Batalha d'Issos : Diferéncia entre lei versions

legenda=[[Alexandre lo Grand]] (esquèrra) lutant amb [[DariusDàrius III]] de Pèrsia (centre)|

data=[[5 de Novembrenovembre]] de [[-333]]|

comandant2=[[DariusDàrius III]]<br />Arsames †<br />[[Reomitres]] †<br />[[Atizi es]] †<br />[[Bubaces]] †<br /> [[Sabaces]] †|

fòrças1='''40, 850 en totaltot''':<br />13, 000 [[peltasta]]s,<ref>Warri (1998) estima que l'armada d'Alexandre èra de 31, 000 al total.</ref><br />22, 000 fanssinsfantassins,<ref>Moerbeek (1997).</ref><br />5, 850 [[cavalièr]]s<ref> id Moerbeek</ref>|

fòrças2=25, 000 al total (Delbrück)<ref> {{en}} "Battle of Issus (Pothos.org)"[http://www.pothos.org/content/index.php?page=major-battles#issus Battle of Issus (Pothos.org)]</ref><br />108, 000 al total (Warri )<ref> id "Battle of Issus (Pothos.org)"</ref><br />|

pèrdas1=7, 000<ref>Welman estima que 16% de l'armada macedoniana moriguèt.</ref>|

pèrdas2=~2000020 000|

La '''batalha d'Issos''' es un afrontament armat entre l'armada [[Macedònia (Grècia)|macedòniamacedoniana]] d'[[Alexandre lo Grand]], contra l'[[Empèri Pèrsa]] de [[DariusDàrius III]] de Pèrsia, en [[-333|333]].

Aprèp lo derrotar del [[satrapa]] local a la [[batalha del Granic]], la resisténcia pèrsa desapareguèt en [[Asia Menora]], levat qualques focus aliats coma [[Milet]] o [[Alicarnas]]. Aprèp un an passat e assegurada sa conquista de la peninsula d'[[Anatolia]] (actuala [[Turquia]] actuala), Alexandre comencèt son ofensiva cap a [[Siria]], amb la tòca de neutralizar la perilhosa flòta pèrsa li prenent los pòrts.

Quand Alexandre se trobava a [[Tars]] ([[Cilícia]]), li arribèron las informacion que DariusDàrius reünissiá una granda armada a [[Babilònia]]. Se DariusDàrius capitava a d'arribar al [[Golf d'Issos]], poiriá utilizar l'ajuda de la flòta pèrsa encapinejada per [[Farnabazos III]], estacionada en MediterranèuMediterranèa, facilitant las provisions e benlèu lo desbarcament de las tropas per la garda enrè. D'aquel biasbiais, lo macedonian daissèt son armada principala a Tars, mas comandèt [[Parmeni]] de prendre la còsta a l'entorn d'Issos.

DariusDàrius, sabent que las tròpas de Parmeni defendavan lo pas, causiguèt una rota mai septentrionala. Los persans prenguèron Issos sens oposicion e assassinèron totes los ferits qu'avián daissat enrè Alexandre. Lo rei pèrsa se tornèt trobar amb son armada que se situava darrièr los macedonians, copant las linhas d'aprovisionament. Avancèt alara cap al sud, arribant fins al riu Pinar abans que los espias l'informen qu'avian localizat Alexandre marchant cap al nòrd. Formèt doncas, sa tròpas en linha de batalha sus l'estrech replana prèp la còsta.

L'armada pèrsa èrapus mai monbrosanombrosa que la macedoniana, pamensemai que loslas chifras sián desconegutsdesconegudas, los calculs mai basses son de 60{{formatnum:60000}} a 100 mila{{formatnum:100000}}, alara que los maipus nautnauts son de 600.000{{formatnum:600000}} persans segon [[PlutarcoPlutarc]]; pels persianpersans varian de 20{{formatnum:20000}} a 120 mila{{formatnum:120000}} mòrts.

[[Fichièr:AchaemenidSoldiers.jpg|thumb|right|[[Immortals (persans)]], en una ceremonia en [[Iran]] pel 2500 aniversari de la fundacionfondacion de l'[[Empèri Aquemenida]] per [[Cir II lo Gran]].]]

| 6900069 000

| 1000010 000

| 1000010 000

| 1100011 000

| 100000100 000

La situacion de l'armada pèrsa, sus un estrech replan entre las muntanhas e la mar, empachava que DariusDàrius utilse son avantatge de las grandas massas dels fantassins. Alexandre envièt qualques unitats de sa ''[[cavalariá dels Companons]]'' dempuèi lo centre sul flanc drech. Sa carga subta, passent lo riu, foncionèt gaire ben: lo flanc drech ataquèt, jonhent sa posicion iniciala, alara que lo centre passava a la defensiva, cosa que dubriguèt un temps un trauc dins la linha de combat macedoniana. S'auriáAguèsse profechataprofechat d'aquel avantatge, DariusDàrius auriá pogut portar l'armada macedoniana cap ala la mar.

Mas Alexandre al luòc de se retirar per cobrir lo trauc entre la cavalariá e las falanjas, desvièt sos ''Companhons'' sul flanc esquèrra pèrsa, creent la confusion en las filas enemigas e trencant la coesion. Alara que lo Grand Rei temptava sens capitar de mòure son armada per far front a la nòva menaça, la falanja e l'infantariainfantariá pesuca d'Alexandre portada al centre, acabèt amb lo pauc d'òrdre que demorava dins l'armada pèrsa.

[[Fichièr:Alexander addresses his officers before the battle of Issus by Andre Castaigne (1898-1899).jpg|thumb|150px|Alexandre ordona sos oficièrs abans de la batalha d'Issos (André Castaigne, 1898–1899).]]

Fins al darrièr moment, los persans resistiguèron sul flanc drech (provocan de pèrdas sul flanc esquèrra de la cavalariá TesalianaTessaliana d'Alexandre), mas s'afondrèron quand vegèron fugir lo rèsterèsta de l'armada. DariusDàrius virèt son carri quand vegèt caber l'ala esquèrra, fugissent lo camp de batalha. Quand lo carri venguèt instable, fin finala l'abandonèt coma tot son equipament e contunhentcontunhant de cavalgar a crud. Quand los persans vegèron fugir DariusDàrius, abandonèron definitivament las posicions en desbandada. La cavalariá macedoniana perseguèt los persans fins al cloc de solelh. E seguèt un massèlmasèl.

Las notasnòtas de [[Ptolemeu I]], reculhidas per [[Flavi Arrian|Arrian]], mencionan qu'Alexandre e sos gardacòsses, per persègre DariusDàrius, traversèron una trancada cavalgant suls còsses dels persans mòrts.