Empèris nomadas : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
m Vivarés a deplaçat la pagina Empèris nomads cap a Empèris nomadas : "nomada" au masculin coma au femenin |
Cap resum de modificació |
||
Linha 1 :
<!-- Article redigit en provençau maritim -->
[[File:IlkhanidHorseArcher.jpg|thumb|right|Cavalier arquier de l'armada mongòla de l'[[Ilkhanat]] (document dau sègle XV).]]
[[File:Manchuguard.jpg|thumb|right|Soudat manchós equipat d'una evolucien de l'arc tradicionau mongòl (document dau sègle XVIII).]]
Linha 9 :
Aquela influéncia geopolitica durabla dei pòbles e empèris de l'[[estèpa]] sus lei relaciens continentalas constituisse la diferéncia principala ambé leis autrei pòbles nomadas que marquèron l'[[Istòria]] coma lei bedoïns arabis dau sègle VII ò lei [[Viking]]s dei sègles IX e X. Es tanben confirmada per l'importància deis estrategias adoptadas per lei societats sedentàrias per si protegir còntra leis expediciens nomadas. Maugrat lei diferéncias e lei distàncias importantas entre leis estats victimas d'aqueleis ofensivas, aqueleis estrategias foguèron similaras e basadas sus quatre principis : atacar lei nomadas per lei sometre ò leis obligar de si desplaçar dins d'autrei regiens pus alunchadas, fortificar lei regiens menaçadas ò leis axes de passatge, devesir lei nomadas per empachar l'emergéncia d'un cap poderós capable d'organizar una ataca, pagar un tribút e donar de títols prestigiós ai caps nomadas per defugir una ataca. Pasmens, coma va mòstra la contuniacien dau fenomèn deis invasiens nomadas fins a l'aquisicien d'una superioritat tecnologica decisiva en favor dei sedentaris, lo succès d'aqueleis estrategias èra limitat. D'efèct, leis atacas entraïnavan sovent una retirada dei nomadas que tornavan ocupar lei regiens perdudas après lo retirament deis assalhidors. Lei fortificaciens mau capitèron de blocar d'invasiens en causa de distàncias de susvelhar tròp lòngas<ref>En revènge, lei barris dei vilas representèron sovent una escomessa pus importanta car la màger part dei pòbles nomadas avián pas pron de coneissenças tecnicas per bastir d'armas de sètge ò de coneissenças militaras per organizar un assaut còntra de fortificaciens ben defendudas.</ref>. La divisien dei nomadas entre elei èra eficaça a condicien que la guèrra posquèsse durar d'annadas per afeblir totei lei tribús. Enfin, lo pagament d'un tribút, de còps fòrça important, empachèt rarament leis atacas car lei nomadas respectavan gaire leis acòrds signats.
Lei regiens conquistadas per lei nomadas èran integradas au sen d'estats fòrça estenduts e dirigits per lei caps dei pòbles venceires. Aqueleis estats adoptavan rapidament una organizacien mesclant de principis dei societats nomadas e sedentàrias. Aquò èra necessari car lei territòris conquistats per lei nomadas avián sovent de populaciens fòrça importantas a respèct dei tribús d'envaïsseires. Lei nomadas avián donc besonh d'integrar d'autoctòns coma foncionaris per permetre lo foncionament de certaneis infrasturas ò administraciens desconeissuts dei societats de l'[[estèpa]]. Ansin, l'evolucien deis empèris nomadas foguèt dictat per dos principis principaus qu'èran la fragmentacien rapida de l'empèri entre eiretiers rivaus de son fondator e l'assimilacien dau pòble nomada au pòble sedentari pus nombrós. Lo premier fenomèn necessitava generalament una ò doa generaciens e èra favorizat per una superficia importanta. L'assimilacien necessitava tres ò quatre generaciens e èra favorizada per lo prestigi mai ò mens important de la [[civilizacion|civilizacien]] conquistada e per la possibilitat de l'adopcien mai ò mens rapida de la [[religion|religien]] dei vencuts. Per exemple, lei signes premiers de divisien de l'[[Empèri Mongòl]] apareissèron mens d'una generacien après la mòrt de Genghis Khan e sei successors
== Zòna d'origina dei pòbles nomadas ==
Linha 15 :
[[File:Steppe of western Kazakhstan in the early spring.jpg|thumb|right|Fotografia de l'estèpa de Cazacstan (2004).]]
Lei pòbles nomadas a l'origina dau fenomèn de l'invasien nomada avián ges d'unitat e
== Lei teatres deis invasiens nomadas ==
Lo teatre deis invasiens nomadas representa tota l'Eurasia antica e medievala. Pasmens, dos periòdes (sègles IV-V e sègles XIII-XV) an una importància gròssa car lei migraciens e lei migraciens nomadas l'i entraïnèron una destabilizacien de lònga durada de la màger part dei societats continentalas (migracien, invasien, disparicien d'estats...). En fòra d'aquelei periòdes de grandeis invasiens, existisse d'epòcas de conflictes mai ò mens limitats entre nomadas e sedentaris. Ansin, lei nomadas assaiavan d'agarrir lei sedentaris ò d'ocupar lei regiens afeblidas e lei sedentaris organizavan de temps en temps d'ofensivas per sometre e pacificar l'estèpa.
== Lo cas de l'Empèri Mongòl ==
Leis invasiens dei cavaliers de Genghis Khan e sei successors e la formacien de l'[[Empèri Mongòl]] representan l'apogèu dau fenomèn deis invasiens nomadas. Après dètz annadas de luchas intèrnas de 1196 a 1206, Genghis capitèt d'unificar lo pòble mongòl e d'organizar una armada entraïnada e fòrça disciplinada. Amb aquela armada, ataquèron lei tres civilizaciens principalas de l'Eurasia sedentària dau sègle XIII : China que foguèt totalament conquistada, lo monde islamic que perdèt lo plan iranian e onte mai d'una dinastia de senhors musulmans foguèt desfacha e l'Euròpa crestiana que la periferia orientala foguèt tanben conquistada. Leis estats musulmans e crestians non conquistats deguèron tanben faciar d'expediciens de pilhatge que causèron de destrucciens e de pèrdas importantas. La fin deis annadas 1270 marquèt l'apogèu de l'Empèri Mongòl que va pauc a pauc si devesir entre leis eiretiers de son fondator fins au sègle XV.
== Lo declin dei pòbles nomadas e la pacificacien de l'estèpa per lei societats sedentàrias ==
Leis empèris nomadas declinèron pauc a pauc a partir de la fin dau sègle XVI fins a la disparicien totala d'aquela mena d'estat au sègle XIX. Sei principalei causas foguèron lei progrès tecnologics, tactics e organisacionaus deis armadas sedentàrias e tanben lei luchas intèrnas entre estats nomadas. Ansin, au sègle XIX, l'expansion russa en direccien de l'Ocean Pacifica rescontrèt gaire de resisténcia de part dei pòbles de l'estèpa.
== Cronologia deis empèris e deis invasiens nomadas ==
| |||