==== La sistematizacion de la colonizacion europèa ====
AuDins començamentlo corrent dau sègle XIX, lo desvolopament de l'[[industria]] e dau [[capitalisme]] foguèt a l'origina d'un renovelament dau discors coloniau. Per sei partisans, l'objectiu èra d'assegurar l'accès ai matèrias premieras necessàrias ai produccions nacionalas e lo contraròtle de mercats permetent d'exportar. Per justificar aquela politica, l'interès missionari demorèt fòrça actiu amb una rivalitat francobritanica per difusar lo [[catolicisme]] o lo [[protestantisme]]. De teorias racialas apareguèron tanben per justificar la superioritat de « l'òme blanc ».
A partir deis ans 1870-1880, aquelei concepcions entraïnèron una corsa entre país europèus per aquistar de territòris novèus en [[Africa]], en [[Asia]] o en [[Oceania]]. Franc de quauqueis excepcions coma [Etiopia]], [[Tailàndia|Siam]], [[Japon]] e [[Republica Populara de China|China]], la màger part dei país d'aquelei continents foguèron destruchs o plaçats sota protectorat. Lo venceire principau d'aquel esfòrç foguèt lo [Reialme Unit|Reiaume Unit]] que capitèt de conquistar un empèri de 40 milions de quilomètres carrats. [[França]] ocupèt un espaci de 13 milions de quilomètres carrats mai dispausava dau premier domeni [[africa]]n. Leis autrei país europèus foguèron distanciats mai [[Alemanha]], [[Portugal]], [[Belgica]], lei [[Païses Basses|País Bas]] e [[Itàlia]] poguèron constituïr de colonias importantas dins certanei regions d'[[Africa]] o d'[[Asia]].
Dins lei regions tenent d'Estats encara poderós coma [[Republica Populara de China|China]], aquò menèt a la mesa en plaça de [[protectorat]]s que permetèron ais Europèus de prendre lo contraròtle dei reiaumes locaus. En [[Africa]], en [[Oceania]] e en [[Asia dau Sud-Èst]], en revènge, entraïnèt la conquista militara e son partiment per lei poissanças colonialas. A la fin dau sègle XIX, solament [[Etiopia]], [[Tailàndia|Siam]], [[Japon]] e [[Republica Populara de China|China]] avián capitat de mantenir son [[independéncia]].
Lo [[Reialme Unit|Reiaume Unit]] èra la poissança coloniala principala amb un empèri d'aperaquí 40 milions de quilomètres carrats. [[França]] èra distanciada amb 13 milions de quilomètres carrats mai dispausava dau premier domeni [[africa]]n. Leis autrei país europèus se partejavan la màger part dau rèsta.
