Wikipèdia

Patrocle

(Redirigit dempuèi Patròcle)

Dins la mitologia grèga, Patròcle (en grèc ancian Πάτροκλος / Pátroklos o Πατροκλῆς / Patroklễs, literalament « la glòria (κλέος / kléos) del paire (πατήρ / patếr) ») es un dels guerrièrs grècs de la guèrra de Tròia, subretot descrich dins l’Iliada.

Patròcle, per Jacques-Louis David (1780)

Dins lo recit omeric, Patròcle « Menetiad »[1],[2] est l'amic intima d'Aqillles, e tanben son cosin - de per la ninfa Egina (mitologia) en comun - que l'acpmpanha a Tròia. Quand los troians menaçan d'envasir lo camp grèc, suplica en van l'eròi de tornar prene las armas, mai obten la permission de menar d'esperel los Mirmidons al combat. Capita a que l'enemic se retire, mas acaba per trapar la mòrt de la man d'Ectòr. Perdut de dolor, Aquilles torna prene las armas. L'amistat de Patròcle e d'Aquilles es proverbiala. A partir del sègle V AbC, los jovents tanben venon lo simbòl de las relacions pederastricas, que se reclaman per exemple Alexandre lo Grand e Efestion[3]. Platon lausa son coratge[4].

Elements omerics modificar

Abans la guèrra modificar

Filh de Menetios, es enviat per son paire en Ftia, ont ven lo companh d'Aquilles, mai jove d'el d'una annadas. Es present, al meteis temps que son paire e Aquilles, al moment ont Nestòr ven recrutar a la cort de Pelèu dels guerrièrs per l'expedicion contra Tròia. Invitat s se'n anar al metais temps que lo Peleid Aquilles, Patròcle accèpta. Son paire li adressa alara los conselhs seguents:

Mas es ton cabdet, quitament s'es a tu superior,

A tu de li parlar amb saviesa, de l'instruire

E de lo dirigir: veirà plan çò que ne ganha

Iliada (XI, 786-789).

A Tròia modificar

Patròcle es l'ecudièr d'Aquilles (θεράπων / therápôn). L’Iliada esita al subjècte son ròtle exacte: lo cant XVII mòstra los cavals del Peleid plorant la mòrt de lor « brave conductor[5] », puèi Automedon lo descriu coma lo mai dotat per menar aqueles cavals[6]. Pasmens, Ulisses dins l'Odissèu[7] e lo quite Aquilles al cant XIX declaran qu'a per abitud de conduire d'esperel son carri. D'autres indicis fan supausar que Patròcle va al combat sus un carri d'esperel, e se bat enseguida als costats d'Aquilles. Tanben servís de messatgièr a aquel darrièr: es el que Peleid envia, al cant XI, demandar près de Nestòr de l'identitat del nafrat tornat dins lo camp aquèu. Quitament, al cant II, es Patròcle que, sus la demanda d'Aquilles, va cercar Briseis per la tornar a Ulisses. Quand Nestòr ven, accompanhat de Fenix, per implorar Aquilles que torne al combat, prepara lo vin e lo manjar pels invitats.

Quand Aquilles encolerat s'embarra dins sa tenda après son diferend amb Agamemnon, Patròcle acaba tanben lo combat. Al cant XVI de l’Iliada[8] alara que los Troians passan los Grècs e menaçan de metre lo fuòc a las naus, Aquilles autoriza Patròcle a prene sas armas e a anar combatre al cap de sos Mirmidons. Pendent son aventura, Patròcla tua mantun guerrièrs, coma Sarpedon, filh de Zèus, puja los barris mas buta sus Apollon tres còps que lo fa caser de son carri abans d'encontrar Eufòrb que nafra a la mòrt a son torn, daissant sa plaça a Ectòr que lo tua en van d'un còp de lança dins l'espatla. Aquel darrièr lèva sas armas. Menelas e Ajax lo Grand aparan lo còrs e lo tornan a Aquilles, que decidís alara de tornar prene las armas per venjar Patròcle, sens paur del dangièr[9].

