Gascon : Diferéncia entre lei versions

Contengut suprimit Contengut apondut
Cornelhac9 (discussion | contribucions)
Cap resum de modificació
Linha 47 :
La soa originalitat qu'ei sustot fonetica/fonologica. Las particularitats fonologicas mes sovent citadas qui caracterizan guaireben tot lo maine gascon concerneishen lo desvolopament deu [[consonantisme]] e son las següentas:
 
* A la ''f'' deus autes dialèctes occitans, lo gascon qu'opausa ua ''h'' : gascon ''har / hèr / hèser / hèder''. vs. occitan generau ''far / faire''. Aquera h qu'ei sonora quan es tròba abans ua vocau, sauv en quauques parlars on la h ei vaduda muda per influéncia castelhana o francesa<ref>Quò's lo cas en [[Bordalés]], [[Entre Duas Mars]], [[Libornés]]</ref>, mès qu'ei tostemps muda pertot quan e's tròba just abans ua consonanta<ref>La h interconsonantica qui sec ua s n'ei comunament pas notada: eslor, eslama, grafia simplificada per es.·hlor, es.·hlama.</ref>. Quauques parlars classificats com gascons a la termièra deu maine que conservan la f (per exemple [http://crdo.risc.cnrs.fr/data/thesoc/09-AULUS.wav lo gascon d'Aulús] au sud-èst<ref>LAURENT J.P. Le dialecte gascon d'Aulus, Grammaire et dictionnaire (J.P. Laurent, 2002)</ref>, lo de Liborna au nòrd-oèst<ref>En mantuns lòcs de Gironda, que s'i parla un gascon qui conserva la f. Que son : Vilagoja, Liborna, Pomirau, Semilion, Sent Cristòli das Bardas, Peisseguin, Monbadon, Taiac, Sent Cibard, Sent Genés de Castilhon, las Salas, Gardegan e Tortirac, Belvés de Castilhon, Castilhon la Batalha, Sent Estèfe de Lissa, Moliets e Vilamartin, Flaujagas, Julhac, Gensac, Pessac de Dordonha, Sent Avit de Soleja, Massugàs, Landerroat e Sent Laurent de Servòlas. Ad aquesta lista, que caleré ahíger uns quants vilatges, generaument ignorats com gascons dens la literatura, deu canton de Velina en Dordonha, on s'i parla un parlar semblant au de Castilhon-la-Batalha: Que son Sent Miquèu-de-Montanha, Lamòta-Montravel, Montcaret, Sent Seurin-de-Prats e Sent Antòni-de-Brulh. Vej. LARTIGUE H. ''Les racines de la langue gasconne Identité culturelle, limite linguistiques / Les veas de le lenga gascona Identitat culturau, hitas lingüisticas'' (PyréMond/Princi Negue 1998-2007).</ref>).
 
* De la ''ll'' deu latin que s'ei desvolopada en gascon la realizacion ''th'' (''t'' "molhada", generaument simplicada en ''t'') en fin de mot e ''r'' a l'interior: gascon ''castèth'', ''casteràs'' vs. occitan non-gascon ''castèl'' o ''castèlh'' o ''castèu'' o ''chastèl'', o ''chastèu'', ''castelàs'' etc<ref>Aqueth trèit que's tròba tanben en parlars de transicion meslèu considerats com lengadocians, per exemple los a la termièra de Coserans vej. DELEDAR J. e POUJADE P. ''L'occitan parlé en Ariège'' (Cercle Occitan Prosper Estieu, 2002). D'ua manièra generau, los limits enter gascon e lengadocian son soent discutibles, la classificacion de bèths parlars dens l'ua com l'auta modalitat occitana non pòt pas èster sonque arbitrària pr'amor aqueths parlars que combinan trèits de l'un dab trèits de l'aute. Que podem díser çò medish deu lengadocian dab lo catalan. La classificacion qu'ei un besonh d'ordenar com metòde de simplificacion, mès la realitat qu'ei soent mei complexa.</ref>.