Pòl Nòrd : Diferéncia entre lei versions

Lo '''pòl Nòrd geografic terrèstre''', o simplament '''pòl Nòrd''', es lo punt pus [[septentrional]] de la [[planeta]] [[Tèrra]]. Es definit coma lo punt d’interseccion de l'[[aisaxe de rotacion]] de la Tèrra amb la [[Crosta terrèstra|superfícia terrèstra]] dins l'[[Emisfèri Nòrd]], ont totes los [[meridian]]s e los [[fusèl orari|fusèls oraris]] se jonhon. Es pas un punt fixe a la superfícia de la Tèrra, son [[oscillacion de Chandler|periòde d'oscillacion]] es de catòrze meses e sa posicion vària de qualques mètres lors de pus fòrtas oscillacions. Cal pas confondre lo pòl Nòrd geografic amb lo [[pòl Nòrd magnetic]], punt central del [[camp magnetic terrèstre]] cap ont las [[bossòla]]s puntan.

[[imatge:Obliquite plan ecliptique.png|thumb|[[Enclinason de l'aisaxe]] de la Tèrra e son rapòrt als plans de l'[[ecliptica]].]]

L'aisaxe de rotacion de la Tèrra es enclinat de {{Nobr|23° 27′}} a respièch del plan de l'[[orbita]] terrèstra, l'[[ecliptica]]. Lo pòl Nòrd definís las [[geodesica]]s de latitud {{nobr|90° Nòrd}} {{nobr|1=(Φ = + π / 2)}}, e mai la direccion del [[Nòrd Vertadièr]], e sa longitud se pòt definir coma una valor λ {{nobr|(-π ≤ λ ≤ + π)}} quina que siá<ref>{{fr}} [http://www.univ-lemans.fr/enseignements/physique/02/divers/terre2.html La Terre] - L’Université du Maine, Le Mans</ref>. L'aisaxe de rotacion — e doncas la posicion del pòl Nòrd — foguèt longtemps considerat coma fixe a respièch de la superfícia de la Tèrra, mas al sègle XVIII, lo matematician [[Leonhard Euler]] prediguèt que l'aisaxe poiriá oscillar<ref>{{fr}} [http://www-scd-ulp.u-strasbg.fr/wiki/doku.php/auteur:Euler,%20Leonhard Euler, Leonhard (1707-1783)] - Service Commun de la Documentation de l'Université de Strasbourg</ref>. Al començament del sègle XX, los astronòmes remarquèron una pichona variacion de la [[latitud]]. D'una portada de qualques mètres per de pus fòrtas oscillacions, l'errança del pòl a la superfícia de la Tèrra, semblabla al movement d'una [[baudufa]], amb de periòdes e irregularitats. Lo compausant periodic de 433 jorns es nomenat [[oscillacion de Chandler]]<ref>{{fr}} [http://www.esa.int/esaCP/SEMIPQVT0PE_Belgium_fr_0.html Frissons de la Terre sur son axe] - [[European Space Agency]]</ref>. Lo punt exacte de l'aisaxe de la Tèrra, en un moment donat, es nomenat ''pòl instantanèu'', mas en rason de l'oscillacion dels pòls, se pòt pas utilizar coma definicion d'un pòl fixe quand s'exigís una mesura precisa a l'escala del mètre<ref>{{en}} [http://www.iop.org/EJ/article/1538-3881/122/1/482/201026.text.html {{lang|en|''Global rotation of the nonrotating origin''}}] - {{lang|en|The astronomical journal}}, Guinot, B. 1979, in IAU Symp. 82, {{lang|en|Time and the Earth's Rotation}}</ref>.

Un sistèma fixe de coordenadas terrèstras ([[latitud]], [[longitud]] e [[altitud]], o l'[[orografia]]) seriá util, mas amb la [[deriva dels continents]], l'auça e la baissa de la Tèrra en rason dels [[volcan]]s, la [[precession dels equinòccis]], l'[[erosion]], entre autres, i a pas de sistèma ont totas las caracteristicas geograficas pòdon èsser fixadas. L’''International Earth Rotation and Reference Systems Service''}} e l'[[Union Astronomica Internacionala]] an doncas definit un cadre nomenat lo [[Sistèma Internacional de Referéncia Terrèstra]] ». Lo pòl Nòrd d'aquel sistèma definís a uèi lo Nòrd geografic pel trabalh de precision, mas coïncidís pas exactament amb l'aisaxe de rotacion terrèstre<ref>{{fr}} [http://www.geod.nrcan.gc.ca/edu/geod/reference/reference05_f.php Amélioration du Système terrestre conventionnel] - Système canadien de référence spatiale</ref>.