Annibal Barca : Diferéncia entre lei versions

Contengut suprimit Contengut apondut
Vivarés (discussion | contribucions)
Vivarés (discussion | contribucions)
m tipografia
Linha 4 :
'''Annibal Barca''' (en [[fenician]] ''Hanni-baal'' significa « qu'a la favor de [[Baal]]<ref>{{en}} [http://www.worldinvisible.com/library/chesterton/everlasting/part1c7.htm Gilbert Keith Chesterton, « The War of The Gods and Demons », ''The Everlasting Man'', 1925]</ref> » e ''barca'', « tròn<ref>{{en}} [http://www.hannibalofcarthage.org/hannibal.php Biografia d’Annibal (Forged By Lightning: A Novel of Hannibal and Scipio)]</ref> »), plan sovent nomenat '''Annibal''', nascut en [[-247|247 AbC]] a [[Cartage]] (al nòrd-èst de l'actuala [[Tunis]] en [[Tunisia]]) e mòrt par suicidi en [[-183|183 AbC]]<ref>"data decès" La data de la mòrt d’Annibal es generalament situada en 183 mas, segon qualques autors, poiriá èsser de 182.</ref>{{,}}<ref>{{fr}} [http://bcs.fltr.ucl.ac.be/LIV/XXXIX.html#50 Titus Livi, ''Istòria romana'', Lidre XXXIX, 50-51]</ref><ref>{{en}}Alfred John Church & Arthur Gilman, ''The Story of Carthage'', ed. Biblo & Tannen, 1998, p. 269</ref> en [[Bitinia]] (près de l’actuela [[Bursa]] en [[Turquia]]), es un [[general]] e òme politic [[Civilization cartaginesa|cartaginés]], sovent considerat coma un dels mai grands tacticians militars de l’istòria.
 
Visquèt dins un periòde de tension dins lelo [[bassinbacin mediterranèu]], alara que [[Republica romana|Roma]] començava a d'impausar sa potenciapoténcia en [[Mar Mediterranèa|Mediterranèa]] occidentala: aprèp la presepresa de [[Sicília]] e de [[Sardenha]], consequéncia de la [[Primièra Guèrra punicaPunica]], los Romans envièron de tropas en [[Illiria]] e contunhavan la colonizacion de l'Itàlia del Nòrd. Elevat, segon la tradicion istoriografica latina, dins l'òdi de Roma, èra, segon sos enemics, a l’origina de la [[Segonda Guèrra punicaPunica]] que los Ancians nomenavan « guèrra d’Annibal ».
 
A la fin de l’an [[-218|218]], daissèt [[Ispània]] amb son armada e traversèt los [[Pirenèus]], puèi los [[Alps]] per anar al nòrd d’[[Itàlia]]. Pasmens, capitèt pas a prene [[Roma]]. Segon qualques istorians, Annibal possedava pas alara lo material necessari a l’ataca e al sètge de la vila<ref>{{en}} [http://books.google.com/books?vid=ISBN0521809185&id=6rLDy6qqi0UC&pg=PA68&lpg=PA68&ots=v4ZLkF5etg&dq=siege+equipment,+hannibal,+rome&sig=z1NtgjjtEWYjL5lt4D3qpMq3TKg#PPA68,M1 Christopher S. Mackay, ''Ancient Rome. A Military and Political History'', ed. Cambridge University Press, Cambridge, 2004, p. 68]</ref>.
Linha 44 :
::{{cita|Annibal, dempuèi sa dintrda en Espanha, atrasiá sus el totes los uèlhs. « Es Amilcar dins sa jovensa que nos es rendut », s’escridèron los vièlhs soldats. « Meteissa energia sus la cara, meteis fuòc dins l'agach: vaquí sa mina, vaquí sos traches »<ref>"TL,21,4"</ref>.}}
 