Tètis, maire d'Aquilles, fa beure a Patròcle lo nectar e l'ambrosia per evitar que son cadavre se corrompe pas. Mentretant, Aquilles encontra Ectòr e lo venç. Dona enseguida als Grècs, en l'onor de Patròcle, un festin a la fin de que lo mòrt li apareis, li suplica de brutlar son cadavre lèu lèu e de plaçar sos òsses dins la meteissa urna qu'amassarà aqueles d'Aquilles[10].

L'endeman matin, Aquilles procedís a las funeralhas de Patròcle[11]. Lo còrs es portat fins al luòc de la cremacion per una procession de guerrièrs montadas sus de carris. Se realiza un gigantesc lenhièr. Aquilles copa sa cabaladura e la pausa dins las mans de Patròcle, que lo còrs es pausat a la cima del lenhièr De buòus e de motons son sacrificats: lor grassa es plaçada sul cadavre de Patròcle, alara que lor òssas son amalonadas sul lanhièr. De gèrlas de mèl e d'òli son plaçadas als costats del lièch funerari. Fin finala, Aquilles sacrifica quatre cavals, dos de sos nòus cans de Patròcle et dotze joves nòbles Troians. Abranda lo lenhièr e prega los dieus dels vents, Borèu e Zefir, de l'atisar. Pendent tota la nuèch, vòja de libacions de vin en invocant l'alma de Patròcle. D'ora lo matin, las flamas son atudadas amb de vin. Se recampats los òsses de Patrocle, que son plaçats dins una urna d'aur dins una dobla sisa de grassa. L'ensems es cobèrt d'un drap de lin e plaçat dins un tumul, esperant lo jorn de la mòrt d'Aquilles. Platon, que motiva lo refús dels poètas dins lo Libre III de sa Republica, contèsta aquela dòna a Sperquios, que considèra coma una impietat[12],[13].

Jòcs funeraris modificar

 
Grop Pasquino, representant benlèu Menelas portant lo còrs de Patròcle, copiá romana segon un original ellenistic, Loggia dei Lanzià Florence

Après l'incineracion de Patròcle, Aquilles organiza de jòcs en son onor, amb:

  • Una corsa de carris[14]: es emportada per Diomedes, que pren coma primièr prèmi una esclava e d'un trepés, Antilòc arriba segond (trichant), Menelas es tresen, Merion quatren e Eumelos darrrièr. Aquilles dona lo segond prèmi a aquel.
  • Un pugilat, emportada per Epeios que ganha una mula.
  • Una lucha, disputada per Ajax lo grand e Ulisses. Aquilles los jutja a egalitat.
  • Una corsa a pé, emportada per Ulisses, que ganha un cratèri d'argent. Ajax arriba segond e recep un buòu, Antilòc tresen, e recep un miègtalent d'aur, prèmi previst, e un segon talent d'aur per aver abilament lausat la corsa d'Aquilles desl pés infatigables
  • Una oplomaquia — combat en armas — disputada per Diomedes e Ajax. Aquilles los jutja a egalitat: se partejan lo ponhal, l'estug e lo baudrièr de Sarpedon, e Diomedes recep en mai un ponhal de Tràcia.
  • Un lançat del disc, emportat par Polpetès, que ganha le quita disc, de fèrre brut.
  • Un tir amb arc, emportada per Merion, que ganha dètz dobles destrals de fèrre. Teucros, perdent, recep dètz destrals simples.
  • Un lançat de javelina, que fin final es pas jogat. Aquilles arrèsta los dos candidats, Agamemnon e Merion, disent que totes sabon que l'Atrid es lo mai fòrt. Aquel empòrta un vas, e Merion una javelina de bronze.

Citat al libre XXIII de l'Iliada, aqueles jòcs, coma aqueles organiats per Alcinòos dins l'Odissèa, son un dels testimònis mai ancians al subjècte de espòrt en Grècia antica.

Elements non omerics modificar

Los mitografs coma lo pseudo Apollodor donan una version en accòrdi amb Omèr sul passat de Patròcle[15]. Filh del rei d'Oponte, es tuat per son cosin Clitonime, filh d'Anfidamas, a l'eissida d'una brega d'enfants al subjècte d'ossets. Se deu exiliar, e es aculhit per Pelèu, rei de Ftia, que lo dona coma companh a Aquilles. Lo pseudo Apollodor ne fa enseguida l'un dels promeses d'Elena.

