Turquia : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
Linha 113 :
Lo besonh de reformas deis institucions otomanas apareguèt au començament dau sègle XIX ai caps principaus e foguèt generalament sostengut per lei populacions [[cristianisme|crestianas]]. Pasmens, la màger part dei reformas se turtèron ai liames entre l'estructura de la societat otomana e aquela dei fòrças armadas. En particular, lei [[Janissari]]s e leis [[Espahi]]s èran venguts de còrs ineficaç mai gardèron una gròssa influéncia per s'opausar a la modernizacion de l'armada. De mai, uneis esmogudas d'abitants de la [[capitala]] ostils a de politicas vistas coma de remessas en causa de l'[[islam]] aguèron luòc. Aquò cambièt a partir de [[1821]] en causa de la [[Guèrra d'Indepéndencia de Grècia]] ([[1821]]-[[1830]]) que demostrèt la manca d'eficacitat dei [[janissari]]s. En [[1826]], una reforma de l'armada foguèt impausada per fòrça e lo còrs dei Janissaris chaplats<ref>{{formatnum:100000}} [[Janissari]]s foguèron tuats e {{formatnum:20000}} fòrabandits. La [[Regéncia d'Argier]], estat teoricament vassau de l'Empèri mai ''de facto'' independent, ne'n gardèt a son servici fins a sa disparicion en [[1830]]. Dins aquò, lei [[Janissari]]s d'Argier èran tanben venguts una fòrça mediòcra a l'origina d'una revòuta dominada en [[1817]] per leis unitats pus modèrnas dau [[bei]] d'[[Argier]].</ref> per una revòuta populara organizada per lo [[sultan]] [[Mahmut II]] ([[1808]]-[[1839]]). La reforma dei fòrças armadas entraïnèt aquela dau rèsta de la societat ambé l'adopcion d'unei reglaments novèus (''Tanzimat'') entre [[1839]] e [[1856]] e d'una [[constitucion]] en [[1876]] (suspenduda tre [[1878]]) per melhorar l'eficacitat de l'[[administracion]] e de l'armada e demenir lo ròtle deis ierarquias [[religion|religiosas]]. Certanei foncionaris otomans imaginèron la formacion d'una ciutadanetat otomana secularizada basada sus una fusion dei diferenteis identitats dei populacions de l'Empèri. Pasmens, aquò mau capitèt car la modernizacion demorèt parciala en causa de l'oposicion dei populacions [[islam|musulmanas]] desirosas de gardar sei privilègis e dei populacions [[cristianisme|crestianas]] d'ara endavant viradas vèrs de movements autonomistas ò independentistas. Lo rèine d'[[Abdulhamid II]] ([[1876]]-[[1909]]) marquèt la fin dau periòde dei Tanzimat e l'[[islam]] retrobèt sa posicion importanta au sen de la societat. De mai, en causa dei desfachas recurrentas còntra leis [[estat]]s crestians dins lo corrent de la fin dau sègle XIX, lei [[cristianisme|crestians]] de l'Empèri venguèron la buta de l'ostilitat deis autoritats e dei musulmans. A partir deis annadas 1890, acomencèron lei chaples còntra leis [[Armenia|Armènis]].
