|
Lo sistèma immunitari d'un [[organisme]] pòu se devesir entre un sistèma de defensa non especifica (ò innat) e un sistèma de defensa especifica (ò adaptativa ò aquistada). Aquelei sistèmas son liats entre elei e permeton de luchar còntra lei microrganismes ([[bactèri]]s, [[virus|virüs]], [[Mycota|campairòl]], parasitas) ò lei macromoleculas estrangieras que son dichs [[antigèn]]s.
Lo sistèma de defensa non especific permet d'aparar l'[[organisme]] còntra leis incursions limitadas mai es pas capabla de faciar una [[infeccion]] importanta amb una multiplicacion deis agents patogèns. Aquò necessita l'activacion dei defensas especificas basadas sus l'activacion e la multiplicacion dei [[linfocitlimfocit B|linfocitslimfocits B]] e dei [[linfocitlimfocit T|linfocitslimfocits T]] que son dedicats a l'eliminacion d'un antigèn donat. En particular, permeton la secrecion d'[[anticòrs]] que pòdon neutralizar l'[[antigèn]], de l'opsonizar e d'activar la reaccion complementària dau sistèma immunitari. Aquò permet de demenir l'activitat dau patogèn per facilitar son eliminacion per lei [[fagocit]]s dau sistèma innat que pòdon leis absorbir e lei digerir. La defensa adaptiva permet tanben la formacion de cellulas especializadas dins la destruccion dei cellulas contaminadas de l'organisme.
Pasmens, la reaccion dei defensas especificas es lenta car necessita la seleccion e la multiplicacion de linfocitslimfocits ninòis que patrolhan dins l'organisme. Après la fin de l'infeccion, una partida dei linfocitslimfocits son conservats permetent una reaccion pus rapida e pus eficaça dins lo cas d'un segond rescòntre ambé lo [[patogèn]]. Aquò es a l'origina de l'immunitat que pòu èsser activa ([[vaccin]]acion) ò passiva (injeccion d'[[anticòrs]]).
== Sistèma immunitari non especific ==
Lei [[macrofag]]s patrolhan normalament dins lei teissuts de l'organisme. I elimina per [[fagocitosi]] lo curum de l'[[organisme]] coma lei [[necròsi|teissuts necrotics]] ò lei [[Apoptòsi|teissuts apoptotics]]. Un nombre important de [[macrofag]]s se troba donc en permanéncia dins d'[[organ]]s estrategics coma lo [[fetge]], la [[mèussa]] ò lei [[palmon|paumons]]<ref>Lei macrofags residents de certaneis organs an un nom especific coma [[cellula de Kupffer]] dins lo [[fetge]].</ref>. Pasmens, pòdon tanben eliminar leis agents patogèns, lei digerir e presentar seis antigèns a sa superficia per activar de cellulas dau sistèma especific. En l'òme, la durada de vida d'un [[macrofag]] se situa entre unei mes e uneis annadas.
Lei [[cellula dendritica|cellulas dendriticas]] son de [[fagocit]]s en contacte ambé lo mitan exterior, especialament la [[pèu]], lo [[nas]], lei [[palmon|paumons]], l'[[estomac]] e leis [[intestin]]s. Ne'n existís unei tipes diferents que pòdon evolucionar per formar d'autrei tipes de cellulas immunitàrias. An un ròtle important dins l'activacion dau sistèma immunitari especific car, après la captura d'un antigèn, pòdon migrar vèrs lei centres dau sistèma linfatic per i activar lei [[linfocitlimfocit T|linfocitslimfocits T]].
==== Mastòcits ====
==== Cellulas tuaitritz naturalas ====
Lei [[linfocitlimfocit NK|cellulas tuaitritz naturalas]] ò [[linfocitlimfocit NK|linfocitslimfocits NK]] (''Natural Killers'' en [[anglés]]) son de [[linfocitlimfocit]]s qu'atacan lei cellulas dei [[tumor]]s e lei cellulas contaminadas per un [[virus|virüs]]. En revènge, s'atacan normalament pas dirèctament ais agents patogèns. Aquelei linfocitslimfocits son caracterizats per l'abséncia dei marcaires T ò B (en l'òme, presentan lei marcaires CD16, CD56 e NK) e per lo fach d'èsser espontaneament liticas envèrs totei lei [[cellula (biologia)|cellulas]].