Los Cants ciprians, una epopèia del Cicle troian, lo mencionan coma un d'aqueles quie vendon Licaon, un dels filhs de Priam, quand aquel es pres pels Aquèus. L'Iliada lo confirma al cant XXIII[16], alara que Patròcle es pas mencionat al cant XXI[17]. Pindar dins sas Olimpicas[18] lo mòstra acompanhant Aquilles quand aquel darrièr damatja la vila de Teutrania, en Misia. Un vas celèbre mostrant Aquilles pensant la plaga de Patròcle (çai jòs) illustra benleu l'episòdi.

Aqueles elements permeton de supausar que lo personatge de Patròcle es pas una invencion omerica. Mai, al cant I, es presentat pel primièr còp simplament coma « lo filh de Menetios », acompanhant Aaquilles e sos companhs (non nomenats) quand l'eròi daissa, furiós, lo conselh dels reis. Aquel daissa pensar que s'agís d'un personatge ja plan conegut del public, qu'es quitament pas besonh de nomenar personalament o de presentar. Pasmens es probable que Patròcle èra pas qu'un personatge secondari, a qui Omèr dona una amplor novèla.

Patròcle e Aquilles modificar

 
Achille pensant Patròcle, quilix de figuras rojas del pintre de Sôsias, v. -500, Staatliche Museen (Berlin)

L'amistat d'Aquilles e de Patròcle es proverbiala. A partir del sègle V AbC los Grècs i veson mai: de biais general, es a aquela epòca que los autors grècs apondon a d'amitiats celèbres (Orèst e Pilades, Tesèu e Piritòos, Eracles e Iolaos, etc.) una compausanta pederastica. Lo debat pels Grècs a pas per tòca de saber se Patròcle e Aquilles èrant amics o amants, mas perqué Omèr demora tan paus disèrt sus lor relacion, o encara se Patròcle es l'eromène d'Aquilles o lo contrari. L'orator atenian Esquin, dins son Contre Timarque[19], declara:

«Pasmens se Omèr evòca mantun còps Patròcle e Aquilles, passa jos silenci lor desir (ἔρως / eròs) e evita de nomenar lor amor (φιλία / filia), estimant que l'intensitat extraordinària de lor afeccion (εὔνοια / eúnoia) èra transparenta pels lectors cultivats. Aquilles declara endacòm (...) qu'involontàriament, passèt la promesa facha a Menetios, lo paire de Patròcle; Aquilles aviá efièch assegurar que tornariá Patròcle san e salv a Opos se Menetios l'enviariá a Tròia amb el e se lo li confisava. Aquel passatge mòstra de segur qu'es per desir amorós (eròs) que prenguèt sonh de Patròcle.»

Dins Lo Banquet de Xenofont[20], Xenofont dich qu'èran pas amants; Esquil dich lo contrari dins sa pèça Lis Mirmidons[21]. Per fòrça Grècs, l'emocion desmesuradas que mòstra Aquilles a la mòrt de Patròcle e son ardor a lo venjar daissant pas cap dobtes sus la natura de lors relacions: la resèrva d'Omèr es percebuda coma un signe de discrecion. Esquil desvolopa aquel motiu dins sa tragèdia perduda Los Mimidons: presenta [22] Aquilles plorant sul còrs de son amic, celebrant la beutat de sas ancas e regretant lis baisars qu'escambiavan. Per Esquil coma per Esquin, Aquilles es l'eraste e Patròcle l'eromène.

