Bombardier
Un bombardier (var. bombardièr) es un avion militar destinat a l'ataca e a la destruccion de butas terrèstras ò navalas. Son armament èra inicialament format de bombas e es a l'ora d'ara completat per divèrsei tipes de missils èr-sòu. Per cumplir aquel objectiu, un bombardier a generalament :
- una autonòmia granda per aumentar la portada de l'avion.
- una capacitat de transpòrt importanta per aumentar sa poissança de fuòc.
- un sistèma de guidatge pron precís per assegurar la destruccion de la buta.
- de sistèmas de defensa sufisents per anar fins a la buta e tornar venir a sa basa.
Lei premiers bombardiers apareguèron quauqueis annadas avans la Premiera Guèrra Mondiala (1914-1918). Au començament, lei bombas èran trachas dirèctament per l'equipatge amb una precision fòrça limitada mai la guèrra favorizèt lo melhorament d'aqueleis aeronaus. A la fin dau conflicte, apareguèt la tecnica dau bombardament massís que foguèt melhorada durant la Segonda Guèrra Mondiala (1937/9-1945). Avans lo començament dau segond conflicte mondiau, foguèt tanben inventat lo bombardier en picat (Ju 87, SBD Dauntless...) que permetèt de melhorar la precision deis atacas.
Après l'aparicion de l'arma nucleara e lo començament de la Guèrra Freja, leis Estats Units e l'Union Sovietica desvolopèron de bombardiers estrategics amb un rai d'accion fòrça lòng (B-52, B-1, Tu-160...) per atacar dirèctament lo territòri enemic. En parallèl, lei bombardiers integrèron leis evolucions tecnicas dau periòde (reactors, velocitat de còp superiora a Mach 2...). Pasmens, la vulnerabilitat deis avions ai sistèmas antiaerians e lo desvolopament dei missils balistics demeniguèron la necessitat d'alinhar de flòtas fòrça importantas de bombardiers estrategics. En revènge, lo besonh de bombardament classic demora fòrça important. Pasmens, lei bombardiers classics son venguts rars car son remplaçats per d'avions polivalents capables de realizar de missions de bombardament e de combat aerian.
Lei tipes principaus de bombardiers son :
- lei bombardiers estrategics que son destinats a l'ataca de butas estrategicas (vilas, industrias, pòrts...).
- lei bombardiers torpilhaires que son destinats a l'ataca de naviris ò de sosmarins ambé de torpilhas.
- lei bombardiers en picat que son lei precursors deis avions d'ataca au sòu modèrnes.
- leis avions d'ataca au sòu que son d'avions leugiers destinats a l'ataca de butas mobilas coma de carris de combat ò de concentracions de tropas.
- lei caçaires-bombardiers que son d'avions polivalents capables d'atacar de butas terrèstras e que presentan de capacitats de combat quasi identicas a aquelei d'un caçaire.