Dos vias permeton d'activar la [[lisi]]. La premiera s'activa solament quand lei sinhaus d'activacion vènon superiors ai sinhaus d'inibicion. Lo sinhau d'inibicion principau es produch per lei receptors KIR que pòdon identificar e reconóisser lei moleculas dau [[complèx d'histocompatibilitat principau]] de classa I que son caracteristicas de l'[[organisme]]. L'activation d'un tipe unic de receptor KIR permet de defugir la [[lisi]]. Dins aquò, lei sinhaus d'activacion son nombrós e variats permetent d'eliminar totei lei cellulas desprovesidas dei marcaires CMH corrècts e totei lei cellulas infectadas per un [[virus|virüs]] ò un [[bactèri]] sensa destrurre lei cellulas sanas. La segonda via d'activacion despend de la presentacion a sa superficia per lei cellulas tumoralas ò infectadas per certanei [[virus|virüs]] d'[[antigèn]]s fixats a d'[[anticòrs]] anti-tumoraus ò anti-viraus. Lo marcaire CD16 pòu alora se fixar a la cellula e entraïnar sa [[lisi]].
=== Sistèma immunitari especific cellular ===
[[File:Sistèma immunitari - Activacion dei linfocits T dins l'òme.png|thumb|Esquèma generau de l'activacion dei [[linfocitlimfocit T|linfocitslimfocits T]] dins l'[[Homo sapiens|òme]].]]
L'activacion de la defensa immunitària especifica cellulara per lei [[linfocitlimfocit T|linfocitslimfocits T]] es un mecanisme lent que necessita la presentacion deis antigèns ai [[linfocitlimfocit T|linfocitslimfocits T]] ninòis de passatge per lei [[cellula (biologia)|cellulas]] presentatritz d'antigèns ([[neutrofil]]s, [[macrofag]]s ò [[cellula dendritica|cellulas dendriticas]] e pereu lei [[linfocitlimfocit B|linfocitslimfocits B]] dins l'òme e certaneis [[espècia (biologia)|espècias]]). Lei [[cellula dendritica|cellulas dendriticas]] migrant vèrs lei centres dau sistèma linfatics representan la màger part d'aquelei cellulas. L'antigèn es alora incorporat a un site [[molecula]]r de la cellula presentatritz permetent de lei presentar ai sites de reconoissença dau linfocitlimfocit. Quand un [[linfocitlimfocit T]] reconoisse son antigèn especific, la liason entre l'antigèn e lo linfocitlimfocit es estabilizada entraïnant son activacion e son expansion [[clòne|clonala]].
Dins l'òme, i a dos tipes de sites de presentacion que son dichs HLA (''Human leucocyte antigen'' en [[anglés]]) de classa I e II. Après liason entre la [[proteïna d'adesion cellulara]] de la cellula presentatritz d'antigèn e un receptor especific dich LFA-1 (''Lymphocyte function-associated antigen 1'' en [[anglés]]), se forma una liason entre l'antigèn e lei receptors caracteristics dau linfocitlimfocit que son dichs CD4 per lei linfocitslimfocits T citoxics ò CD8 per lei linfocitslimfocits T auxiliars. L'activacion necessita tanben una liason entre una proteïna B7 de la membrana de la cellula presentatritz d'antigèn e un receptor CD28 dau linfocitlimfocit. Sensa aqueu sinhau doble, lo linfocitlimfocit demora inactiu. Au contrari, sa manifestacion entraïna la secrecion d'una [[citosina]] dicha [[interleucina 2]] que va venir se fixar sus un receptor dedicat per entraïnar l'expansion clonala.
Après activacion, lei [[linfocitlimfocit T|linfocitslimfocits T]] ninòis se diferencian entre unei tipes diferents que son lei [[linfocitlimfocit T citoxic|linfocitslimfocits T citoxics]] (ò T tuaires), [[linfocitlimfocit T auxiliar|T auxiliars]], [[linfocitlimfocit T regulator|T regulators]] e [[linfocitlimfocit NKT|NKT]]. Lei doas premierei classas forman la màger part dei linfocitslimfocits T. Lei [[linfocitlimfocit citoxic|linfocitslimfocits citoxics]] son caracterizats per un marcaire CD4 e son cargats de l'eliminacion dirècta dei cellulas infectadas ò tumoralas gràcias a de secrecions de moleculas que pòdon passar la membrana cellulara per entraïnar l'[[apoptòsi]] ò la [[necròsi]].
