America Centrala : Diferéncia entre lei versions

A l'epòca coloniala, l'America Centrala foguèt contrarotlada parcialament per la [[capitanariá generala de Guatemala]] que cobrissiá las regions ara ocupadas per [[Guatemala]], [[Belize]], [[Honduras]], [[Salvador]], [[Nicaragua]] e [[Còsta Rica]]. A l'independéncia (1821-1822), la capitanariá venguèt las [[Províncias Unidas d'America Centrala]] puèi la [[Republica Federala d'America Centrala]]. Los Estats d'uèi venguèron independents d'aquela federacionFederacion dins las annadas 1830.

Aqueste passat, en bandir Panamà e Belize d'aviat colonizat pels angleses, creèt una identitat centramericanacentreamericana dins aquestes païses. Existís a mai una diferéncia en espanhòl entre la definicion geografica, ''« América Central »'' (America Centrala), e la definicion istorica e politica: ''« Centroamérica »'' (CentramericaCentreamerica).

Existís uèi d'organizacions regionalas resultant d'aqueste passat, coma lo Mercat Comun d'America Centrala (MCAC) o lo Sistèma d'Integracion CentramericanaCentreamericana (SICA), que sos païses membres fondadors son los cinc païses « istorics » : Guatemala, Honduras, Salvador, Nicaragua e Còsta Rica. Per simplificar, aquestes cinc païses son definits coma l'America Centrala ; Belize e Panamà son considerats coma caribans (tanben las [[Guaianas]]); e Panamà, el, es definit coma sud-american.

Mas Panamà integrèt lo parlamentParlament centramericanCentreamerican en 1992 e a lo projècte d'integrar lo SICA. Belize, el, es ja membre del SICA mas pas del MCAC, que li agrada mai lo CARICOM. Dempuèi 2004 lo parlamentParlament centramericanCentreamerican aculhís de deputats de la [[Republica Dominicana]] (Aqueste país es integrat economicament e politicament mai que mai a l'America Centrala). Vesèm doncas que la definicion politica de l'America Centrala es encara fòrça cambiadissa.

L'America Centrala es traversada per un sistèma montanhós « la Cordilhèra centrala » que sos soms culminan a 4000 m. SituatSituada a l'interseccion de la [[Placa cariba]], de la [[Placa nòrd-americana]] e de la [[Placa de Cocos]], una cadena volcanica bordeja la còsta Pacifica al nòrd de la region e la còsta cariba al sud.

La còsta cariba es constituida per una [[selva tropicala]], prolongacion d'[[Amazonia]], força pauc espitalièra. Amb aquesta selva, l'America Centrala compta 7 % de la [[biodiversitat]] mondiala. La còsta pacifica, pus espitalièra pr'amor que mai seca mercé al relèu que l'apara del clima cariban, compta, ela, la màger part de la populacion centramericanacentreamericana.

[[Categoria:America centralaCentrala]]