Wikipèdia

Thomas Carlyle

Thomas Carlyle (4 de decembre de 1795, 5 de febrier de 1881) èra un filosòf, satirista, ensagista, tranductor, istorian, matematician e professor escocés.[1] Considerat coma un dels mai important comentator social de son epòca, faguèt de leissons dins sa vida que d'unas lausan l'epòca victoriana. Una d'aquestas conferéncias rebaton  son òbra celèbra On Heroes, Hero-Worship, and The Heroic in History ont explica que lo ròtle clau de l'istòria demora dins las accions del "Grand Òme", establissent que "l'istòria del mond ten sonque a la biografia del grand òme".[2]

Coma istorian, son libre de 1837 The French Revolution: A History foguèt inspirat de l'òbra de Charles Dickens A Tale of Two Cities (1859) e demora popular fins ara. Lo Sartor Resartus de Carlyle (1836) es roman filosofic destacat.

Coma grand polemista, Carlyle formulèt lo tèrme de "La sciéncia lugubra" epitèt per l'economia.[3] Tanben escriguèt los articles de l'Edinburgh Encyclopædia,[4] e son Occasional Discourse on the Negro Question (1849) demoran controversiats.[5] Un temps Crestian, Carlyle perdèt sa fe alara qu'èra a University of Edinburgh, adoptant mai tard una forma de deïsme.[6]

En matematica, es conegut pel cercle de Carlyle,[7] un metòde utilizat per las equacions del segon gra e pel desvolopament de la construccion amb règle e compàs pels poligòns regulars.

Jovença e influéncias modificar

 
Ostal ont nasquèt Thomas Carlyle, Ecclefechan

Carlyle nasquèt a Ecclefechan dins lo Dumfriesshire.Sos parents decidiguèron que seriá educat a la Annan Academy, Annan, ont foguèt tant brutalejat e secutat que ne partiguèt après tres annadas.[8] Son paire èra membre de la Glèisa sediciosa Burgher[9] Jovent, las cresenças fòrça calvinistas de sa familha (e país) l'influencièron fòrça.

Après èsser passat a l'Universitat d'Edinburgh, Carlyle venguèt un professor de matematicas, d'en primièr a Annan puèi a Kirkcaldy, ont venguèt fòrça amic del mistic Edward Irving. (Podent fat confusion, i a un autre Thomas Carlyle, nascut unas annadas mai tard, en relacion amb Irving mejans l'òbra amb la Glèisa catolica e apostolica.[10])

En 1819–1821, Carlyle tornèt a l'Universitat d'Edinburgh, ont es somés a una intensa crisi de fe e cresença, que li dona la font de Sartor Resartus ("Lo sartre detalhat o al menut"), que pel primièr còp portèt al public.

Carlyle developèt de dolors estomacalas, benlèu d'ulcèrs gastrics, que las gardèt tota sa vida e benlèu la causa de sa reputacion de personalitat tòrta, rasonària e puslèu desagradabla. L'estil de sa pròsa, coneguda per èsser renosa a vegada fèra, conforta sa semblança iretja.[11]

 
Ostal de Carlyle 4 (ara 33) Ampton Street, Londres

La pensasda de Carlyle es fòrça influenciada per l'idealisme alemand, subretot per l'òbra de Johann Gottlieb Fichte. S'impausèt coma un expèrt de la literatura alemanda dins una seria d'asags pel Fraser's Magazine, e traduguèt d'òbras alemandas, coma l'òbra de Goethe Wilhelm Meisters Lehrjahre. Tanben escriquèt una Vida de Schiller (1825).

En 1826, Thomas Carlyle se maridèt amb sa collèga l'intellectuala Jane Baillie Welsh, qu'encontrèt mejans Edmund Irving pendent sos estidis d'alemand. En 1827, postulèt per la Cadièra de Morala filosofica a l'universitat St Andrews mas foguèt pas nomenat.[12] Las proprietats de Jane conteniá un ostal a Craigenputtock, una bòrda dins lo Dumfrieshire, Escòcia. Escriguèt sus sa vida a Craigenputtockr: "Segur que per i aver demorat e pensat jamai trobèri pel mond un luòc tan favorable." Alà Carlyle escriguèt un dels sieus mai destacats assags, e comencèt una longa amistat amb l'assagista American Ralph Waldo Emerson.

En 1831, Carlyles mudèron a Londres, s'installèt d'en primièr dins un lotjament 4 (ara 33) Ampton Street, Kings Cross. En 1834, mudèron 5 (ara 24) Cheyne Row, Chelsea, que venguèt lo musèu Carlyle. Alara èra conegut coma lo "Savi de Chelsea", e un membre del cercle literari que n'èran los assagistas Leigh Hunt e John Stuart Mill.

Aquí Carlyle escriguèt The French Revolution: A History (3 volums, 1837), un estudi istoric se concentrant sus l'opression dels paures en França e las orrors de la fola desfrenada. Aqueste libre venguèt leu al vam.Modèl:Citation needed

Òbras modificar

Primièrs escrichs modificar

En 1821, Carlyle abandonèt la profession de clèrgue per se concentrar sus sa vida d'escrivan. Sa primièra ficcion èra "Cruthers and Jonson", una dels  nombroses assags avortats per escruire un roman. Après son òbra de traduccion Wilhelm Meister's Apprenticeship de Goethe, ne venguèt a se fisar de la forma del roman realista e alara desvolopèt una forma novèla de ficcion. En mai de sos assags sus la literatura alemanda, se lancèt dins  de comentaris mai aviats sus la cultura modèrna dins sos influents assags Signs of the Times e Characteristics.[13] Mai tard, establís sa preferéncia absoluda preferéncia pel natural sus l'artificial: "Alara, coma avèm una poèsia artificiala, e premian pas que lo natural; alara tanben avèm una moralitat artificiala, una saviesa artificiala, una societat artificiala".[14]

Mai, a l'epòca escriguèt d'articles conciderant las vida e òbras de diferents poètas e òmes de letras, coma Goethe, Voltaire e Diderot.