Lei [[linfocitlimfocit auxiliar|linfocitslimfocits auxiliars]] son caracterizats per un marcaire CD8 permeton la secrecion de substàncias permetent d'entraïnar lo mecanisme d'inflamacion e l'activacion dei [[linfocitlimfocit B|linfocitslimfocits B]]. Dins l'òme, lo ròtle regardant la reaccion inflamatòria es assegurat per lei linfocitslimfocits T<sub>H1</sub> (H per l'[[anglés]] ''Helper''). En particular, aumentan la mobilizacion dei [[macrofag]]s sus lo luòc de l'infeccion. La segonda carga pertocant l'activacion dei cellulas B es tengut per lei linfocitslimfocits T<sub>H2</sub>. De mai, existís un mecanisme d'inibicion entre lei dos tipes de linfocitslimfocits T<sub>H</sub> permetent d'orientar la respònsa immunitària siá vèrs la mobilizacion massiva dei cellulas de la [[fagocitosi]] siá vèrs la secrecion d'[[anticòrs]] en foncion dei besonhs.
Lei [[linfocitlimfocit T regulator|linfocitslimfocits T regulators]] son rars e permeton de limitar l'expansion deis autrei tipes de linfocitslimfocits T. Aquò permet de defugir de reaccions excessivas dau sistèma immunitari. Enfin, lei [[linfocitlimfocit NKT|linfocitslimfocits NKT]] son un tipe fòrça rars qu'es encara mau conegut que tèn de marcaires de linfocitslimfocits T e NK (''Natural Killer'' en [[anglés]]). Pòdon secretar una gama larga de substàncias coma l'[[interleucina 2]] ò de factors anti-tumoraus e semblan aver un ròtle important dins l'amplificacion ò la regulacion d'un nombre important de mecanismes immunitaris car son abséncia causan de desòrdres grèus.
=== Sistèma immunitari especific umorau ===
[[File:Sistèma immunitari - Activacion dei linfocits B dins l'òme.png|thumb|Esquèma generau de l'activacion dei linfocitslimfocits B dins l'òme.]]
Lo sistèma immunitari especific umorau es basat sus lei [[linfocitlimfocit B|linfocitslimfocits B]] e sus la secrecion d'[[anticòrs]] permetent de detectar e de neutralizar un agent patogèn donat. Sa mesa en foncionament necessita l'activacion dei [[linfocitlimfocit B|linfocitslimfocits B]] ninòis. Aquò necessita dos sinhaus. Lo premier es caracterizat per la reconoissença dirècta de l'antigèn especific dau limfocit ninòi e son absorpcion. Lo segond despend de l'antigèn. Certanei entraïnan dirèctament lo segond sinhau, especialament lei [[bactèri]]s. D'autrei necessitan un cambi d'informacion amb un [[linfocitlimfocit T auxiliar]] que dèu venir presentar l'antigèn sus un site dedicat de la superficia dau [[linfocitlimfocit B]].
Dins l'òme, lo segond mecanisme se pòu devesir entre diferenteis etapas. Premier, lo linfocitlimfocit B presenta l'antigèn sus un site molecular (dich HLA-II) de sa membrana moleculara. Puei, quand un linfocitlimfocit auxiliar T<sub>H2</sub> reconoisse aquel antigèn, forma a sa superficia de ligands CD40 que van se liar ambé lei receptors CD40 situats a la superfica dau [[linfocitlimfocit B]]. La formacion d'aquelei liasons entraïnan alora la seleccion clonala e la diferenciacion dei [[linfocitlimfocit B|linfocitslimfocits B]].
En totei leis espècias presentant aqueu mecanisme, la seleccion clonala permet d'amplificar rapidament lo nombre de linfocitslimfocits B especifics a un antigèn. La diferenciacion permet de produrre de [[plasmòcit]]s e de [[linfocitlimfocit B de memòria|linfocitslimfocits B de memòria]]. Lei [[plasmòcit]]s son destinats a la secrecion d'un tipe donat d'immunoglobulines (ò anticòrs<ref>Lei dos tèrmes son sovent utilizats coma sinonims. Pasmens, en realitat, leis anticòrs son una categoria d'immunoglobulines.</ref>) que pòu se fixar sus un antigèn donat. Lei quantitats secretadas son fòrça importantas mai la durada de vida d'un [[plasmòcit]] es limitada per defugir una reaccion excessiva. Leis immunoglobulines son capablas de se fixar sus un antigèn per lo neutralizar e per facilitar sa [[fagocitosi]]. Ne'n existís unei tipes diferents :
* leis [[immunoglobuline G|immunoglobulines G]] (IgG) son leis anticòrs pus frequents dins l'organisme en temps normau. Son produchas en reaccion a un antigèn donat e destinadas a la proteccion còntra lei [[bactèri]]s, lei [[virus|virüs]] e certanei [[toxina]]s. An un tanben un ròtle important dins la memòria immunitària ([[vaccin]]acion) e dins la proteccion dau [[fètus]].
