Itàlia : Diferéncia entre lei versions

Contengut suprimit Contengut apondut
Cap resum de modificació
Cap resum de modificació
Linha 344 :
[[File:Itàlia - Segonda Guèrra Mondiala.png|thumb|Itàlia durant la Segonda Guèrra Mondiala.]]
 
Aqueu resultat decebable<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Giuliano Procacci, ''Histoire des Italiens'', Fayard (1998), p. 372.</ref> entraïnèt una crisi politica que se conjuguèt rapidament ambé la crisi economica causada per lo conflicte<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Giuliano Procacci, ''Histoire des Italiens'', Fayard (1998), pp. 372-379.</ref>. Aquò donèt una crisi intèrna majora que s'acabèt per la presa dau poder per lo movement [[faissisme|faissista]] dirigit per [[Benito Mussolini]] en [[1922]]<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Giuliano Procacci, ''Histoire des Italiens'', Fayard (1998), pp. 379-382.</ref>. Après un periòde de transicion fins a [[1925]], lei faissistas transformèron a cha pauc leis institucions dau país segon un modèle fòrça nacionalista e autoritari<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Giuliano Procacci, ''Histoire des Italiens'', Fayard (1998), pp. 385-387.</ref>. Egalament volontarista regardant leis afaires economics, lo regime de Mussolini capitèt de reglar la crisi intèrna deis annadas 1920<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Giuliano Procacci, ''Histoire des Italiens'', Fayard (1998), p. 384.</ref> mai mau capitèt de reglar la question dau desesquilibri nòrd/sud ò de l'aumentacion de la corupcion<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Giuliano Procacci, ''Histoire des Italiens'', Fayard (1998), p. 389.</ref>. En revènge, negocièt leis acòrds de Latran en [[1929]] que permetèron de normalizar lei relacions ambé la [[papa]]utat e la Glèisa. Dins lo corrent deis annadas 1930, chausiguèt de s'aliar ambé l'[[Tresen Reich|Alemanha Nazia]]<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Giuliano Procacci, ''Histoire des Italiens'', Fayard (1998), pp. 394-395.</ref> e afirmèt l'ambicion italiana de venir la poissança dominanta de la [[Mar Mediterranèa]]. En [[1935]], conquistèt [[Etiopia]]<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Giuliano Procacci, ''Histoire des Italiens'', Fayard (1998), pp. 393-394.</ref> puei participèt a la [[Guèrra Civiu Espanhòla|Guèrra d'Espanha]] dins lo camp [[Francisco Franco|franquista]]. Pasmens, a partir de [[1940]], lei fòrças italianas, mau preparadas e equipadas<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Giuliano Procacci, ''Histoire des Italiens'', Fayard (1998), p. 402.</ref>, conoguèron una tièra de desfachas sus totei lei teatres de la [[Segonda Guèrra Mondiala]]<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Giuliano Procacci, ''Histoire des Italiens'', Fayard (1998), pp. 403-405.</ref> que minèron lo prestigi dau regime. En [[1943]], lei desbarcaments aliats en Itàlia entraïnèron l'afondrament dau faissisme italian<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Giuliano Procacci, ''Histoire des Italiens'', Fayard (1998), pp. 405-406.</ref> e lo govèrn novèu declarèt la guèrra ais Alemands<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Giuliano Procacci, ''Histoire des Italiens'', Fayard (1998), p. 409.</ref>. De son caire, Mussolini, arrestat mai rapidament liberat per leis Alemands, creèt un regime satellit (la Republica de Salo) dau Reich alemand dins lo nòrd d'Itàlia. Gràcias a una reaccion rapida après lo reversament de Mussolini, l'armada alemanda ocupèt la màger de la [[peninsula]] e leis Aliats deguèron menar una campanha lònga e malaisada per agantar la Vau de [[Pò]] a la prima de [[1945]].
 
Après l'execucion de Mussolini en abriu de [[1945]] e la capitulacion dei fòrças alemandas d'Itàlia en mai de [[1945]], un poder provisòri s'installèt a la tèsta de l'[[estat]]. Dirigit per lei partits de la resisténcia antialemanda (Partit Comunista, Partit Socialista e Democracia Crestiana), organizèt un [[referendum]] en mai de [[1946]] que proclamèt la [[republica]] e l'eleccion d'una assemblada constituenta.
Linha 350 :
=== La Republica Italiana ===
 
L'assemblada constituenta aprofichèt l'actitud concilianta dei [[comunisme|comunista]]s de [[Palmiro Togliatti]]<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Giuliano Procacci, ''Histoire des Italiens'', Fayard (1998), pp. 419-421.</ref> per acabar l'escritura d'una constitucion novèla adoptada en [[1948]]. Creèt un regime [[parlament|parlamentari]] [[bicamerisme|bicamerau]] per defugir la restauracion d'un poder autoritari. Puei, gràcias a l'aliança [[USA|estatsunidenca]] assegurada tre [[1947]] e l'intrada au sen de l'[[OTAN]], [[Alcide de Gasperi]] e Democracia Crestiana (DC) rompèron sei relacions ambé lei comunistas e averèron leis eleccions legislativas. Aqueu partit de centre drech dominèt la vida politica italiana fins a sa disparicion dins leis annadas 1990. A partir deis annadas 1950, Itàlia participèt au procès de [[Union Europèa|construccion europèa]].
 
Après la guèrra, la republica deguèt faciar tres questions diferentas. La premiera regardèt lei frontieras, especialament aquelei amb [[Iogoslavia]] que finiguèt per annexar una partida dei territòris conquistats a l'eissida de la Premiera Guèrra Mondiala]]. Quauquei territòris aupencs foguèron tanben cedits a [[França]]<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Giuliano Procacci, ''Histoire des Italiens'', Fayard (1998), p. 416.</ref>. Totei lei colonias, franc de Somalia, foguèron perdudas. Puei, per amaisar lei temptativas regionalistas de restaurar d'autonòmia larga, especialament aquelei de [[Sicília]], foguèt adoptada una politica de creacion d'autonòmia locala dins lei regions perifericas. Enfin, foguèt creat una administracion especiala, dotada de budgets importants, per assaiar de reglar la question dau retard de desvolopament de la mitat sud gràcias a una politica volontarista d'investiments. Pasmens, en despiech de certanei capitadas dins lei regions pus pobladas (Nàpols, Bari, Palèrme...), lei resultats foguèron limitats. D'efècte, lei revenguts son totjorn dos còps superiors au nòrd e una emigracion massiva se debanèt en direccion dau nòrd. De mai, aquò entraïnèt de reaccions virulentas d'una partida dei populacions dau nòrd que comencèron de revendicar l'independéncia.
 
Dins lo corrent deis annadas 1990, la fin de la [[Guèrra Freja]] e l'aumentacion dau nombre d'escàndols de corupcion entraïnèt l'esclatament, la disparicion dei tres partits principaus (PC, PS e DC) e una reformacion totala de la vida politica italiana. Dos personalitats dominèron aqueu periòde : [[Silvio Berlusconi]] a drecha e [[Romano Prodi]] a senèstra. Itàlia intrèt dins la zòna [[Èuro|èuro]] au començament dau sègle XXI. Pasmens, leis escàndols de corupcion contunièron d'agitar sa vida politica, especialament durant leis annadas dau segond e dau tresen govèrn Berlusconi ([[2001]]-[[2006]] e [[2008]]-[[2011]]). Dempuei [[2008]], Itàlia dèu faciar una crisi economica grèva.