzés" son ~~demonstracion~~demostracion de dòl, "naissance d'amor romantic", "Dança de la pluèja", apreciacion de belesa naturala coma l'observacion de la cloca del sol sus un lac, curiositat e respècte cap a fauna qu'es pas una amenaça o una font alimentària pels chimpanzés, empatia cap a d'autres espècias (en alimentant tartugas) e "[[Animisme\|animisme]]" o "joc pretenduts" breçant e penchenant pèiras o bastons.<ref>[http://www.originsnet.org/chimpspiritdatabase.pdf Appendices for chimpanzee spirituality by James Harrod]</ref>. De scientifics escoceses descorèron que la relacion dels chimpanzés amb la [[mòrt]] es pas plan diferenta de la percepcion umana. Un estudi estudièt lo [[comportament]] dels [[primats]] davant la [[mòrt]] d'una femèla de mai de cinquanta ans nomenada Pansy, qu'avian una [[malautiá]] terminal. Quand dintrèt en coma, los scientifics observèron que los autres membres de la comunitat foguèron pus calmas que d'abitud e careçavan la femèla moribonda pendent las nuèches. Aprèp sa mòrt, sa filha demorèt al costat de son còs. La rèsta del grop evitava de passar pel luòc ont serà mòrta. Un autre estudi, realizada a [[Oxford]], confirma l'existéncia de fòrts ligams entre las maires e sos enfants e que demòran, aprèp la mort dels filhs.<ref>[http://www.elperiodico.cat/default.asp?idpublicacio_PK=46&idioma=CAT&idnoticia_PK=708507&idseccio_PK=1477 Los chimpanzés an una relacion amb la mòrt similar a aquela dels umans] ''[[El Periódico]]'', 27 d'abril de [[2010]]</ref>

Chimpanzé : Diferéncia entre lei versions