* leis [[immunoglobuline A|immunoglobulines A]] (IgA) forman una barriera cargada d'aparar lei cellulas dei [[mucosa]]s e de la [[pèu]]. Son subretot presentas dins la saliva, lei lagremas, lo [[lach]] mairau, lei secrecions nasalas e lei secrecions dei [[sistèma digestiu|sistèmas digestiu]] e [[sistèma respiratòri|respiratòri]].
* leis [[immunoglobuline M|immunoglobulines M]] (IgM) son produchas en reaccion a un antigèn. Sa secrecion es rapide e es lo premier antigèn que se forma dins lo corrent de la respònsa a una [[infeccion]]. Sa preséncia dins lo [[sistèma circulatòri]] indica l'existéncia d'una [[infeccion]] dins l'[[organisme]].
* leis [[immunoglobuline D|immunoglobulines D]] (IgD) son situadas sus la membrana dei [[linfocitlimfocit B|linfocitslimfocits B]]. Permeton d'i fixar leis [[antigèn]]s.
* leis [[immunoglobuline E|immunoglobulines E]] (IgE) foguèron descubèrtas en [[2000]] dins lei [[mamifèr]]s e son encara mau conegudas. Son pus gròs que leis autrei tipes d'anticòrs e semblan liats ai [[mastòcit]]s, ai [[granulocit]]s [[basofil]]s e ai mecanismes d'inflamacion e d'[[allergia]].
Lei [[linfocitlimfocit B de memòria|linfocitslimfocits B de memòria]] son liats ai mecanismes de la memòria immunitària e permeton la [[vaccin]]acion.
=== Memòria immunitària ===
==== Memòria de tèrme lòng e immunizacion ====
La memòria de tèrme lòng es basada sus lei linfocitslimfocits T e B de memòria qu'an una durada de vida fòrça lònga (tota l'existéncia de l'[[organisme]] per certaneis antigèns). Sembla formada de [[cellula (biologia)|cellulas]] capablas de resistir ai sinhaus d'[[apoptòsi]] (mòrt programa dei cellulas) e que foguèron selecionnadas en foncion de son eficacitat còntra son antigèn especific. Una partida importanta dei mecanismes de seleccion e de subrevida d'aquelei cellulas son encara mau conegudas.
Lei [[linfocitlimfocit T de memòria|linfocitslimfocits T de memòria]] se forman a la fin de l'[[infeccion]] a partir de la populacion de [[linfocitlimfocit T|linfocitslimfocits T]] especialament dedicats a l'antigèn responsable de la crisi. D'efèct, 95% dei linfocitslimfocits T son alora tuats per [[apoptòsi]] mai 5% demoran dins l'organisme. Lei subrevivents desvolopan de proprietats especialas que li permeton de reconoisser pus rapidament son antigèn especific, de s'activar tre son identificacion e de se devesir pus rapidament per reconstituir una populacion sufisenta per aparar l'organisme còntra una infeccion novèla entraïnada per aquel antigèn. Aquò permet una respònsa pus importanta e pus rapida qu'aquela basada sus la diferenciacion dei linfocitslimfocits T ninòis.
Lei [[linfocitlimfocit B de memòria|linfocitslimfocits B de memòria]] se forman dins lo corrent de la diferenciacion dei linfocitslimfocits B ninòis en [[plasmòcit]]s ò en [[linfocitlimfocit B de memòria]]. De mecanismes mau coneguts permeton de conservar lei [[linfocitlimfocit B de memòria|linfocitslimfocits B de memòria]] pus eficaç. Coma per [[linfocitlimfocit T de memòria|linfocitslimfocits T de memòria]], aquelei cellulas son capables de s'activar tre l'identificacion de son antigèn especific e de produrre d'[[anticòrs]] entraïnant una cascada de reaccion pus importanta qu'aquela de la via classica dei linfocitslimfocits ninòis. Son de mai despartits dins d'endrechs estrategics coma la [[mèussa]] que filtra lo [[sang]].
La reaccion immunitària pus rapida e pus eficaça dei linfocitslimfocits de memòria es a l'origina de l'immunizacion de l'organisme a certaneis infeccions e permet la [[vaccin]]acion. Son principi es basat sus l'introduccion volontària e mestrejada d'un antigèn (sovent un patogèn inactiu ò amb una activitat fòrça demenida) dins l'organisme per favorizar la formacion de la respònsa immunitària de memòria. L'objectiu es de fornir una proteccion eficaça còntra una infeccion amb lo patogèn vertadier.
== Autrei mecanismes ==
| 