[[Image:Château de Pau 1.JPG|Right|200px|thumb|Entrada neoreneishença e tor Gaston Fèbus ]] Lo '''Castèth de [[Pau]]''' que domina la capitala de [[Bearn]] e qu'ei pregondament ligat au sovier de tres sobeirans qui'u daunejènsenhoregèn : [[Gaston Fèbus]], [[Enric II de Navarra|Enric de Labrit]] e lo [[Enric de Borbon|Noste Enric]]. [[Imatge:NosteEnricPau.jpg|100px|left|thumb|Estatua deu Noste Enric a l'entadaentrada deu castèth]]Que muisha ua armoniosa mescladissa armoniosa d'estilsestiles medievausmedievau e [[Renaishença|Reneishença]] (e tanben neomedievau e neoreneishença, hrutfrut de las restauracions realizadas au cors deu [[sègle XIX]]) . Qu'ei tanben un lòc de memòria de l'istòria [[Argeria|argeriana]] per'mor d'aver acesatacessat [[Abd El-Kader]] dens la soa captivitat.
La castèth que ho en purmèr ua encinta de paus qui balhèn lo son nom a la futura vila. [[Gaston IV de Bearn]] qu'i horní tres tors. [[Gaston Fèbus]] que bastí ua tor suplementària de bricasteulas (materiau qu'empleguè tanben a [[Montanèr]] entà bastir en hasent viste). enQu'i tothe gravar la soa signatura sus ua pèira ostendentdab lalas soas armas de Fois-Bearn e la mencion : "Febus me fe" (on ''fe'' qu'ei lo perhèit hòrt de ''har'', uei escrivut ''he'' o ''hasó''). Fèbus que deishè ua hortalessa qui la Reneishença ne conservóconservè l'estructura e las paretsmurralhas mes en las traucar de frinèstas ene en tot l'ondrar. [[Imatge:FebusMeFePau.jpg|200px|thumb|Portau ostedentdab las armas de Gaston Fèbus e la marca ''Febus me fe''.]][[Imatge:BrèçEnricIII.jpg|left|200px|thumb|Brèç deu Noste Enric, hèit dens ua carapaça de tortuga]]
[[Enric II de Navarra|Enric de Labrit]] e la soa molhèr [[Margarida de Navarra|Margalida de Navarra]] (sòr deu rei de França [[Francés Ièr]]) qu'i avón la loa cort. La loa hilha, [[Joana de Labrit]], b'i avó Enric III de Navarra e IV de França ; aquesta neishença que ho immortalizada dab un espiatespiar romantic dens ua seria de tablèus deu pintre Eugèni Dévéria, qui lo castèth ne possedeish un ensagensai (duas versions acabadas que's trobantròban, l'ua au Musèu de las Bèras Arts de Pau e l'auteauta au Musèu Fabre de Montpelhièr. Lo musèu deu castèth que conservaconsèrva lo son famós brèç : ua carapaça de tortuga qui aurè [[Image:Pau Chateau-Cour2.jpg|150px|right|thumb|Cort interior deu castèth]] miraclosament suberviscut a la [[Revolucion francesa|Revolucion]]. Après la mort deu Noste Enric, lo castèth non ho pas mei la demòra deus sobirans de [[Navarra]] puish qu'aquethsaquestes, reis de França tanben, que s'estavan a [[París]]. [[Loís XIII]], a l'escadença deu son viatge de "pacificacion" en Bearn que i signè l'[[Edicte d'Integracion]] qui ligava Bearn a França dens lo respecte oficiau deus sonsons [[Fòrs de Bearn|Fòrs]]. [[Imatge:Pau gave chateau2.jpg|250px|left|thumb|Castèth de Pau e [[Parlament de Navarra]] vists desempuish lo [[gave de Pau]]]]
A la [[Restauracion]] lo castèth qu'èra plan roeinat quan, en recèrca de tornar aus arradits de la soa dinastia, lo rei [[Loís Felip Ièr]] e'u restaurè. Quauques annadas après, en [[1848]], [[Abd El-Kader]], presoèr de França que ho arcuelhut au castèth. Uei lo dia qu'ei un musèu nacionau de França e un simbèu, dab lo [[Parlament de Navarra]] bastit au son costat, de l'independènciaindependéncia e de la libertat bearnesa d'autes còps.
La monarquia de julhet e l'empèri que pleèn lo castèth d'ua rica colleccion istorica e artistica en lo bèth restaurar. La Republica que l'empleguè com ua residéncia oficiau deu president abans de'n har lo musèu qu'ei uei lo dia.