Una version que se podava contestar al vejaire l'observacion de la barba: portada per Patròcle, Aquilles n'a pas. Alara, se pòt pensar qu'Aquilles es lo jove eromèn e Patròcle l'eraste d'un edat màger, mai que l'admiracion consecutiva a l'amor es aquela de Patròcle per Aquilles, çò qu'afortís la tèsi que Patròcle es l'amant eraste e Aquilles l'aimat eromèn. Los dos òmes s'aman tanben, aquò es incontestable. Platon es de l'avís opausat: dins son Banquet[23], fa dire a Fèdre que « son de farivlasò, çò que dich Esquil quand fa d'Aquilles l'amant de Patròcle. Aquilles èra mai bèl que Patròcle, e quitament mai bèl que totes los éròis, es donc plan mai jove, coma l'indica Tanben Omèr[24]. » Malgrat aquel desacòrdi, Fèdre tampauc a pas cap de dobte su las relacions de Patròcle e Aquilles.

E, enseguida, la tradicion s'estabiliza sus la version d'Esquil, mai confòrma a l'estatut social dels dos òmes. Atali, Elian declara alara qu'Alexandre lo Grand coronava la tomba d'Aquilles, Efestion courona aquela de Patròcle, per remembar la relacion similara qu'aviá amb lo rei de Macedònia, qu'èra lo favorit, coma Patròcle èra aquel d'Aquilles[25].

Patròcle, doble d'Aquilles modificar

 
Patròcle tuant Sarpedon malgrat l'arribada de Glaucos, idria protolucaniana de Pintra de Policoro, v. 400 av. J.-C., Musèu nacional arqueologic de Policoro

Dins sa mòrt, Patròcle fa figura de doble d'Aquilles. Alara que pendent los cants precedents de l'Iliada, Patròcle sedestria oas que per son amistat e son estacament per Aquilles, dins lo cant XVI, la Patroclèia, essubran metamorfosat en eròi tuant tot sus son passatge pendent son aventura. Tua d'em primièr Pirecmès, cap dels Peonians, Areilicos, Pronòos, Testor e Erialos. Nafra (o tua) Erimas, Anfotèr, Epaltès, Equios, Piris, Tlepolèm, Ifèu, Evippe e Polimèla. Puèi encontra un combatant de tria, Sarpedon, cap dels combatants licians e filh de Zèus. Tua dins un duèl qui remembra aquel opausant Aquilles a Memnon, cap dels Etiopians — combat contat dins l'Etiopidia, una de las epopèias del Cicle troian, qu'utilisèt per exemple Quint d'Emirna.

Après aver tuat Sarpedon, Patròcle contunha sa lançada, e decidís de s'atacar quitament a Tròia. S'agís de la sola escasença, abans aquela d'Aquilles, d'un eròi decident sol de lançar l'assalt contra las parets de la vila. L'episòdi es tipic d'Aquilles, e daissa suggegir un repòrt dels tèmas del Pleid cap a Patròcle. Contunha sa virada murtrièra, tuant Equeclos, Adraste, Autonòos, Perimos, Epistor, Melanippe, Elasos, Molios e Pilartès. Omèr declara alara que « los Aquèus auriá pres Tròia de las nautas pòrtas mercé a o amb Patròcle »[26], s'aviá pas estat arrestat per Apollon. Lo dieu li declare, establissent lo parallèl, que:

« (...) Lo destin vòl pas

Que la ciutat dels cranes Troians siá presa per ta lança,

Ni per aquela d'Aquilles, un eròi plan mai fòrt que tu

Patròcle recula enseguida d'un pas, abans de tornar al combat e de trapar lèu la mòrt. Coma Aquilles, es tuat per un mortal (Paris per Aquilles, Eufòrb puèi Ectòr per Patròcle) ajudat per un dieu (Apollon dins ambedos). Ambedos cason jols barris de Tròia, ont sont enterrats. Dins ambedoas escasença, una longa batalha (durant una jonada entièra) se debana sus lors còrs, aparat per Ajax. Enfin, los jòcs funeraris donats per Aquilles en onor de Patròcle susprenent per lor grandor, disproporcionada a la naissença de Patròcle. De fach, son l'exacta replica de jòcs que serán donadas en onor d'Aquilles.

