Amartya Sen : Diferéncia entre lei versions

'''Amartya Kumar Sen''' (''en [[Bengalin (lenga)|bengalin]]'': '''अमर्त्‍य कुमार सेन)''' ( [[Santiniketan]], [[Empèri Britanic]] -actual [[Índia]]- [[1933]] ) es un [[economista]] e professor universitari fòrça conegut per son trabalh sus la [[fam]], teorias sus l'[[indici de desvolopament uman]], l'[[economia del benestar]] e los mecanismes sosjacents a la [[pauretat]]. RecptètRecebèt lo [[Prèmi Nobel d'Economia]] en [[1998]] per son trabalh dins lo camp de l'[[economia del benestar]].

Nasquèt lo [[3 de novembre]] de [[1933]] a [[Santiniketan]], estat del [[Bengala Occidental]], de l'[[empèri Britanic]] (uèi [[Índia]]). La familha de Sen ven de [[Dhaka]], capitala de l'actuala [[Bangladèsh]], e vila ontque i faguèt sos estudis primaris. A la l'independéncia d'[[Índia]] en [[1947]] SenSe'n anèt a l'[[Universitat Visva-Bharati]] de [[Calcuta]]. E mai trad anèt en [[Anglatèrra]], ont estudiguèt al [[Trinity College]] de l'[[Universitat de Cambridge]], que ne foguèt diplomat en [[1956]] e obtenguèt lo [[doctorat]] en [[1959]].

Los escrichs de Sen a la fin dels ans 1960 e al començament dels ans 1970 ajudèron a definir lo camp de la "[[Causida sociala]]" (en [[anglés]]: ''Social Choice''). Sa contribucion a la teoria de la causida sociala promulgada per [[Kenneth Arrow]] foguèt de mostrar jos quequalas condicions lo "Teorema de l'Impossibilitat d'Arrow", pòt èsser util per espandreespandir e enriquir lo camp de la "Causida Sociala".

L'òbra mai reconeguda de Sen es son ensag ''Poverty and Famines: An Essay on Entitlement and Deprivation'' ("Pauretat e fam: un ensag sul Drech i la Privacion", [[1981]]), que demostra que la [[fam]] es pas la consequéncia de la faltamanca d'aliments mas de d'[[inegalitat]]s dins los mecanismes de distribucion dels aliments. En mai de sos trebalhstrabalhs cercant las causas de la fam, son trebalhtrabalh dins lo camp de lodel [[economia del desvolopament|desvolopament economic]] aguèt fòrça influéncia dins la formulacion del [[Indici del Desvolopament Uman]] ([[IDH]]) de las [[Nacions Unidas]].

Mas l'apòrt revolucionari de Sen al desvolopament dels [[indicador economic|indicadors economics]] e socials es lo concèpte de "capacitat". Un govèrn deu èsser jutjat en funcionfoncion de las capacitats concrètas de sos [[ciutadan]]s. Per exemple, als [[Estats Units d'America]] los ciutadans an lo "[[dret]]" constitucional a [[vòte|votar]]. Per Sen aixòaquò significa pas res, se demanda se se reunisson totes las condicions perque los ciutadans pòscan exercir lor "capacitat" de vòte. Aquelas condicions pòdon èsser fòrça variadas, dempuèi l'accés a l'[[educacion]] fins aal fach que lo ciutadans ajan o pas [[transpòrt|mejans de transpòrt]] per accedir a las urnas. Sonque quand aqueles critèris son capitats se pòt dire que lo ciutadan pòt exercir sa causida personala.

Sen foguèt una excepcion dentreentre lolos economistas del [[sègle XX]] dins son insisténcia en se far de contunh de questions de valors, plan abandonadas dins la discussion economica "seriosa". Pausa un dels mai grands desafís al model economic que situa l'interés pròpi coma factor primordial de la motivacion umana. E encara son escòla contunha ad' èsser minoritaria, ajudèt a tornar dirigir los dessenhs del desvolopament e fins finala las politicas de las Nacions Unidas.