Sartor Resartus modificar

 
Craigenputtock House, per George Moir, 1829

Sa primièra gand òbra, Sartor Resartus ("Lo sartre detalhat") comencèt per una article sus 'la filosofia dels vestits', e aquò lo susprenguèt que ne faguèt venir un libre de bona talha. L'escriguèt en 1831 a son ostal (que sa femna Jane li donèt en eritatge), Craigenputtock, e ensagèt de far un libre d'una mena novèla: al mèsme temps factual e ficcional, seriós e satiric, conjonctural e istoric. Ironicament, comentant d'esprel l'estructura formala alara qu'obliga lo legidor a confrontar lo problèma de la 'vertat'. Sartor Resartus foguèt d'en primièr publicat en fulheton dins Fraser's Magazine de 1833 a 1834. Lo quita tèxte presenta un editor sens nom ensajant de far conéisser al public britanic Diogenes Teufelsdröckh, un filosof aleman tactant del vestit, qu'es una creacion ficcionala de Carlyle. L'editor es pres d'admiracion, mas una granda partida es perduda per la filosofia extravanganta de Teufelsdröckh, de que l'editor tranduch de partidas causidas. Per far de sens a la folosofia de Teufelsdröckh, l'editor ensag de rebastir una bibliografia, mas amb sicces limitat. Sota las declaracions ridiculas en aparéncia, i a d'atacas picantats de l'utilitarianisme e lo mercantilisme de la societat Britanica. La biografia fragmentària de Teufelsdröckh que l'editor recobra d'una massa caotica de documents revela lo vitge esperitalitat del filosòf [Carlyle].[15] Desvolopa un mespres per la condicion corronpuda de la vida modèrna. Contempla lo "Non per sempre" del rebut, ne ven al "Centre Indiferent", e fin finala acola l' "Òc per sempre". Aqueste viatge del deniament al desengatjament a la volença serà descrich coma una partida del despèrt  existentialista.

A causa de la natura enigmatica de Sartor Resartus, es pas suprenent que venguèt al vam. Sa popularitat grantiguèt amb los ans venets, e foguèt publicat en libre Boston en 1836, amb una prefàcia Ralph Waldo Emerson, influenciant lo desvolopament del Transcendentalisme. L'edicion anglesa seguèt en 1838.

Non e Òc per sempre modificar

 
Aquarella de Thomas Carlyle a 46 ans, per Samuel Laurence

L'Everlasting Yea (Òc per sempre) es atal que Carlyle nomena dins son libre l'esperit de la fe en Dieu dins una actitud qu'exprima de biais clar, resolut, estable, e sens compromes l'antagonism al respècte de l'Everlasting No (Non per sempre), e lo principi qu'i a pas gaire de fe en Dieu levat dins un tal antagonisme contra l'esperit opausat a Dieu.[16]

L'Everlasting No (Non per sempre) es lo nom que Carlyle utiliza per l'esperit de la desecresença en Dieu, subretot tal se manifesta d'esperse, o puslèu per Teufelsdröckh, guerrejar conta el; l'esperit, que, coma encarnat dins lo Mefistofeles de Goethe, es sempre negant – der stets verneint – la realitat de la pensada divina, la persona, e la vida de l'umanitat, e a un cautiu plaser a se burlar de tot çò qu'es naut e nòble coma essent clòt e void.

Dins Sartor Resartus, lo narrator se mòu del "Non per sempre" fins a l' "Òc per sempre," mas sonque mejans "Lo centre indiferent," una posicion d'agnosticisme e de destacament. Es solament après aver redusit los desirs e la certitud, mirant una mena d' "indiferéncia" bodista, que lo narrator realiza son afirmacion. Atal, es comparable a l' "acte de fe" de filosòf contemporanèu Søren Kierkegaard dins En Conclusion del postscripton non scientific.

Culte del Silenci e Lagui modificar

Basat sul cristianisme descrich per Goethe coma "Silenci e Lagui", e "nòstra mai nauta religion, pel Filh de l'Òme", apond Carlyle, interpretant aquò coma, "i a pas de corona nòbla, plan usada o simplament usada, mas es una corona d'espina".

Lo "Culte del Silenci" es atal que Carlyle nomena lo sacrat respècte per la restenguda de la paraula coma "la pensada venguda silenci se madura, … tenir sa lenga fins a que lo sens pausat en rèire comence a bolegar," una doctrina que fòrça coprenon mal, benlèu volontàriament, semblariá; lo silenci essent per el la quita matritz de que cada causa nais.

La revolucion francesa, una istòria modificar

 
Monument per Thomas Carlyle, a Kelvingrove Park, Glasgow

En 1834, Carlyle mudèt de Londres a Craigenputtock e comencèt a evoluar en de celèbra companhiá. A Reialme Unit, lo succes de Carlyle èra assegurat per la publicacion de son libre en tres volums The French Revolution: A History (La revolucion francesa: una istòria) en 1837. Après que lo manuscrit acabat del primièr volum siá accidentelament brutlat per la serviciala del filosòf John Stuart Mill, Carlyle escriguèt lo segond e tresen volums abans de tornar escriure lo primièr depuèi lo començament.[17]

L'òbra resulta d'una novèla passion per l'escritura istorica. Dins una Euròpa cargada politicament cargada, emplida de las crentas e esperanças de la revolucion, le raconte de Carlyle sus las motivacions e pulsions qu'an espirat lo eveniments en França sembla fòrça pertinent. L'estil d'escritura al biais istoric insistís sus immediatetat de l'accion – utilizant lo temps present – e compren diferentas perspectivas suls eveniments cambiadisses.[18]

