Republica d'Irlanda : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
Linha 171 :
En [[1886]], lo Premier ministre liberau [[William Gladstone]], que son govèrn despendiá de [[Charles Parnell]], prepausèt un projècte d'autonòmia (''Home Rule'') per l'illa. Refusat per lo Parlament, l'idèa entraïnèt una scission dau partit liberau. Sèt ans pus tard, una segonda temptativa se turtèt au refús de la Chambra dei Lords. La question agricòla trobèt en revènge una respònsa en [[1903]] ambé lo vòte d'una [[lei|lèi]] que permetèt lo transferiment de plusors tèrras dei [[Protestantisme|protestants]] ai [[Catolicisme|catolics]].
==== L'insureccion ====
Fàcia a l'impossibilitat d'obtenir una autonòmia politica, lo movement [[nacionalisme|nacionalista]] irlandés dei premiereis annadas dau sègle XX s'orientèt vèrs la cultura gaëlica e se radicalizèt. Per exemple, en [[1905]], [[Arthur Griffith]] fondèt lo [[Sinn Fein]], qu'anava venir la branca politica de la futura IRA, e prepausèt d'ignorar lo [[Reialme Unit|Reiaume Unit]]. En [[1912]], lei [[Liberalisme|liberaus]] capitèron de far adoptar un projècte de ''Home Rule'' que foguèt blocat dos ans per lo vèto de la Chambra dei Lords. Aquò agravèt la situacion car de [[1912]] a [[1914]], lei [[Catolicisme|catolics]] e lei [[Protestantisme|protestants]] organizèron de milícias respectivament per obtenir l'[[independéncia]] (leis ''Irish Volunteers'') ò per organizar un partiment de l'illa e demorar sota l'autoritat de [[Londres]] (l'''Ulster Volunteer Force''). L'afrontament entre lei dos camps foguèt probablament evitat per l'acomençament de la [[Premiera Guèrra Mondiala]] que concentrèt un temps l'atencion sus leis afaires europèus.
Pasmens, una minoritat de nacionalistas irlandés decidèt d'aprofichar lei dificultats [[Reialme Unit|britanicas]] per entraïnar la guèrra d'independéncia. Per lei Pascas de [[1916]], una fòrça nacionalista ocupèt plusors bastiments de [[Dublin]] e proclamèt la [[Republica]]. La repression britanica transformèt lei combatents republicans en martirs. [[Eamon de Valera]] prenguèt alora la direccion dau movement que ganhèt de partisans nombrós. Leis eleccions de decembre de 1918 donèron una majoritat importanta au [[Sinn Fein]] dins tota l'illa franc dei quatre comtats d'[[Ulster]]. Fòrts d'aqueu succès, leis elegits dau Sinn Fein se reüniguèron entre elei per formar una Assemblada d'Irlanda (Dail Eireann) e un [[govèrn]]. La guèrra acomencèt alora entre l'armada britanica e leis ''Irish Volunteers'' qu'anavan venir l'[[Irish Republican Army]] (IRA). Après doas
== Politica ==
| |||