Aprèp aver assumit lo comandament, Annibal passèt dos ans a consolidar las possessions ispanicas e a acabar la conquèsta dels territòris al sud de l’Èbre<ref>{{fr}} [http://bcs.fltr.ucl.ac.be/LIV/XXI.html#5 Titus Livi, ''Istòria romana'', Libre XXI, 5]</ref><ref>Theodore Ayrault Dodge, ''Hannibal. A History of the Art of War Among the Carthaginians and Romans Down to the Battle of Pydna. 168 B.C'', p. 143</ref>. Pasmens, Roma, redobtant la poténcia totjorn mai granda d’Annibal en Ispània, concluguèt una aliànça amb la vila de [[Sagunt]]<ref>"Carthage Lives"</ref>, alara qu'èra situada a une distància considerabla al sud de l’Èbre dins la zona reconeguda a l’influéncia cartaginesa<ref> "Insecula"</ref>, e declarèt la ciutat jos son [[protectorat]]<ref>"TL,21,6" {{fr}} [http://bcs.fltr.ucl.ac.be/LIV/XXI.html#6 Titus Livi, ''Istòria romana'', Libre XXI, 6]</ref>. L’argumentari roman se fonda sul tractat de [[-241|241]] qu'enibiguèt a Cartage de s’atacar a un aliat de Roma alara qu’Annibal metiá en abans lo tractat signat per Asdrubal que li reconeissiá la [[sobeiranetat]] cartagenesa al sud de l’Èbre. Annibal encerclèt Sagunt<ref>"Richard Bedser"</ref> e menava lo [[Sètge de Sagunt|sètge de la vila]]<ref>"TL,21,6"</ref> que tombèt en [[-219|219]], benlèu al mes de novembre<ref>"Carthage Lives"</ref>, aprèp uèit meses<ref>"Columbia"</ref><ref>{{fr}} [http://bcs.fltr.ucl.ac.be/LIV/XXI.html#14 Titus Livi, ''Istòria romana'', Libre XXI, 14]</ref><ref>Fòrça abitants s’immolèron dins un episòde que demòra celèbre.</ref> Roma reagís a çò que considerèt coma una violacion del tractat e reclamèt justícia prèp lo govèrn cartagines<ref>"Encarta"</ref>. A causa de la granda popularitat d’Annibal e del risc de pèrda del prestigi cartaginés en Ispània, lo govèrn oligarquic de Cartage ne reneguèt pas aquela accion e la guèrra que lo general aviá pensat, la [[Segonda Guèrra punicaPunica]], foguèt declarada a la fin de l’an<ref>"Britannica"</ref><ref>{{fr}} [http://bcs.fltr.ucl.ac.be/LIV/XXI.html#18 Titus Livi, ''Istòria romana'', Libre XXI, 18]</ref>.
 
== Segonda Guèrra Punica ==
Linha 76 :
Sens contar l'itinerari causit, la traversada dels Alps es un de las causidas tacticas mai marcntas de l’Antiquitat. Annibal arribèt a traversar los monts levat los obstacles del [[clima]], lo terren, las atacass de las populacions localas e la dificultat de dirigir dels soldats d’originas etnica e linguistica divèrsas. Las fonts indican qu’Annibal perdèt entre {{unitat|3000}}<ref>{{en}} [http://www.mainlesson.com/display.php?author=macgregor&book=rome&story=alps&PHPSESSID=eb1cde7138b9994d0c97c7a7c1005a85 Mary Macgregor, « Hannibal crosses the Alps », ''The Story of Rome'', p. 182]</ref> e {{unitat|20000|òmes}} pendent de la traversada<ref>"Richard Bedser"</ref>. Los subrevivents arribèron en Itàlia, {{unitat|20000|òmes}} segon Polib, èran atalentats e ont patiguèron del freg<ref>"Richard Bedser"</ref>.
 
Aprèp que passèt los [[Alps]] e arribèt dins la plana de [[Pò]], Annibal deguèt combattre los [[Taurins]] que refusava l'aliànça amb aquelas troupes fòrça reduchas. Puèi vinquèt en seguida las primièras tropas romanas que s'opposèron al el dins lo [[Tecino]] e a la [[Trebbia]]<ref>"Encarta"</ref>. La [[batalha del Tecino]] mòstra lasslas qualitats militaras d’Annibal. Utilizèt pel melhor sa cavalariá numida, profèitant del mendre avantatge topografic e capitant un moviment d’encerclament. La [[Batalha de la Trebbia (segonda guèrra punica)|batalha de la Trebbia]], en decembre de [[-218|218]], obliguèt los Galleses a se ligar a Annibal contra los romans<ref> "Columbia"</ref>.
 