Per Carlyle, los eveniments caotics demandan que siá nomenats d' 'eròis' per prene lo contraròtle de las fòrças concurrentas e eruptivas de la societat. Sens negar l'importança de l'economia e las explicacions practicas dels eveniments, considerava aquestas fòrças coma 'esperitala' – los espers e aspiracions del pòble que prenon la forma d'idèas, e èran sovent sedimentadas dins d'ideologias ("formulas" o "ismes", coma los nomena el). Dins la vision de Carlyle, sols los individús dinamics pòdon mestrejar e dirigir aquestas energias espiritalas energies de biais eficaç: del moment que las 'formulas' ideologicas replaçan l'accion eroïca umana, la societat ven desumanizada.Modèl:Citeneeded

Charles Dickens utiliza l'òbra de Carlyle coma font segondària pels eveniments de la Revolucion francesa dins son roman A Tale of Two Cities (Un conte de duas ciutat).[19]

Eròis e culte de l'eròi modificar

Coma las opinions de fòrça pensaires de l'epòca, aquestas idèas influencièron lo desvelopament e l'arribada que siá del Socialisme o del Faissisme.[20] Carlyle camina cap a aquesta darrièra pensada pendent las annadas 1840s, provocant la rupture de fòrça vièlhs amics e aliats, coma Mill e, dins una mendre mesura, Emerson. Sa cresença dins l'impotança del líder eroïc in the importance of heroic encontra sa forma dins lo libre On Heroes, Hero-Worship, and The Heroic in History, (Suls eròis, lo culte de l'eròi, e l'eroïc dins l'Istòria) ont compara un larg ventalh de diferents tipes d'eròis, coma Odin, Maomet, Oliver Cromwell, Napoleon, William Shakespeare, Dante, Samuel Johnson, Jean-Jacques Rousseau, Robert Burns, John Knox, e Martin Luther.[21] Aquestas conferéncias de Carlyle son consideradas coma una formulacion davancièra e poderosa de la teoria del Grand Òme.

 
Thomas Carlyle en 1854

Lo libre se basa sus las conferéncias que donèt. The French Revolution faguèt venir Carlyle celèbre, mas pas gaire ric. Sos amics trabalhan a lo restablir li organizant de cicle de conferéncias publicas, coitant lo public e vendent de tiquet a una guinèa. Carlyle amava pas far de cenferéncias, mas se'n trobèt capable, e mai important aquò li balhèt l'argent necessari. Entre 1837 e 1840, Carlyle denèt quatre cicle de conferéncias. Lo subjècte final es "Eròis." De las nòtas preparatòrias de sas conferéncias, n'escriguèt son libre, reprodusent los efièchs particulars del discors parlat.[22]

  • "Dins los libres se trapa l'alma de tot lo Temps Passat; la votz articulada ausible del Passat, alara que lo còrs e la substéncia materiala d'aqueste son ambedos avalits coma un sòmi."
  • "Un òme viu cresent quicòm; pas debatent e arguissent sus fòrça causas."
  • "Tot çò que l'umanitat faguèt, pensèt, ganhèt o foguèt: jai coma una sèrva magica dins las paginas dels libres."
  • "Çò que venèm depend de çò que se legís un còp que los professors n'an acabat amb nosaltres. L'universitat mai granda de tota es una colleccion de libres."
  • "L'òme patissent, verai, melhor deuriá consumar lo sieu fum; i a pas res de bon a far fum del moment qu'avètz pas fach de fuòc."
  • "L'adversitat es a vegada dura per l'òme; mas per un òme que pòt suportar la prosperitat, n'i a un centenat que suportaràn l'adversitat."
  • "Es pas çò que teni, mas çò que fau, es mon reialme."

Carlyle es un dels fòrça rares filosòfs a aver passat la revolucion industriala tot gardant un vejaire non-materialista del mond. Lo libre inclusís de conferéncias amb per de subjècte anant del mond de la religion a la literatura o la politica. Los personatges causits per cada conferéncia son presentats per Carlyle coma d'exemple arquetipals d'individús que, segon lor camp d'activitat, an dramaticament impactat l'istòria d'un biais, pel ben o pel mal, e compren de figuras coma Dante (poèta), Luther (preire), e Napoleon (re).[23]Lo quita Maomet ten sa plaça dins lo libre d'una conferéncia titulada "L'eròi coma profèta". Dins son òbra, Carlyle presenta Maomet coma un agent de reforma hegelian, insistís sus sa siceritat e comenta "cossí un sol òme d'esperel, poiriá soudar de tribús en guèrras e de bedoins vagants en una nacion civilizada en mens de doas decennias." Aquesta interpretacion foguèt largament citat pels erudits musulmans cercant un sosten occidental que Maomet èra un dels grands òmes de l'istòria.[24]Carlyle sosten "Que los grands govèrnen e que lo autres los reveren," un vejaire que per el èra sostengut per una fe complèxa en l'istòria e al progres de l'evolucion. Las societats, coma los organismes, evoluisson amb l'istòria, prospèran un temps, mas inevitablament venon fèblas e morisson, fasent la place a una mai fòrta, de tipe diferent. Los eròis son aquestes aquestes qu'afirmisson aqueste procés de la vida, acceptant sa crudeltat coma necessària e donc bon. Per eles lo coratge es de vertut mai preciosa que l'amor; los eròis son de nobles, no pas de sants. L'eròi fonciona primièr coma un modèl a imitar pel autres, puèi coma un creator, fasent l'istòria aviar no pas enrè (l'istòria essent la biografia dels grands òmes). Carlyle foguèt un dels primièrs de sa generacion a reconéisser que la mòrt de Dieu d'esperela a pas res d'astruc, levat se l'òme interven e crea de valors novèlas per remplaçar las ancianas. Per Carlyle l'eròi deuriá venir l'objècte d'un culte, lo centre d'una religion novèla se proclamant a l'umanitat coma "lo miracle dels miracles... la sola divinitat que poiriam conéisser." Per la cresença de Carlyle, Bentley prepausa lo nom de vitalisme eroïc, tèrme comprenent a l'encòp una teoria politica, lo radicalisme aristocratic, e una metafisica, lo naturalism subrenatural. Los vitalistas eroïcs crentan que la tendéncias recentas a la democracia place al poder a de rufes, malducats, e immorals, alara que lo cresença en una fòrça transcendenta de la natura que se dirigís en dessús e en naut dona esper qu'aquesta fòrça dominatritz prevalariá al benefici del fòrt, intelligent, e nòble.[25]

