Vauclusa (fònt)
Vauclusa o la fònt de Vauclusa, situada pròche Avinhon, au pè d'un bauç abrupte de 230 m, amb sei 630 000 000 m3 annuaus, es una fònt naturala de Provença. Es lo giscle d'aiga pus grand d'Occitània e lo cinquen dau Mond entier.
Vauclusa a donat son nom a la comuna de Vauclusa (nommada tanben La Fònt de Vauclusa) e au departament de Vauclusa. Son nom latin es Vallis Clausa. Lo nom occitan de Vauclusa, valent a dire «vau clusa, vau clausa, vau tancada», se referís a la posicion topografica dau luòc.
Geografia modificar
Subre la fònt se tròba un blòt calcari de 500 m a 800 m d'espessor, recorregut de trencaments e de falhas innombrables. Aqueu jòga lo ròtle d'un aqüifèr carstic ont l'aiga e circula seguent lei discontinuitats fins a trobar una barriera de calcari e d'argila.
La fònt es lo ponch de sortida unenc d'un bacin sosterranh de 1100 km² recuperant leis aigas de Ventor, dei monts de Vauclusa e de la còla de Lura. Alimenta lo riu de la Sòrga.
Exploracion modificar
La primiera immersion en escafandre pesant se faguèt en 1879, Nello Ottonelli s'aventurèt a 23 m. Après cauguèt esperar l'arribada de l'escafandre autonòm en 1946 e Jacques-Yves Cousteau per aténher 46 m, e 74 m nòu ans puei. Es lo limit deis immersions amb aire. En 1981 Claudi Touloumdjian atenguèt 153 m amb una mescladissa oxigèn-èli. Finalament en 1983 Jochen Hasenmayer atenguèt 205 m. Per descendre encara mai e tocar lo fons caudrà utilizar de robòts.
El 1985, la mission Modexa 350 levèt lo mistèri de son origina: lo robòt descendèt fins a 305 m, e en 1989 un autre robòt, l'Spélénaute, atenguèt lo ponch mai bas dau sifon a 308 m de profondor. Son pas segurs que siá lo fons vertadier.
Istòria modificar
Leis ofrendas anticas modificar
L'endrech foguèt durant l'Antiquitat romana, un luòc d'ofrendas ritualas. I an trobat de pèças d'aur e d'argent dins lo sifon. Se supausa que lei desbordaments imprevisibles de la fònt foguèron percebuts coma una manifestacion divina.
Lo sejorn de Petrarca modificar
La fònt es celèbra tanben per lei «Clarei, fresqueis e doceis aigas» («Chiare, fresche e dolci acque») que lo poèta Petrarca cantèt en italian.
Lo vilatge de Vauclusa es un borg tipic medievau ont Petrarca s'èra refugiat solet. Lei «Clarei, fresqueis e doceis aigas» que canta son aquelei de la fònt naturala, que se tròba a quauquei minutas de la plaça centrala, dins un bosquet.