|
==Estructura==
L'organizacion del calendièr novèl es estadafoguèt creada per una comission formada de [[Charles-Gilbert Romme|Gilbert Romme]] e de [[Claude Joseph Ferry]], que demandèron que [[Charles-François Dupuis]] lor siá adjunt. Associèron [[Louis-Bernard Guyton-Morveau]], [[Joseph-Louis Lagrange]], [[Joseph Jérôme Lefrançois de Lalande]], [[Gaspard Monge]], e [[Alexandre Guy Pingré]] a lors trabalhs. Gilbert Romme foguèt lo raportaire de la comission, e es amb aqueste títol que la creacion del calendièr republican li es generalament atribuida<ref>[[James Guillaume]], ''Procèsses verbals del Comitat d'instruccion publica de la Convencion nacionala'', t. I, pp. 227-228 e t. II, pp. 440-448 ; Michel Froechlé, « Lo calendièr republican correspondiá a una necessitat scientifica ? », ''Congrès nacional de las societats saventassabentas : scientifics e societats, Paris, 1989, pp. 453-465.</ref>.
L'annada del calendièr republican èra decopada en dotze meses de trenta jorns cadun (= 360 jorns), mai [[Jorn complementari del calendièr republican|cinc a sièis jorns]] (segon las annadas) apondut en fin d'annada per que demòre alinhada amb l'[[annada tropica]] (~365¼ jorns). Cada mes èra decopat en tres decadas de dètz jorns. La jornada deviá èsser decopada segon lo sistèma decimal : « ''de [[mièjanuèch]] e mièjanuèch'' » : comportava dètz oras decopadas en dètz partidas elas-meteissas decomposablasdecompausablas en dètz partidas, atal de seguida « ''fins a la mai pichona porcion [[comensurabilitatcommensurabilitat|comensurablacommensurabla]] de la durada'' ». Aquesta division decimala de la jornada foguèt pas jamai aplicada e abolida en [[1795]] (environ l'an III).
Los noms dels meses e dels jorns foguèron concebuts pel poèta [[Fabre d'Églantine]] amb l'ajuda d'[[André Thouin]], jardinièr del [[Jardin de las Plantas de París|Jardin de las Plantas]] del [[Museum nacional d'istòria naturala|Museum Nacional d'Istòria Naturala]]. Cada nom de mes rapèlarementa un aspècte del clima francés (de decembre, ''nivôse'', la nèu) o dels moments importants de la vida paisanapaïsana (de setembre, ''vendémiaire'', las vendèmias). D'aqueste fach, aquel calendièr que sos conceptors volián « universal », èra fòrtament ligat a son país d'origina e al pes economic que representavan las activitats agricòlas a l'epocaepòca.
=== Las annadas sextilas ===
S'aboliguèt lo calendièr en l’[[an XV]]. Mas los vejaires diferisson sus l'evolucion venenta de las annadas sextilas se lo calendièr èra demorat en vigor. I a tres ipotèsis :
* Segon d'unes, las annadas sextilas aurián contunhat cada quatre ans (doncas las annadas 15, 19, 23, 27...).
* Segon d'autres, l’annada sextila auriá sautat de l’an 15 a l’an 20, data qu'a partir de laqualad'ela totas las annadas sextilas serián tombadas una annada devesibla per quatre (doncas en 20, 24, 28...)<ref>[http://www.auduteau.net/calendar/cal6.shtml FAQ dels calendièrs]</ref>. Aquel saut auriá simplificat las conversions entre calendièrs republican e gregorian peerqueperque i auriá agut concordança : per exemple l'apondon d’un jorn lo {{Data|29|de febrièr|1812}} se compensa qualques meses maipus tard per l’apondon del jorn de la Revolucion an 20. Lo desequilibri persistís doncas pas que qualques meses al luòc de durar mai d'un an.
* Segon una tresena opinion, las annadas sextilas contunharián de variar pr'amor d’assegurar que lo [[22 de setembre|1{{èr}} vendémiaire]] tòmbetombe cada annada sus l’[[equinòxiequinòcci]] automnal, coma èra lo cas de l’[[an I]] a l’[[an XIV]].
''La [[Concordança de las datas dels calendièrs republican e gregorian|correspondéncia de las datas]] çaijós, es balhada a títol indicatiu. En efièch, varianvàrian leugièrament d'una annada a l'autra. Una correspondéncia detalhada es balhada als articles [[an I]] a [[an XIV]].''
==Los meses==
|