=== Batalha de la Trebbia ===
Linha 223 :
Dins aquel contèxte, una admiracion (forçada) es evidenta dins los escriches dels istorians romans [[Titus Livi]] e [[Juvenal]]. D’autre part, los Romans anèran fins a erigir d'[[estatua]]s del general cartagines dins las carrièras quitament a [[Roma]]<ref>{{en}}Tom Holland in Jane Penrose, ''Rome and Her Enemies. An Empire Created and Destroyed by War'', éd. Osprey Publishing, Oxford, 2008, p. 8</ref>. Es possible de pensar qu’Annibal es a l’origina de la mai grande paur que Roma aja jamai sentit fàcia a l’un de sos enemics.
 
Pasmens, pendent la Segonda Guèrra punicaPunica, los Romans se refusèron a la desfacha e provoquèron totas las iniciativas de patz, coma la liberacion contra rançon de prisonièrs aprèp la [[batalha de Canne]]<ref> "bcs.fltr.ucl.ac.be"</ref>. Encara, existís cap de tèxte contant quina que siá revolucion dels ciutadans romans, cap de faccion al sen del Senat demandava la patz, cap traïson romana a l’avantatge dels Cartagineses, cap de [[Còp d'Estat|còp d’Estat]] e cap d'instauracion de [[dictatura]] pendent aquel periòde<ref>John Francis Lazenby, ''op. cit.'', pp. 237-238</ref><ref>{{en}}Adrian Goldsworthy, ''The Fall of Carthage'', éd. Cassell, Londres, 2003, p. 315</ref>. Al contrari, los [[Aristocracie|aristocrats]] romans demoravan en competicion per assumir de pòstes de comandament per combatre lo mai dangèiros enemic de Roma. Le gèni militar d’Annibal jamai foguèt sufisent per perturbar vertadièrament l’organizacion politica e militar dels Romans. Coma lo ditz Lazenby: {{cita|Existís tanben quantitat de tèxtes en favor de lor maduretat politica e del respècte de las formas constitucionalas basadas sul fach que la maquineria governamentala complèxa continua a fonccionar quitament en plan desastre. Son pauc los Estats de l’Antiquitat qu'un general avent perdut una batalha coma Canne auriá riscat de se mantenir, encara mens auriá contunhat a èsser tractat amb respècte coma cap d’Estat<ref>"Lazenby p. 254" John Francis Lazenby, ''op. cit.'', p. 254</ref>.}}
 
Segon Titus Livi, aquò n'en diminuís pas la paur dels Romans fàcia a Annibal, coma a l’occasion de sa marcha sus Roma en [[-211|211]]<ref>{{fr}} [http://bcs.fltr.ucl.ac.be/LIV/XXVI.html#7 Titus Livi, ''
Linha 243 :
=== Istòria militara ===
 
D'annadas aprèp la [[Segonda Guèrra punicaPunica]], alara qu’Annibal èra conselhèr politic del [[Seleucids|reialme seleucid]], [[Scipion l'African]] es enviat en mission diplomatica per Roma a [[Efès]] quitament se sap pas la data exacta de lor entrevista qu'es mencionada per [[Plutarc]]<ref>{{fr}} [http://remacle.org/bloodwolf/historiens/Plutarque/flaminius.htm Plutarque, ''Vie de Flamininus'', 21]:
::{{cita|[Scipion e Annibal] aguèron dempuèi una segonda entrevista a Efès ent, passetjant ensemble, Annibal prenguèt la plaça mai onorabla: Scipion lo patiguèt e, sens donar cap signe de mecontentament, continuèt sa passetjada. La conversacion èra tombada suls generals e Annibal avent ditz qu’Alexandre èra lo primièr de totes, Pyrrhus lo segond e el le tresen; Scipion li diguèt sorisent: « Que diriatz doncas se vos auriái pas vencut? — Alara Scipion, repartiguèt Annibal, me seriá pas nomenat lo tresen mas lo primièr}}</ref> e [[Appien]]:
::{{cita|Se ditz que pendent un de lors entrevista al [[Gimnàs (antic)|gimnàs]], Scipion e Hannibal aguèron una discussion sus la question de la competéncia dels generals, en preséncia de fòrça espectators, e que Scipion demandèt a Annibal quin èran segon el lo mai grand general, çò que aquel darrièr repondiá: « [[Alexandre lo Grand]].