Canis lupus familiaris : Diferéncia entre lei versions

Contengut suprimit Contengut apondut
Magioladitis (discussion | contribucions)
m →‎Ligams extèrnes : Removed deleted template / all info is now in Wikidata, removed: {{Ligam AdQ|ml}} (2) using AWB (10903)
Cedric31 (discussion | contribucions)
correccion ortografica
Linha 1 :
{{1000 fondamentals}}
{{Taxobox debuta | animal | ''{{lang|la|Canis lupus familiaris}}'' | CollageAssemblage_chien.jpg of| Nine''Apercebut Dogs.jpgd'utilizacions del can ''<br /> Amont : un can de granda corsa<br /> A esquèrra : un can militar<br /> Amont a dreita : un can d'assisténcia<br /> Aval a dreita : de cans de lisa | classificacion=msw}}
}}
{{Taxobox | embrancament | Chordata}}
{{Taxobox | classa | Mammalia}}
Linha 9 ⟶ 8:
{{Taxobox | genre | Canis}}
{{Taxobox | espècia | Canis lupus}}
{{Taxobox taxon | animal | sosespècia | Canis lupus familiaris | ([[Carl von Linné|Linnaeus]], [[1758]])}}
 
{{Taxobox sinonims |
* ''{{lang|la|C. familiaris}}'' <small>Linnaeus, 1758</small>
* ''{{lang|la|C. f. domesticus}}'' <small>Linnaeus, 1758</small>
* ''{{lang|la|C. canis}}''
}}
{{Taxobox fin}}
 
Lo '''can''' (var. '''chan''', '''chen''') o '''gos''' o '''chin''' es un [[mamifèr]] de l'òrdre dels [[carnivòr]]s e de la [[familha]] dels [[Canidae]], coma tanben los [[lop]]s, las [[mandra]]s e los [[coiòt]]s. Se pensa que foguèt d'en primièr la resulta de la domesticacion de [[lop]]s que se seriá facha fa aperaquí {{formatnum:15000}} ans. La femèla es la ''canha'' o la ''gossa'' e los pichòts (''cadèls'') son de ''canhòts'' o ''gossets''.
Lo fach d'aver de gossets se pòt dire ''canhotar'' o ''gossetar''.
De scientifics pensan que lo gos domestic es una sotespèciasosespècia de lop, Canis lupus familiaris.
 
La societat canina se caracteriza per una ierarquia de companhoniá, ont cada membre ten un reng dins la societat, e cadun a una leialtat de las grandas envèrs lo grope. Los cans creisson en societat umana perqué las sieunas relacions ambe d'umans imitan los sieus esquèmas socials naturals. Lo gos es totjorn conscient de son reng de cara a sa posicion dins lo grope, e cal remarcar qu'un gos sovent se considèra el meteis l'animal màger, mentre considèra que lo sieu proprietari uman li es subordinatsubordenat.
 
== Etimologia e taxonomia ==
L'especiaespècia foguèt originalament classificada coma "Canis familiarus domesticus" per [[Carl von Linné|Linnaeus]] al 1758 [2]. En 1993, los cans foguèron reclassificats coma una sosespeciasosespècia del lop gris, Canis lupus, per la "Smithsonian Institution" e la "Societat Americana de MamiferofílsMamiferofils". Lo mot ''can'' pòt far referéncia a d'animals que son pas de cans. Un exemple pòt èsser lo can de la prada, qu'es pas mai qu'un tipe d'[[esquiròl]] o [[rat]].
Lo mot ''can'' ven de la raiç [[Indoeuropèu|indoeuropèa]] ''kwon'', qu'es l'etimonetimòn del mot [[grèc (lenga)|grèc]] κυων (''kuōn'') e del mot [[alemand]] ''Hund'', e que donèt una forma ''kani'' en latin. D'aquí provenon totas las formas [[lengas romanicas|romanicas]] coma ''can'', ''ca'', ''cão'', ''chien'', ''cane'', ''câine''...
 
 
Linha 26 ⟶ 30:
 
== Provèrbis ==
* "TotesTotis los gosses que jaupan mossegan pas".
* "Cal totjorn donar un òs al can fòl".
* "Lo can pel pan mòu la coa".