Nietzsche èra plan en accòrdi amb lo culte de l'eròi de Carlyle, transferrissent fòrça qualitiats de l'eròi a son concèpte de subreòme. Pensava que l'eròi deuriá èsser venerat, non pas pel ben que faguèt al pòble, mas simplament per admiracion de meravelhós. L'eròi d'esperse se justifica d'èsser grand coma un òme causit pel destin. Dins la lucha per la vida es un conquerent, venent mai fòrt mejans lo conflicte. L'eròi es pas vergonhós de sa fòrça; Puslèu que las vertuts cristiana de doçor, umilitat e compassion, respècta las beatituds del vitalism eroís: coratge, noblesa, ufan, e drech de governar. L'eslogan: "La bona vielha règla, lo plan simple, aqueste qu'a lo poder lo garde, e lo prenga qui pòt."

Per Carlyle, l'eròi es a vegada similar a l'òme "magnanim" d'Aristòtel – un paersona que faguèt flòri dins lo sens mai complet. Pasmens, per Carlyle, al contra d'Aristòtel, lo mond es emplit de contradictions amb que l'eròi deu compausar. Totes los eròis serán imperfèctes. Los eroïsme ten dins lor energia creativa fàcia a las dificultats, pas cap dins lor perfeccion morala. Escarnir una tala persona per sos revèrs es la filosofia d'aquestes que cercan lo confòt dins lo mond convencional. Carlyle nomena aquò 'vailetisme', per l'expression 'pas cap d'òme es un eròi per son vailet.'[26]

Lo Passat e lo Present modificar

En 1843, publiquèt aqueste antidemocratic Past and Present (Lo Passat e lo Present), amb sa doctrina del trabalh ordonat.[27] En que, l'atencion foguèt portada sus çò que nomenèt  "La condicion de l'Angaltèrra..L'Anglatèrra rebofa de riquesas...per satisfar totes los besonh umans; mas l'Anglatèrra morís d'inanicion".[28]

Òbras de seguir modificar

 
Pintura d'Helen Allingham (1879) de Carlyle

totes sos libres aguèron una influéncia a l'epòca, subretot suls escrivans coma Charles Dickens e John Ruskin. Pasmens, après la Revolucions de 1848 e las agitacions politicas al Reialme Unit, Carlyle publiquèt una collection d'assags titulats "Latter-Day Pamphlets" Pafelets sus jorn darrièr (1850) ont ataca la democracia coma un ideal social absurd, tot en condemnant lo lideratge ereditari aristocratic. Dos de sos assags, No. I: "Lo Temps present" and No. II: "Presons modèlas" que foguèt revisat per Karl Marx e Friedrich Engels en abril de 1850.[29] Carlyle criticava lo lideratge ereditari aristocratic coma "endormida"; pasmens, criticava la democracia coma un nonsens, se burlant de l'idèa que l'objectiu verai poiriá èsser descobèrta per pesar los vòtes per l'aténher. Lo govèrn deuriá venir d'aquestes que son mai capables de liderar. Mas cossí los líders deurián èsser trobats, e cossè seguir son exemple, es quicòm que Carlyle podava pas (o volgava pas) dire clarament. Marx e Engels son en accòrdi amb Carlyle que fa la critica de l'aristocracia ereditària. Mas critiquèron lo plan de Carlyle d'utilzar la democracia per trobar lo "mai nòble" e los autres "Nòbles" devent formar lo governament per las personas "mai cablas"s.[30] Anthony Trollope, el, considèra plan que dins aquestes Pamflets.[31] Un sègle mai tard, Northrop Frye parlava de la "pròsa de la colèra...ectoplame retoric" de Carlyle.[32]

 
Caricatura de Ape publicada dins Vanity Fair en 1870

Dins los darrièrs escrichs, Carlyle cercava examinar las esscasenças del lideratge eroìc dins l'istòria. Letters and Speeches of Oliver Cromwell (letras e discors d'Oliver Cromwell, 1845) presentèt un imatge positiu de Cromwell: qualqun qu'assag de soudar las fòrças de reformas en conflicte per ara. Carlyle cerquèt de far dels mots de Cromwell vivent amb sos mots lo citant directament, puèi comentant lo sens d'aquestes mots dins lo contèxte treble de l'epòca. Encara un còp ensejava de far lo 'passat' 'present' per sos legidors: “es epic, sempre vivent”.[33]

Son assag "Occasional Discourse on the Negro Question" (Discors de circonstància sus la question dels negres, 1849) suggerís ques l'esclavatge auriá jamai degut èsser abolit, o alara replaçat pel servatge.Modèl:Citation needed Se cal gardar sota òrdre, argís, e forçar lo pòble a trabalhar que, autrament seriá pigre e incapable: “Los negres de las Antilhas foguèron emancipatats e, en aparéncia, refusan de trabalhar”.[34] Aquò, e lo sosten de Carlyle a la mesuras repressivas del Governaire Edward Eyre en Jamaïca pendent la rebellion de Morant Bay, mai tard l'isolèt de sos aliats liberals. Coma governaire de la Colonia, Eyre, per paur d'una sosmauta populara, subte reprimiguèt la rebellion, e fòrça païsans negres foguèron tuats. De centenat foetats. Tanben autorizèt l'execucion de George William Gordon, un membre de l'assemblada coloniala qu'èra supausat mestís supausat èsser implicat dins la rebellion. Aquestes eveniments fagèron gran controvèrsia en Grand Bretanha, e ne resultèt de demandas per que Eyre siá arrestats e jutjat pel murtre de Gordon. John Stuart Mill organzèt lo Comitat de  Jamaica, qu'exigís lo jutjament inclusissent d'intellectuals britanics celèbres (coma John Bright, Charles Darwin, Frederic Harrison, Thomas Hughes, Thomas Henry Huxley, e Herbert Spencer).

