Bearnés : Diferéncia entre lei versions

Lo '''bearnés''' o '''biarnés''' qu'ei lo nom dat a l'[[occitan]] parlat en [[Bearn]]. Qu'ei ua version deu [[gascon]] e era medisha que presenta variantas segon lo parçan bearnés qui la parla. Qu'ei estada emplegada coma lenga administrativa e juridica en Bearn e dens los país ligats dab eth : [[Reiaume de Navarra]], [[Sola]] e [[Foish]]. En Bearn, lo son emplec oficau qu'entrè en concurréncia dab lo francés despuish la [[Reneishença]] e mei que mei a partir de l'[[Edicte d'integracion]] Bearn dens lo Reiaume de [[França]] ([[1620]]). Totun, lo Bearnésbearnés que continuè d'estar emplegat dens lo actes oficiaus e legaus dinc a le [[Revolucion francesa]], quan lo [[francés]] e vadó lenga oficiau.

A maugrat d'estar virada de cap a las letras fancesas, la Reforma, adoptada per la reina Joana de Labrit, qu'utilizè lo bearnés en bèth essajar d'evangelisar au mei lèu ; que li devèm lo ''Psalmes de David metut en rima bearnesa'' deu pastor [[Arnaut de Saleta]]. A la fin deu sègle XVIIau, [[Joan Enric de Fondevila]] que compausè òbras de teatre en [[alexandrin]]s qui la mei famosa qu'ei ''La pastorala de paisan qui cerca mestièr au son hilh sens ne trabar au son grat''. Quauques annadas arron, lo sègle XVIIIau que 'ns a legat l'anonim ''[[Sermon deu curé de Bideren]]'' e la cantas e poesias de [[Ciprian Desporrins]] qui son enqüera conegudas e cantadas uei lo dia en Bearn. Deu sègle XIXau, que cau mentàver lo poeta [[Auloron]]és [[Xavièr Navarròt]] que compausè poemas liric e politics. A la fin d'aqueth sègle, lo filològ [[Vastin Lespi]] que consacrèt recercas lexicograficas e eruditas a la lenga ; que li devem un diccionari e gramaticas. Lo [[Felibritge]] que prengó en Bearn lo nom d'[[Escole Gastoû Febus]] e un son [[majorau]], l'escrivan [[Simin Palay]], qu'escrivó un gran diccionari deu Bearnés e deu [[gascon]] moderne. L'ispanisteispanista, filològ e escrivan [[Joan de Boset]], eth que redigí ua gramatica per l'ensenhament de la lenga dens las escòlas. Com en d'autes país occitans, lo bearnés que desapreishèva au cap de las annadas seishanta e setanta ; totun, las annadas uietanta que vedón l'espelida de las purmèras [[calandreta]]s e de [[Ràdio País]].