Vergonha (lingüicidi) : Diferéncia entre lei versions

La '''Vergonha''' fa referéncia en [[Occitània]] a l'ensemble dels marrits efièches de divèrsas politicas governamentalas en [[França]] sus de mainatges e ciutadans franceses, al sens larg del tèrme, que lor lenga mairala èra un dels pretenduts pateses — que caldriávaldriá mai justament sonar lengas pas oficialament reconegudas parladas sul territòri de l'Estat francés, — e en particular [[occitan|la lenga nòstra]]. La Vergonha consistís en fòragetar e s'avergonhar de la quita lenga natala non francesa (o mai la dels parents) jos l'aflat de l'exclusion oficiala, de l'umiliacion a l'escòla e/o de l'ostracisme mediatic oragnizats e justificats pels menaires politics franceses, d'[[Henri Grégoire]] fins a [[Nicolas Sarkozy]]. La Vergonha, que demòra encara un subjècte fòrça tabó en França ont d'unes que i a contunhan de negar qu'una tala discriminacion aja jamai agut luòc, pòt èsser considerada coma una temptativa de [[lingüicidi]] a l'escala d'un país, coma çai-aprèp demostrat.

La monarquia aviá de rasons de revertar la torre de Babel; dins la democracia, daissar los ciutadans ignorar la lenga nacionala, incapables de contrarotlar lo poder, aquò's traïr lela patria... Per un pòble liure, la lenga cal que siá una e la mesma per totes. [...] Quantas despensas avèm pas ja fachas pel revirar de las leis de las primièras doas amassadas nacionalas als divèrses parlars de França! Coma s'aviam nosautres de manténer aqueles jargons salvatges e mai aquelas lengassas grossièras que pòdon pas servir pus que los fanatics e los contrarevolucionaris!

Aquela politica ultra[[Republica|republicana]] se vei particularament ben dins la manièra que las termièras interioras de França tornèron èsser dessenhadas en crear 83 [[Departament|departaments]]. La lei passada lo [[22 de decembre]] [[1789]], prenguèt efièch l'annada seguenta, lo [[4 març]] [[1790]].

Al [[sègle XX]], los departaments los gropèron en [[Region|regions]] per que i aguèsse una mena de ligam entre aquestes departaments e lo som de l'Estat. Ni per dever remplaçar las províncias vièlhas, las regions n'esposèron pas necessàriament los limits centenaris. Coma çòo mòstra la carta, èran sèt (puèi onze) enclavas parloccitanas dins la França d'abans 1789, talas coma los territòris poissants de [[Lengadòc]] e de [[Gasconha]], mas foguèron retalhadas en sèt regions sens cap de respècte per las identitats culturalas e geograficas. Aital es que [[Provença-Aups-Còsta d'Azur]] nasquèt dels tròces de cinc províncias occitanas e que tres capitalas desapareguèron al profièch de [[Marselha]] mentre qu'[[Auvèrnhe (Occitània)|Auvèrnhe]] finiguèt que comprenguèt d'entitats a l'encòp occitanas e de [[lenga d'oïl]]. Del meteis biais, la vila de [[Nantas]] foguèt administrativament sostracha de [[Bretanha]], que n'èra sempre estada una de las doas capitalas tradicionalas amb [[Rennes]]; e la ciutat de [[Tolosa]] foguèt pas enclausa dins la region [[Lengadòc-Rosselhon]], encara que foguèsse la capitala istorica de [[Lengadòc]].

Fòrça aquelas regions an de fach de noms compausats, çò qu'es lo rebat de la mescla abusiva de tot un fum d'airals geografics istoricament distints. Es lo cas de quatre entre las sèt regions occitanencas: Lengadòc-Rosselhon, [[Miègjorn-Pirenèus]], Provença-Aups-Còsta d'Azur amb [[Ròse-Aups]]. En consequéncia, las singularitats pluricentenàrias dels diferents païses d'Òc foguèron pas presas en compte e mai s'aflaquiguèron jos l'accion deliberada del govèrn novèlament format per fragilizar e devesir los domenis feudals establits fa bèl temps, de tal biais que la França republicana s'apoderèsse de las afinitats tradicionalas, coma [[Antonin Perbòsc]] loo confessa dins lo prefaci de son ''Antologia''<ref>Citat en Georges Labouysse: ''Histoire de France: L'Imposture. Mensonges et manipulations de l'Histoire officielle'' p. 234. IEO Edicions</ref>:

Quand la [[Amassada constituenta de 1789|Constituenta]] creèt los departaments, son intencion èra clarament d'escafar l'anciana destinga geografica amb istorica de las províncias; pr'aquò aquesta tòca foguèt pas atencha tan plan coma d'unes que i a l'o aguèssen esperat: en general, los departaments nasquèron de la fragmentacion de las províncias, pro rarament de l'agropament de parts que venián de províncias diferentas. S'òm pòt far lo repròchi a aquel devesiment territorial d'èsser tròp arbitrari e tròp geometric, qué dire del caganís, [[Tarn e Garona]], eissit del [[senatus-consulta]] del [[2 de novembre]] [[1808]]? Òc-plan, se pòt soscar que lo [[Napoleon Bonaparte|Centralizador]] sentèt un contentament intens al mostrar qu'èra capable de far melhor encara que los quites centralizadors de la Constituenta. Amb petaces de [[Carcin]], de [[Roergue]], d'[[Agenés]], de [[Lomanha]], de Gasconha e de Lengadòc, crear una unitat nòva tan pauc espandida e pasmens tan divèrsa de sòl, de lenga, de raça, quina meravilha! E benlèu que lo demiürg audaciós rencurèt pas qu'una causa: d'èsser vengut una mica tròp tard per decopar sul meteis mòde totas las províncias de la França vièlha...