Carlyle organizèt un comitat rival de defensa e de sosten al Governaire Eyre per sa defensa, arguissent qu'Eyre agiguèt de biais decisiu per restablir l'òrdre.[35] Los sostens son John Ruskin, Charles Kingsley, Charles Dickens, Alfred Tennyson e John Tyndall. Dos còps Eyre foguèt acusat de murtre, mas jamai de debanèron los processes.

De vejaires similars foguèron exprimits dins Shooting Niagara, and After? (fusilhada en Niagara, e après?), escrich après que passèt lo Electoral Reform Act of 1867 ont "torna afirmar sa cresença dins un savi lideratge (e son pòble savi), son incredulitat dins la democracia e son òdi dels trabalhadors qu'èra pas autentic".[36]

Frederic lo Grand modificar

 
Carlyle (esquèrra) presentat amb Frederick Maurice dins una pintura de Ford Madox Brown (1865)

Sa darrièra òbra màger es la vida epica de Frederic lo Grand (1858–1865). Carlyle assag de mostrar cossí un líder eroïc pòt fabregar un Estat, e ajuda a crear una novèla culture per una nacion. Per Carlyle, Frederic incarnat per la transicion dels ideals de las luses del sègle XVIII capa a ua novèla cultur modèrna d'un dinamisme esperital incarnat per l'Allenanha, sas pensadas e sa politica.  Lo libre es fòrça celèbre per son retrach viu, de segur parcial, de la batalha de Frederic, ont Carlyle comunica sa vision d'un caòs gaireben aclapant, mestrejat per un lideratge d'engenh.

Carlyle aguèt du mal a escriure son libre amb Frederic, lo nomenant "Thirteen Years War" (La guèrra de trenta ans). Es qualificat entre autre, "La Cachavièlha," "Lo Minotaure," e "Lo Libre indicible"[37]. En 1852, faguèt son primièr viatge en Allemanha per ne prene de material, visitar los luòcs de batalha de Frederic e notant lor topografia. Encara viatgèt en Allemanha per estudiar los camps de batalhas en Allemanha en 1858. L'òbra compren sièis volums; los dos primièrs volums foguèron publicat en 1858, lo tresen en 1862, lo quatren en 1864 e los dos darrièrs en 1865. Emerson la considerava coma "De luènh lo libre mai esperital que jamai foguèt escrich". James Russell Lowell remarquèt una errors, mas escriguèt: "Los personatges de fòrça istorians semblan a de monacas claufidas de bren, que tot lo contengut s'agota de cada trauc que la critia pòt esquiçar; mas aquestes de Carlyle son tan reals en comparson, que, los fissant, sagnan." L'obratge foguèt estudiats coma manual dins la acadèmias militaras.[38][39] David Daiches, pasmens, mai tard concluguèt "perque son 'idèa' de Frederick es pas veraiament afortida perd de pròvas, son esfòrç mitopoeïc en partida aboca".

L'esfòrç implicat dins l'escritura de libre fa damatge a Carlyle, que ne venguèt fòrça depressiu, e subjècte amb diferents mals benlèu psicosomatics. En 1853 escriguèt una letra a sa sòrre descrivent the construction de sa pichona atica sus son ostal a Chelsea, puslèu una pèça d'escrivant insonorizada. Malaurosament, l'alandament faguèt "la pèça mai brusenta de l'ostal". La recepcion tebesa del libre contribuiguèt a la baissa de produccion literària de Carlyle.

Darrièras òbras modificar

Los darrirèrs escrichs son mai sovent de corts assags, coma (l'infructuós) The Early Kings of Norway, (Los primièrs reis de Norvègia)[40], An Essay on the Portraits of John Knox (Una assag sul retrach de John Knox) en 1875, volent mostrar que lo celèbre retrach de John Knox es pas qu'una pintura del prelat escocés. Èra ligat a l'interés de longas pels retrach istoric, qu'aviá ja provesit son projècte de fondar una gallariá nacionala de retrachs, concretisat per la creacion de la Galariá Nacionala dels Retrach a Londres e la Galariá Escocesa Nacionala dels retrachs. Foguèt elegit a l'American Academy of Arts and Sciences en 1878.[41]

London Library modificar

Carlyle foguèt lo cap instigator de la fondacion de la London Library en 1841.[42][43] Èra frustrat per l'ofèrta de la British Museum Library, ont èra a vegada pas possible de trobar un sèti (l'obligant a se jocar sus las escalas), ont se planguèt del confinhament amb los collègas legidors, ont los libres èran impossibles de trapar, e ont trobèt de colleccions e panflets e d'autres materials al subjècte de la Revolucion francesa e la Guèrra civila anglesa pas catalogats coma cal. Subretot, desvelopèt una antipatiá contra lo bibliotecari, Anthony Panizzi, e critica, coma "respectable Sosbibliotecari", dins una nòta de bas de pagina dins un article publicat dins la Westminster Review.[44] La solucion de Carlyle, amb lo sosten de fòrça dels sieus amics, seriá de damandar la creacion d'una bibliotèca privada amb sobscripcion que se poiriá empruntar de libres.