Patròcle, doble d'Antilòc modificar

Doble d'Aquilles dins sa mòrt, Patròcle es tanben lo doble d'Antilòc, filh de Nestòr. Antilòc es un autre amic plan car del Peleid, precisament aquel qu'es encargat pels Aquèus de li anonciar la mòrt de Patròcle. Antilòc morís de la man de Memnon, que li lèva las armas. Aquilles furiós decidís de venjar sa mòrt, e provòca l'Éthiopien en duèl, episòdi comparable exactament a la mòrt de Patròcle e a la venjança d'Aquilles.

Fonts modificar

Nòtas referéncias modificar

{{Colomnas|nombre=2|

  1. ↑ Surnom que donne Achille à Patrocle, fils de Ménœtios
  2. ↑ Modèl:HomIli (Chant X, 608).
  3. ↑ Modèl:ÉliHis, XII, 7.
  4. ↑ Modèl:PlaLoi Livre XII (944a)
  5. ↑ Iliade (Chant XVII, 426-428).
  6. ↑ Iliade (XVII, 476).
  7. ↑ Modèl:HomOdy (XXIV, 39-40).
  8. ↑ surnommé Modèl:Grec ancien / Patrókleia, « la Patroclée »
  9. ↑ Modèl:PlaApo 28c
  10. ↑ Iliade, Chant XXIII, 82-92.
  11. ↑ Iliade, Chant XXIII, 110-257.
  12. ↑ Modèl:PlaRép, Livre III (391b)
  13. ↑ Modèl:Harvnb.
  14. ↑ Platon, Ion 537a
  15. ↑ Iliade : XXIII, 90
  16. ↑ v.746
  17. ↑ v.34 sqq.
  18. ↑ IX, 70-79
  19. ↑ 142-143
  20. ↑ Xénophon 2014, p. 78
  21. ↑ Xénophon 2014, p. 118
  22. ↑ Modèl:Fr.228b, Mette
  23. ↑ Modèl:PlaBan 180a
  24. ↑ Extrait de la traduction de Maël Renouard, Rivages & Payot, 2005.
  25. ↑ Modèl:ÉliHis, XII, 7. La polémique des Anciens sur le rôle de chacun montre, pour l'historien Bernard Sergent, que la relation entre Achille et Patrocle ne se rattache pas au modèle pédérastique : il s'agit d'une relation entre jeunes gens de même génération
  26. ↑ v. 698-699

}}

Vejatz tanben modificar

 

Wikimedia Commons prepausa de documents multimèdia liures sus Patrocle.

Article connèxe modificar

Bibliografia modificar

  •  {{{títol}}}. Xénophon & Ollier. ISBN 9782251003344. 
  •  {{{títol}}}. ISBN 978-2081218109. 
  •  {{{títol}}}. ISBN 978-2081218109. 
  •  {{{títol}}}. ISBN 978-2081218109. 
  •  {{{títol}}}. ISBN 978-2081218109. 
  •  {{{títol}}}. ISBN 978-2-0812-1810-9. 
  •  {{{títol}}}. ISBN 978-2081218109. 
  • D. S. Barrett, « The Friendship of Achilles and Patroclus », in Classical Bulletin, Modèl:Numéro57 (1981), p. 87-93.
  • (en) Jonathan S. Burgess, The Tradition of the Trojan War in Homer and the Epic Cycle. Baltimore & Londres, Johns Hopkins University Press, 2001 ISBN 0-8018-7890-XError d'escript : lo modul « check isxn » existís pas..
  • (en) Kenneth J. Dover, Greek Homosexuality, Harvard University Press, Cambridge (Massachusetts), 1989 (Modèl:1re 1978) ISBN 0-674-36270-5Error d'escript : lo modul « check isxn » existís pas..
  • (en) David M. Halperin, « Heroes and their pals » in One Hundred Years of Homosexuality and Other Essays on Greek Love, Routledge, coll. « The new Ancient World », 1990 ISBN 0-415-90096-4Error d'escript : lo modul « check isxn » existís pas., p. 75-87.
  • Modèl:SerHom, p. 287-298.
  • (en) Dale S. Sinos, Achilles, Patroklos and the meaning of φίλος, Innsbruck, 1980 ISBN 3851245490Error d'escript : lo modul « check isxn » existís pas..
Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Patrocle&oldid=2424367 »