Bibliotèca : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
m clean up using AWB |
Cap resum de modificació |
||
Linha 1 :
Una '''bibliotèca''' es un airal que i se tròba una colleccion de [[libre]]s o de documents e que permet l'emmagazinatge ordenat de libres ancians e modèrns. Las bibliotècas publicas permeton la consulta e lo prèst de libres als usatgièrs de la bibliotèca. Lo nom bibliotèca ven del grèc ''biblion'' (libre) e ''tekes'' (caissa), que caissa se compren generalament coma bastissa o cambra.
Uèi las bibliotècas emmagazinan d'autras menas de documents, pas solament de libres, mas qual que siá mejan multimèdia .
[[Fitxer:Celsus-Bibliothek2.jpg|thumb|Biblioteca de Celsus.]]
== Istòria ==
L'existéncia de bibliotècas pròpiament dichas data dels tempses lunchenc de l'empèri assirian (mai de 30 sègles a. J-C) segon las exploracions arqueologicas en [[Mesopotamia]], principalament a Larsa ,Uruk, Ur, Sippara, Kalah e Nínive, que de lors roïnas foguèron extraches per milièrs los famoses malons cobèrts d'inscripcions. La magèr part d'aqueles fan uèi la riquesa del [[British Museum]]. La mai celèbra de totas es la descobèrta a Koyundjik dintre de las roïnas del palais de Senaquerib, fondada o agrandida per Assurbanipal .
=== Egipte e Grècia ===
Son escassas las informacions sus las bibliotècas qu'ofriguèsson los istorians o que las exploracions scientificas ajan reveladas. Diodòr De Sicília fa referéncia a la d'un faraon que nomava Osymandyas (probablament, [[Ramses II]]) e que se trobava dins la vila de Tebes, que los exploraires [[Joan Francés Champolion|Champollion]] e Wilkinson i descobriguèron d'unas traças d'una bibliotèca que deguèt existir catòrze sègles a. J-C. Ça que la, la mai coneguda entre totas èra la bibliotèca grecoegipciana d'Alexandria, que capitèt de possedir mai de 700.000 volums. Per ela faguèt tradusir Ptolomeu II (285 a.C.) La Sagrada Bíblia dels josieus de l'ebrèu al grèc, traduccion coneguda amb lo nom de Version dels Setanta. Aquel centre foguèt destruit en èsser conquistada la vila pels arabes en lo 641, segon dison los istorians, e mai se ja en tempses de Juli César sofriguèt una autra destruccion pels soldats del meteis. D'entre los grècs, a la siá celebritat istorica la Bibliotèca de Pèrgam, la que comptava amb unes 200.000 volums al temps d'èsser transportada per Octavi August a Alexàndria.
=== Roma ===
La primièra bibliotèca publica de Roma se fondèt en la Atrium libertatis sus la Montanha Aventina. L'Emperaire Octavi August fondèt la segonda al temple de Apol·lo sus la montanha Palatina. Abans de las bibliotècas publicas i aguèt de colleccions particularas que los nòbles romans cercavan e crompavan a grand prètz o se portavan de las vilas grègas conquistadas e aquel afan contunhèt actiu dins los autres sègles de l'Empèri. La primièra colleccion d'aquela classa privada foguèt la de Pau Emili, an 160 a.C. Lo sègle IV, Roma aviá 29 bibliotècas publicas que l'invasion dels barbars destruiguèt gaireben per complet e sens dobte, que dins autras vilas romanas se trobarián de magnificas colleccions de libres quand solament a Herculà se n'es descobèrt una amb mai de 1.800 pèças de papir que lor calguèt compausar unes 800 rotlles.
Quand los crestians poguèren se consacrar a las letras, fondèron tanben las siás bibliotècas.
Tot aquò, sens comptar las colleccions de volums sagrats que totas las Glèisas avián. L'Emperaire Constantí amassèt mai de 6.900 volums a la bibliotèca que fondèt el a Constantinòple , bibliotèca que comptava amb 1000000 volums a la mòrt de l'Emperaire Teodosi e foguèt cremada l'an 477.
[Modifica] Edat mejana
Dempuèi l'invasion dels barbars, refugiadas las sciéncias e las letras als monastèris e catedralas coma unics centres del saber en aquela epòca, a aqueles se li cal anar per trobar de bibliotècas ala Euròpa occidentala fins a fins de la Edat Mejana. Als documents dels sègles IX, X e XI, se parla amb frequéncia de colleccions de libres que los avesques daissavan en testament a las bibliotècas de glèisas e monastèris e notòria es la sollicitud que los monges desplegavan per las conservar e las enriquir. Mas de talas bibliotècas solien pas comptar de gaires exemplars. La primièra que s'a notícia a Espanha foguèt la de sant Martí de Braga a lo sieu monastèri de Dumis (uèi part de Portugal) cap a l'an 560; lo seguiguèron pendent lo sègle VII la de sant Isidor de Sevilla e la de sant Brauli a Saragossa. dins lo sègle XIII, comencèt a aver importància la bibliotèca als palais de reis e magnats en contunhant en apogeu de sègle dins sègle e foguèron celèbres las de AlfonsX de Castelha, Jaume lo Just e de successors a Aragon.
[Modifica] Edat modèrna
La bibliotèca del Castèl de Peralada
Dempuèi l'invencion de la impremta lo nombre e lo engrandiment de las bibliotècas es anat en aument. França aviá solament a París en l'epòca de la revolucion de 1793, mai de 1.000 bibliotècas publicas.
[Modifica] Edat contemporanèa
Après 1789 se fondèron fòrça bibliotècas dins cada país. A l'ora d'ara fòrça d'aquelas bibliotècas pòdon èsser consultadas a travèrs de internet
{{Portal cultura}}
| |||