Vida privada modificar

 
Retrach de Carlyle dins son jardin a Chelsea
 
Retrach de Jane Welsh Carlyle per Samuel Laurence, c. 1852

Carlyle aguèt fòrça romanças abans de se maridar amb Jane Welsh, una importanta figura literària d'esperela. De sas romança notablas i a Margaret Gordon, un escolan d'Edward Irving. Après aver encontrat Jane, s'enamorèt de Kitty Kirkpatrick, la filha d'un oficier britanic e una princessa indiana. William Dalrymple, autor de White Mughals, suggerís que sos sentiment cambièron, mas mas escasenças socialas faguèron lo maridatge impossible, que Carlyle èra alara paure..[45]

Thomas tanben una amistat amb l'escrivana Geraldine Jewsbury comencèt en 1840. Ongan Jewsbury was dintrèt dins un estat depressiu e experiementèt de dobte religiós. Escriguèt a Carlyle per l'orientar e lo mercejèt de sos assags ben escrichs. Fin finala Carlyle invitèt Jewsbury a Cheyne Row, ont Carlyle e Jane demoravan. Jewsbury e Jane benguèron alara plan amigas e Carlyle tanben ajudèt Jewsbury a dintrar sus l'empont literari anglés.[46]

Maridatge modificar

Carlyle se maridèt amb Jane Welsh en 1826.[47] Encontrèt Welsh mejans son amic e tutor Edward Irving, amb qui comencèt a aver un atrach romantic mutual (senon intima). Welsh èra lo subjècte del poèma graciós Leigh Hunt, "Jenny kiss'd Me".[48]

Lor maridatge venguèt un dels mai celèbres, plan documentat, e malastruc de las unions literàrias. Mai de 9000 letras entre Carlyle e son esposa figuèron publicada mostrant que l'afeccion del parelh per l'un l'autre amb de colèras frequentas.

Carlyle pauc a pauc s'alunhèt de son esposa. Lo biograr de Carlyle, biographer James Anthony Froude publiquèt (de postum) son opinion que lo maridatge demorèt non consumat.[49]

Pasmens s'èra ja invalida dempuèi d'ora, la mòrt subita de son esposa en 1866 èra inatenduda e capvirèt fòrça Tan esmogut Carlyle escriguèt son libre plan critica "Reminiscences of Jane Welsh Carlyle" (remenbrança de Jane Welsh Carlyle), publicat de postum.[50]

La vida d'après modificar

Carlyle foguèt namenat Lord Rector de l'Universitat d'Edinburgh. Tres setmanas après son discors inaugural, moriguèt Jane, e an partida se retirèt de son activat sociala. Aquestas darrièras annadas las passèt 24 Cheyne Row (ara n°5), Chelsea, London SW3[51] mas sempre volgava tornar a Craigenputtock.

Mòrt modificar

 
Tomba de Carlyle a Ecclefechan

A la mòrt de Carlyle lo 5 de febrièr de 1881 a Londres, L'interament a Abadiá de Westminster foguèt ofèrt mas rebutat que de segur volgava èsser enterrat près de sos parents a Ecclefechan. Sos darrièrs mots son, "Donc, vaquí la mort. Plan!"[52]

Biografia modificar

Carlyle auriá preferit que pas cap de bibliografia siá escricha sus el, mas quand comprenguèt que son desir seriá pas respectat e que diferentas personas esperavan sa mòrt per ne publicar, donèt e provesiguèt a son amic James Anthony Froude fòrça documents sus el e son esposa. L'assag de Carlyle sus sa femna es contengut dins Reminiscences (remembres), publicat pauc après sa mòrt per Froude, que tanben publiquèt Letters and Memorials of Jane Welsh Carlyle (Letras e memòrias Jane Welsh Carlyle) anotatat pel quita Carlyle. Life of Carlyle (Vida de Carlyle) de Froude foguèt publicada entre 1882–84. La franquesa d'aqueste libre èra unausida al respècte dels estandards abituals de la bibliografias del sègle XIX.[53] L'òbra de Froude foguèt atacada per la familha de Carlyle, sobretot lo nebòt, Alexander Carlyle[54] e la neboda, Margaret Aitken Carlyle. Pasmens, la quita biografia in question èra en acòrdi amb las quitas conviccions de Carlyle que las mancas dels eròis podavan èsser discutidas, sens mermar sas realizacions. Froude, que foguèt designat pel quita Carlyle coma son futur biografe, èra plan fòrça conscient d'aquesta pensada. La defensa de Froude de sa decision, My Relations With Carlyle (Mas relacions amb Carlyle) foguèt publicada de postum en 1903, comprenent una novèla impression del testament de Carlyle de 1873, ont Carlyle bestira: "Un brèva biografia de ièu qu'en realitat auriá preferit que n'i aja pas." Pasmens, Carlyle dins lo testament se referís al mèsme temps e completament tornat al jutjament de Froude al subjècte, que "la decision deu èsser presa coma la mieuna."[55]

Influéncia modificar

 
Carlyle pintat per John Everett Millais. Froude escrich sus la pintura "dins las mans de Millais lo vièlh Carlyle se tengava sus la tela coma jamai l'ai vist dempuèi trenta ans. Lo secret interior dels trachs son estats evidentament preses. I aviá una semblaça que pas cap d'escultor, pas cap de fotograf aviá encara egalat o aprochat. Après, sai pas cossí, sembla s'escafar."

Thomas Carlyle es remarcable a l'encòp per la continuacion de las vièlhas tradicions dels satiristas Tory del sègle XVIII en Anglatèrra e per aver fabregat un tradicion novèla critica de progrès de l'èra Victoriana.[56] Sartor Resartus se pòt veire coma un contunh de las satiras caotica scepticas de Jonathan Swift e Laurence Sterne e coma una enunciacion d'un novèl punt de vista de las valors.

Carlyle es tanben important per ajudar a introduire lo romantisme alemand dins la literatura britanica. Pasmens se Samuel Taylor Coleridge introduguèt Schiller, los esfòrces de Carlyle en favor de Schiller e Goethe portaràn de fuchs.

 
Arrangement in Grey and Black, No. 2: Portrait of Thomas Carlyle. James McNeill Whistler, 1872–3. Òli sus tela, 171 x 143.5 cm.

