La Grassa

una comuna francesa

Vilatge d'Occitània

La Grassa[1] (Lagrasse en francés) es una comuna lengadociana de las Corbièras, situada dins lo departament d'Aude e la region d'Occitània, ancianament de Lengadòc-Rosselhon.

La Grassa
Lagrasse
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Lo pont vièlh.
Armas
Geografia fisica
geolocalizacion
Coordenadas 43° 05′ 30″ N, 2° 37′ 17″ E
Superfícia 32,2 km²
Altituds
 · Maximala
 · Mejana
 · Minimala
 
586 m
132 m
82 m
Geografia politica
País  Lengadòc
Estat Bandièra de França França
Region
76
Occitània
Departament
11
Aude Escut del Departament d'Aude
Arrondiment
113
Narbona (2017 ---->)
Canton
1107
Las Corbièras (caplòc del Canton de La Grassa abans 2015)
Intercom
200035863
CC de Region Lesinhanenca, Corbièras e Menerbés
Cònsol René Ortega
(2020-2026)
Geografia umana
Populacion
Populacion totala
(2018)
544 ab.
Evolucion de la populacion
Evolucion de la populacion

553 ab.
Densitat 17,33 ab./km²
Autras informacions
Gentilici Lagrassiens (en francés)
Còde postal 11220
Còde INSEE 11185

Geografia modificar

 

 
Comunas a l'entorn.

Toponimia modificar

La Grassa modificar

Las atestacions ancianas son Ecclesia Beati Michaelis en 1207; Ecclesia Beati Michaelis de Grassa en 1314; Rector ecclesiae de Crassa en 1351; La Grasse en 1781[2].
Dauzat cita autras doás fòrmas ancianas, Crassa en 807 e La Crassa en 1034; La Grassa vendriá del nom latin d'òme Crassus; l'article s'explica per le crosament ambe'l latin gratia « gràcia » [o puslèu sa fòrma populara atestada graça], motivat per la preséncia d'una abadiá [3].

Nahuze modificar

Nahuze es una montanha a l'interior de la Montanha de Laric o del grop de Laric (Antòni Savartés), dins las comunas de Camplong e de la Grassa. Es atestada en 902, Mons Anausa e en 1287, Nemus de Nahusa [4]. L'abat Savartés manda a Saint-Michel de Nahuze e i anam.
Saint-Michel (Sant Miquèl) es una anciana capèla sul Mont Laric, comuna de Ribauta (sus la mapa, es una error per La Grassa), un priorat unit a l'abadiá de La Grassa. Son decimària compreniá Pellat (comprene Puèg lat, puèg larg), Las Ilhas (pas la comuna, mes dins la comuna de Montlaur), Argentièrs e Escudièrs. Las fòrmas ancianas de Sant Miquèl de Nahuze son : Ecclesia sancti Michaelis de Nahuza en 1119, Terra Sancti Michaelis de Anausa en 1157, Sanctus Michael de Nausa en 1251, Sanctus Michael de Nahuse en 1347, Sanctus Michael de Nauza en 1351-1494, Sant Miguel (sic) en 1538, Sant Myquelh en 1538, Camy de Sainct Miquel en 1597, Une montaigne dicte Sainct Michel de Nahuze où est l'hermitage Sainct Michel en 1641, Sainct Michel de Nause en 1665, Sainct Michel d'Aneuze entre 1101 e lo sègle XVII, etc [5].

Vinòsols modificar

Vinòsols es una localitat despareguda entre Montlaur e La Grassa. Las fòrmas ancianas son : Cellula... quae dicitur Vinosolus en 837, Vinazouls al sègle XVIII, Binozouls (cadastre de Montlaur, section A) [6].
Es un dels quatre lòcs d'Aude ambe finala -òsols, que son accentuats sus l'abans-darrèra sillaba finala malgrat una finala consonantica, ambe Artòsols (Sant Martin de Les), Conòsols, Limòsols (Bèlcaire)[7].
Per exemple, Delamarre explica Conòsols per un cuno-ialon, « vilatge del can / gos, o del lop » [8]. La finala -òsols o -òsol es probablament le resultat local de -ialon, « clarièra, al sens de lòc desbosigat per installar un vilatge e donc vilatge[9] », coma endacòm mai -uèjols; lo nom es probablament lo meteis que Vineuil (Endre), Vignoux-sur-Barangeon, de uīno-ialo : « le vinhièr, le vinhal ».

