Preïstòria de China
Lo territòri qu'ocupa a l'ora d'ara la Republica Populara de China es estat poblat dempuèi fa miles d'ans. S'es trobat de rèstes de homínidos que constituisson los ancessors pus alunhats de l'òme. En fach, per fòrça expèrts es cada còp mai clar qu'aqueste poguèt èsser òm de los scenaris, amassa amb Africa, ont sorgiguèt la civilizacion umana. O demòstran aital los rèstes trobats pertenecientes a l'òme de Renzidong, de fa mai de dos milions d'ans; l'òme de Yuanmou de fa un milion sèt cents mila ans; l'òme de Nihewan de fa un milion cinc cents mila ans; l'òme de Lantian de fa unes sièis cents mila ans; l'òme de Nanjing de fa mièg milion d'ans o l'òme de Pequin, lo mai conegut de totes eles, ja que quand se descobriguèt en 1929 s'identifiquèt coma l'"eslabón perdut" de l'evolucion umana. Sorgirián mai tard d'autras culturas, coma lo òme de Dali, que visquèt en Yunnan fa entre 230 000 e 180 000 ans; l'òme de Maba en Cantón; l'òme de Fujian de fa aperaquí 200 000 ans o l'òme de Dingcun, dins la província de Shanxi, de fa aperaquí 100 000 ans. L'homo sapiens apareis fa aperaquí 40 000 ans. L'òme de la cavèrna superiora, trobat en Zhoukoudian, visquèt fa 18 000 ans e revèla un gra d'evolucion de màger complexitat respecto a d'autras culturas del sud del país. Fa aperaquí 10 000 ans comença de cultivar de ris dins lo riu de Yangzi e pauc après mijo dins la província de Henan. En lo VIII milenio adC las culturas de la zòna de la val del riu Jaune venguèron sedentàrias. Un milenio començariá après la domesticacion d'animals. Es lo començament de çò que coneissèm a l'ora d'ara coma civilizacion chinesa, los primièrs vestigis de la civilizacion an qu'acabariá en assimilant en màger o mendre mesura las autras culturas sorgidas dins lo sud e l'oèst del país.
Entre lo VII e VI milenio adC sorgisson las primièras civilizacions neoliticas, Peilikan e Cishan, precursoras de la cultura de Yangshao, que s'estendriá per las actualas províncias de Gansu e Shaanxi, entre lo V milenio adC e lo III milenio adC. Foguèt la primièra en abastar un grand airal. Son caracteristics los sieus objèctes en ceramica pintada, amb d'inscripcions que poirián èsser lo començament dels caractèrs chineses d'escritura. Una cultura semblabla es la de majiayao, desvolopada en Gansu e Qinghai. Contemporáneamente a la de Yangshao sorgisson d'autras culturas: dins lo dèlta del riu de Yangzi la de Hemudu entre los ans 5000 e 3000 adC e pus tard la de Liangzhu, considerada la siá eretièira; la de Hongshan, entre los ans 4000 e 2500 adC, en l'actuala region de Mongolia Interiora e que s'estend mai tard per las actualas Hebei e Liaoning, que fabrica amuletos de jade e presenta un grand desvolopament de los rituales funerarios; la de Dadiwan, en Gansu e la de Dawenkou. De totas aquestas culturas subreviurián sonque las de Yangshao, Dawenkou e Hongshan, que se fusionarían en la cultura de Longshan, començament de l'unitat territoriala e politica de Plana de lo Nòrd de China. En aqueste substrat cultural sorgisson las figuras semilegendàrias de l'Emperaire Jaune e dels tres augustes e cinc emperaires, lo darrièr que, Yu, ne fondariá la dinastia Xia, en entrant aital Chinesa en la siá epòca istorica.