La reputacion de las primièras òbras de Carlyle's early work demora granda al sègle XIX, mas declinèt al XX. Fòrça criticas del sègle identifica Carlyle coma una influéncia pel faissisme de del Nazisme. Ernst Cassirer arguís dins The Myth of the State (Lo mite de l'Estat) que l'eròi de l'òbra de Carlyle contribuiguèt a las idèas del sègle XX del lidertge politic que venguèt en partida l'ideologia politica faissista.[57]

Sartor Resartus foguèt recentament reconegut coma un cap d'òbra, anticipant fòrça idèas màger de la filosafia e los desvolopaments culturals, dempuèi l'existentialisme cap al oostmodernisme.[58] Foguèt arguit qu'aquesta critica de las formulas ideologicas dins The French Revolution dona un bon compte rendut de cossí las culturas revolucionàrias torna en dogmatisme repressiu.

Essencialament Romantic, Carlyle assag de reconciliar la afeccion romanticas de sentiments e la libertat amb un respècte dels fachs istorics e politics. Fòrça penson qu'èra sempre mai ligat a la quita idèa de la luta eroïca que per l'objectiu especific de la luta quina que siá. Pasmens, la pensada de Carlyle de contunh utilizat dins l'umanitat de l'eròi, o Grand Òme, comença de breu a la fin de son assag sus Maomet (dins On Heroes, Hero Worship & the Heroic in History), ont conclutz que: “lo Grand Òme èra sempre coma un lamp venent del Cèl; lo rèste de l'òme l'esperava coma l'essencia, puèi s'afogan ensemble."[59]


Òbras modificar

Publicat dins "Collected Works" de Carlyle:

Edicions non autorized sus la bibliografia:

  • "Thomas' Carlyle's Ausgewählte Schriften", 1855–56, Leipzig. Translations by A. Kretzschmar. Abandoned after 6 vols.

Edicions autorized sus la bibliografia:

  • Uniform edition, Chapman and Hall, 16 vols, 1857–58.
  • Library edition, Chapman and Hall, 34 vols (30 vols 1869–71, 3 additional vols added 1871 and one more 1875). The most lavish lifetime edition, it sold for 6 to 9 shillings per volume (or £15 the set)
  • People's edition, Chapman and Hall, 39 vols (37 vols 1871–74, with 2 extra volumes added in 1874 and 1878). Carlyle insisted the price be kept to 2 shillings per volume.
  • Cabinet edition, Chapman and Hall, 37 vols in 18, 1874 (printed from the plates of the People's Edition)

Edicions postumas:

  • Centennial edition, Chapman and Hall, 30 vol, 1896–99 (with reprints to at least 1907). Introductions by Henry Duff Traill. The text is based on the People's edition, and it is used by many scholars as the standard edition of Caryle's works.
  • Norman and Charlotte Strouse edition (originally the California Carlyle edition), University of California Press, 1993–2006. Only 4 volumes were issued: "On Heroes" (1993), "Sartor Resartus" (2000), "Historical Essays" (2003) and "Past and Present" (2006). Despite being incomplete, it is the only critical edition of (some of) Carlyle's works.