Dins lo corrent dau sègle XIX, l'afebliment militar otoman entraïnèt l'acceleracion dau reculament territòriau de l'[[Empèri Otoman]] que perdiguèt pauc a pauc sei territòris periferics. [[Russia]] aguèt un ròtle important dins aquelei desfachas que se proclamèt protectritz deis [[Ortodoxia|ortodòxs]] e sostenguèt lo [[nacionalisme]] dei pòbles [[Balcans|balcanics]]. Lei populacions aràbias acomencèron tanben de s'agitar, especialament en [[Mediterranèa]]. Lo [[Reialme Unit|Reiaume Unit]], [[França]], [[Àustria]] e [[Prússia]] aguèron un ròtle variat evolucionant entre la defensa de l'Empèri per contrar leis ambicions russas e lo sostèn ais insureccions crestianas motivat per la solidaritat [[religion|religiosa]]. Ansin, en [[1829]], leis Otomans deguèron signar lo [[tractat d'Andrinòple (1829)|tractat d'Andrinòple]] e acceptar l'autonòmia puei l'independéncia (tre [[1830]]) de [[Grècia]]. Totjorn en [[1830]], [[Valaquia]] e [[Moldàvia]] venguèron de [[protectorat]]s rus e [[Serbia]] un estat autonòm au sen de l'Empèri. Dins leis annadas 1830, [[Egipte]] se revoutèt sota la direccion d'[[Ibrahim Pacha]] que sei tropas agantèron [[Anatolia]]. La pression britanica empachèt tornarmai la destruccion de l'Empèri mai [[Egipte]] restaurèt son independéncia. En [[1854]]-[[1856]], d'ambicions russas novèlas entraïnèron una reaccion militara francobritanica ([[Guèrra de Crimèa]]) que s'acabèt per una desfacha russa. Puei, en [[1875]]-[[1876]], d'insureccions acomencèron en [[Bulgaria]] causant una repression dura de part de l'armada otomana e un conflicte novèu còntra l'[[Empèri Rus]]. La victòria russa e lo [[tractat de San Stefano]] ([[1878]]) impausant la formacion d'una granda [[Bulgaria]] entraïnèt l'indignacion deis autrei poissanças [[Euròpa|europèas]] e una crisi [[diplomacia|diplomatica]] majora reglada per la [[Conferéncia de Berlin]].
Gràcias ai crenhenças [[Reialme Unit|britanicas]] en fàcia de la poissança russa, leis Otomans poguèron i limitar sei pèrdas mai deguèron reconóisser l'independéncia de [[Romania]] (nascuda de la fusion de [[Valaquia]] e de [[Moldàvia]]), de [[Serbia]] e de [[Montenegro]]<ref>Lo contraròtle otoman sus lei [[montanha]]s [[Montenegro|montenegrinas]] foguèt totjorn fòrça mau segur en causa de la topografia malaisada e de l'ostilitat dei populacions localas.</ref>, l'autonòmia intèrna (''de facto'' l'independéncia) d'una [[Bulgaria]] de superficia reducha e devesida entre dos principats<ref>En [[1885]], lo [[Bulgaria|Principat de Bulgaria]] ocupèt per fòrça la Romelia Orientala que formava lo segond principat.</ref> e l'installacion d'una administracion estrangiera sus l'illa de [[Chipre]] (per lei Britanics) e sus [[Bòsnia e Ercegovina]] (per leis Austrians). En revènge, capitèt de gardar lo contraròtle dei regions poblats per de musulmans.
Dins aquò, lei reculaments contunièron. En [[1898]], [[Creta]] foguèt plaçada sota un estatut especiau en causa d'un conflicte entre lei proprietaris [[islam|musulmans]] e lei païsans [[Ortodoxia|ortodòxs]]. Puei, en [[1903]], [[Macedònia]] foguèt a son torn plaçat sota un estatut especiau ambé la creacion d'una policía internacionala per assaiar d'amaisar lei tensions localas entre lei diferentei populacions. Aquelei desfachas entraïnèron una reorganizacion importanta de l'Empèri a l'entor de [[Romelia]] — lei regions [[Balcans|balcanicas]] poblats per de musulmanss — e d'[[Anatolia]]. D'efèct, de refugiats musulmans venguts dei zònas perdudas venguèron s'i installar permetent de'n aumentar la demografia. Au començament dau sègle XX, favorizèt tanben lo desvolopament economic d'[[Anatolia]] que venguèt lo centre de l'economia otomana.
=== La fin de l'Empèri Otoman e la formacion de la Republica Turca ===
| |||