Le Carlar modificar

Le Carlar es una localitat despareguda, ara capèla rurala votiva. Las fòrmas ancianas son : Castrum quod vocatur Castlar in valle de Orbione en 1182, Ecclesia Sancte Marie de Casclars entre 1228 e 1494, Beata Maria de Castelario en 1317, Beata Maria de Caslario entre 1324 e le sègle XV, De Carlario en 1351, Bastida de Caslario entre 1392 e 1494, De Carlato entre 1392 e 1494, Nostre Dame del Carla, église, hermitage et cimetière en 1494, Nostre Dame del Carla, église et cimetière en 1623, Esglise et hermitage Nostre Dame de Carla, simentié et jardin en 1641, Notre Dame du Carlat (cadastre) [10],[11].
Le Carlar es pas exactament dins la val d'Orbiu, mes tresplomba la val d'Alson (del Vilar), dins un site ideal per un castèl fortificat que deviá conta-rotlar un camin important, coma es ara la RD 3. Le nom castelar e noms aparentats ven del latin castellum, derivat de castrum, ambe'l sufixe -are, çò qu'es pus frequent e que se justifica encara mai quand i a un article. Es un nom plan espandit, ambe de variantas, Le Castelar, Le Casterar, fòrma gascona, e de fòrmas sincopadas, derivadas del Castlar, coma Le Carlar o Lo Cailar, ambe rotacizacion o vocalizacion del grop malaisit -st-. Negre, citat per B. Boyrie-Fénié a prepaus del Castelar (Agenés), explica castelar per « residéncia senhorala fortificada » [12] e Astor explica lo sufixe -ar, del neutre latin -are per l'emplaçament, le site d'un castèl [13]. Le sufixe permet pas de saber quora se tracta d'un castèl actual o d'un castèl ancian, a l'epòca de la fixacion del nom, mes l'usatge dona l'impression que le tipe castelar e derivats es emplegat mai que mai per de castels arroïnats e donc sovent despareguts a nòstra epòca.

Puèglat modificar

Puèglat es un castèl modèrne e un ancian priorat del vocable de Sant Martin, unit a l'abadiá de La Grassa. Las fòrmas ancianas son : Ecclesia Sancti Martini de Podiolato en 1119, Podium Latum en 1494, Metterie de Puechlat en 1579, Saint Martin de Pellat, église et cimetière en 1623, Esglize et simentière de Saint Martin, dict Pellat en 1641, Pellat en 1754, Pellat, château et chapelle en 1781 [14].
Le lòc es sus un planòl que tresplomba la val d'Orbiu, mes en dejós d'una montanha de 400 m, çò que motiva le sens de « puèg larg ».

Vilamanha modificar

Vilamanha [situada a l'extremitat occidentala de la comuna, sus la RD 3] es una anciana comunautat unida d'en primièr a Rius en Val, puèi a La Grassa en 1791, un ancian priorat del vocable de Sant Julian. Las fòrmas ancianas son : Villa Magna en 1106, Villula de Villamagna en 1110, Villa Magna, in Valle Aquitania en 1212, Beatus Julianus de Villamagna en 1269, Villare de Villamanha... parochiae Sancti Christophori (de Rius) en 1283, De Villamancgna en 1284, De Villa Magno (sic) entre 1351 e 1494, Une borie appellée Villemaigne al sègle XVIII, etc [15].
Villa designa las grandas proprietats ruralas a partir del sègle IV, puèi pren pauc a pauc lo sens de « vilatge ». Lo determinant es lo latin magna, « granda »[16] (coma pels autres toponimes semblables). Remarcar, en 1110, l'oposicion de sens entre villula e Vilamanha.

Istòria modificar

L'istòria del vilatge se confondís amb aquela de l'abadiá Santa Maria de La Grassa que comencèt amb l'installacion dins la val de l'abat Nebridius e sus companhons. Alara fondèron un monastèri. Carlesmanhe creèt una carta en 778 qu'es a l'origina de l'abadiá de La Grassa, que venguèt mai tard une de las mai importantas de França.

A la Revolucion, l'abadiá foguèt separada en dos lòts venduts coma ben nacional, que Barthélémy Darnis comprèt en bona partida. Victor Hannuic, agent general, faguèt destruire totas las estatuas de l'abadiá. Uèi, una partida es publica (Conselh general d'Aude) e l'autra privada amb la preséncia de canonges. La vila abriga fòrça artistas et artesans d'art que fan viure lo vilatge e atiran fòrça visitors.

Administracion modificar

Lista dels cònsols successius
Periòde Identitat Etiqueta Qualitat
març de 2008 (2026) René Ortega    
març de 2001 2008 Jean-Paul Olive    
  2001      
1945 1977 Charles Alquier PS viticultor, conselhièr general (1945-1979)
  1945      
1910 1914 Paul Calvet radical ussièr, conselhièr general (1907-1940)
Totas las donadas son pas encara conegudas.

Demografia modificar

modificar « persona »
 v · d · m 
Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 558, totala: 569
 

1793 1800 1806 1821 1831 1836 1841 1846 1851
1 316 1 299 1 275

1856 1861 1866 1872 1876 1881 1886 1891 1896
- - - - 1 355 - - - -

1901 1906 1911 1921 1926 1931 1936 1946 1954
- - 902 - - - - - -

1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2007 2008
708



Cercar
615
603
601
599
625
2009 2010
598
624
583
609
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE
 
Evolucion de la populacion 1962-2008


  • En 2018 la populacion èra de 544 abitants e la densitat èra de 16,89 ab/km².

Lòcs e monuments modificar

 
Lo Pont Vièlh
  • Lo vilatge, una bastida, que demòra son pont del sègle XII, de rèstes de barris e ostals vièlhs.
  • La ciutat medievala: barri, carrièras estretas, mercat cobèrt, etc.
  • L'abadiá de La Grassa situada sus l'autra riba de l'Orbiu en fàcia del vilatge.
  • Lo Pont Vièlh[17] de 1303 retaurat als sègles XVII e XIX.
  • La glèisa de Sant Miquèl[18],[19]gotica.
  • Las roïnas del priorat de Sant Miquèl de Nahuze suls penjats de la montanha d'Alaric
  • La capèla de Nòstra Dama del Carlar.

Personalitats ligadas amb la comuna modificar

Véser tanben modificar

Ligams extèrnes modificar

Nòtas modificar

  1. https://www.oocities.org/toponimiaoccitana/11.html
  2.  Dictionnaire topographique de la France.
  3. Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 378
  4. Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 271, legir en linha [https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f363.item.texteImage
  5. Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 408, legir en linha [https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f500.item.texteImage
  6. Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 34, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f126.item.texteImage
  7. L. Alibèrt, Notes de toponymie audoise, revista Folklore-Aude , p. 134-135, octobre de 1938
  8. Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 131 e 341
  9. Xavier Delamarre, Dictionnaire de la langue gauloise, ed. Errance, 2003, p. 185
  10. Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 70, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f162.item.texteImage
  11. Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 282, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f374.item.texteImage
  12. Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes, Lot-et-Garonne, ed. CAIRN e Institut Occitan, Pau, 2012, p. 81-82
  13. Jacques Astor, Dictionnaire des Noms de Familles et Noms de Lieux du Midi de la França, Éditions du Beffroi, 2002, p. 207
  14. Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 299, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f391.item.texteImage
  15. Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 476, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f568.item.texteImage
  16. Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 718 e 722, a Ville
  17. (fr)Marcel Prade - Les ponts monuments historiques - pp.81 - Brissaud - Poitiers - 1988 - ISBN 2-902170-54-8
  18. (fr)Marcel Durliat - L'église paroissiale de Lagrasse - pp.130-133, dans Congrès archéologique de France. 131en session. Pays de l'Aude. 1973 - Société Française d'Archéologie - Paris - 1973
  19. Bruno Tollon - Le mobilier de l'église de Saint-Michel de Lagrasse - pp.134-139, dans Congrès archéologique de France. 131en session. Pays de l'Aude. 1973 - Société Française d'Archéologie - Paris - 1973