Vejatz tanben modificar

Nòtas modificar

  1. ↑ "Thomas Carlyle" (bio), Dumfries-and-Galloway, 2008, webpage: dumfries-and-galloway.co.uk-carlyle.
  2. ↑  [1]. 
  3. ↑ Modèl:Cite magazine
  4. ↑ For a complete list of Carlyle's works, see Sheperd, Richard Herne (1881). The Bibliography of Carlyle. London: Elliot Scott.
  5. ↑ "Thomas Carlyle" (bio), Dumfries-and-Galloway, 2008, webpage: dumfries-and-galloway.co.uk-carlyle.
  6. ↑ "He believed there was a God in heaven, and that God's laws, or God's justice, reigned on earth". – Lang, Timothy (2006). The Victorians and the Stuart Heritage: Interpretations of a Discordant Past. Cambridge University Press, p. 119
  7. ↑ DeTemple, Duane W. (Feb 1991). Carlyle circles and Lemoine simplicity of polygon constructions 98, 97–208. DOI:10.2307/2323939. Retrieved on 6 November 2011. 
  8. ↑ Error en títol o url.
  9. ↑ "Among these humble, stern, earnest religionists of the Burgher phase of Dissent Thomas Carlyle was born." – Sloan, John MacGavin (1904). The Carlyle Country, with a Study of Carlyle's Life. London: Chapman & Hall, p. 40.
  10. ↑ "As a 'double-goer', perplexing strangers in foreign parts as well as at home, the 'Apostle' was occasionally an innocent, inadvertent nuisance to 'our Tom'." – Wilson, David Alec (1923). Carlyle Till Marriage 1795 to 1826. London: Kegan Paul, Trench, Trubner & Co., pp. 42–43.
  11. ↑ Error en títol o url.
  12. ↑ Nichol, John (1892). Thomas Carlyle. London: Macmillan & Co., p. 49.
  13. ↑ D. Daiches ed., Companion to Literature 1 (London, 1965), p. 89.
  14. ↑ Quoted in M. H. Abrams, The Mirror and the Lamp (Oxford, 1971), p. 217.
  15. ↑ I. Ousby (ed.), The Cambridge Guide to Literature in English (Cambridge, 1995), p. 828.
  16. ↑ "Everlasting Yea, The." In: The Nuttall Encyclopædia, Edited by the Reverend James Wood, 1907.
  17. ↑ Error en títol o url.
  18. ↑ I. Ousby (ed.), The Cambridge Guide to Literature in English (Cambridge, 1995), p. 350.
  19. ↑ Marcus, David D. (1976). "The Carlylean Vision of 'Tales of Two Cities'," Studies in the Novel 8 (1), pp. 56–68.
  20. ↑ Cumming, Mark (2004). The Carlyle encyclopedia. Fairleigh Dickinson University Press, p. 223
  21. ↑ Delaura, David J. (1969). "Ishmael as Prophet: Heroes and Hero-Worship and the Self-Expressive Basis of Carlyle's Art," Texas Studies in Literature and Language, Vol. 11, No. 1, pp. 705–732.
  22. ↑ Modèl:Cite Americana
  23. ↑ I. Ousby (ed.), The Cambridge Guide to Literature in English (Cambridge, 1995), p. 434.
  24. ↑  [2]. ISBN 978-0-674-74448-6. 
  25. ↑ Bentley, Eric. The Cult of the Superman. Peter Smith, 1969.
  26. ↑ Carlyle, Thomas (1869). On Heroes, Hero-Worship, & the Heroic in History. London: Chapman and Hall, 301.
  27. ↑ D. Daiches ed., Companion to Literature 1 (London, 1965), p. 90.
  28. ↑ Quoted in E. Halevy, Victorian Years (London, 1961), p. 40.
  29. ↑ "Reviews from the Neue Rheinische Zeitung Politish-Ökonomische Revue No. 4" contained in the Collected Works of Karl Marx and Frederick Engels: Volume 10 (International Publishers: New York, 1978) pp. 301–310.
  30. ↑ "Reviews from the Neue Rheinisch Zeitung Politisch-Ökonomische Revue No. 4" contained in the Collected Works of Karl Marx and Frederick Engels: Volume 10, p. 306.
  31. ↑ Quoted in M. Sadleir, Trollope (London, 1945), p. 158.
  32. ↑ N. Frye, Anatomy of Criticism (Princeton, 1971), pp. 21 and 325.
  33. ↑ Carlyle, quoted in G. M. Trevelyan, An Autobiography (London, 1949), p. 175.
  34. ↑ Quoted in E. Halevy, Victorian Years (London, 1961), p. 257.
  35. ↑ Hall, Catherine (2002). Civilising Subjects: Metropole and Colony in the English Imagination, 1830–1867. University of Chicago Press, p. 25.
  36. ↑ Trella, D.J. (1992). "Carlyle's 'Shooting Niagara': The Writing and Revising of an Article and Pamphlet", Victorian Periodicals Review 25 (1), pp. 30–34.
  37. ↑ Error en títol o url.
  38. ↑ Modèl:Cite Americana
  39. ↑ Modèl:Cite Americana
  40. ↑ I. Ousby (ed.), The Cambridge Guide to Literature in English (Cambridge, 1995), p. 154.
  41. ↑ Error en títol o url.
  42. ↑  {{{títol}}}. ISBN 0 85115 098 5. 
  43. ↑  {{{títol}}}. ISBN 0333475194. 
  44. ↑ Wells (1991), pp. 26–31.
  45. ↑ Heffer, Simon (1995). Moral Desperado – A Life of Thomas Carlyle. London: Weidenfeld & Nicolson, p. 48
  46. ↑  {{{títol}}}. 
  47. ↑ Collis, John Stewart (1971). The Carlyles: A Biography of Thomas and Jane Carlyle. London: Sidgwick & Jackson.
  48. ↑ Leigh Hunt, 1784–1859, Poetry Foundation.
  49. ↑  [3]. 
  50. ↑  [4]. ISBN 978-0-8386-3792-0. 
  51. ↑ Carlyle's House. Modèl:Webarchive,
  52. ↑ Conrad, Barnaby (1961). Famous Last Words. London: Alvin Redman, p. 21.
  53. ↑ Dunn, Waldo Hilary (1930). Froude & Carlyle, a Study of the Froude-Carlyle Controversy. London, Longmans, Green and Co.
  54. ↑ Carlyle, Alexander & Sir James Crichton-Browne (1903). The Nemesis of Froude: A Rejoinder to James Anthony Froude's "My Melations with Carlyle". New York and London: John Lane: The Bodley Head.
  55. ↑ "Will and Codicil of Thomas Carlyle, Esq.," in My Relations with Carlyle. New York: Charles Scribner's Sons, p. 73.
  56. ↑ Holloway, John (1953). The Victorian Sage: Studies in Argument. London: Macmillan; Landow, George (1986). Elegant Jeremiahs: The Sage from Carlyle to Mailer. Ithaca, New York: Cornell University Press.
  57. ↑ Casirer, Ernest (1946). The Myth of the State. Yale: Yale University Press. See also Voegelin, Eric (2001). Selected Book Reviews. The Collected Works of Eric Voegelin, Vol. XIII. Columbia: University of Missouri Press, pp. 156–158.
  58. ↑ Gravil, Richard (2007). Existentialism. Humanities, p. 35; Böhnke, Dietmar (2004). Shades of Gray: Science Fiction, History and the Problem of Postmodernism in the Works of Alidair Gray. Berlin: Galda & Wilch, p. 73; d'Haen, Theo & Pieter Vermeulen (2006). Cultural Identity and Postmodern Writing. Amsterdam: Editions Rodopi, p. 141.
  59. ↑ Carlyle, Thomas (1840). On Heroes, Hero-worship and the Heroic in History. London: Chapman and Hall, p. 90.
  60. ↑ Morrill, John (1990). "Textualizing and Contextualizing Cromwell," Historical Journal 33 (3), pp. 629–639. Examines the Abbott and Carlyle edit.

Bibliografia modificar

  • Chandler, Alice (1998). "Carlyle and the Medievalism of the North." In: Medievalism in the Modern World. Essays in Honour of Leslie J. Workman. Ed. Richard Utz and Tom Shippey. Turnhout: Brepols, pp. 173–91.
  • Ikeler, A. A. (1972). Puritan Temper and Transcendental Faith. Carlyle's Literary Vision. Columbus, OH: Ohio State University Press.
  • MacDougall, Hugh A. (1982). Racial Myth in English History: Trojans, Teutons, and Anglo-Saxons. Montreal: Harvest House & University Press of New England.
  • Roe, Frederick William (1921). The Social Philosophy of Carlyle and Ruskin. New York: Harcourt, Brace & Company.
  • Waring, Walter (1978). Thomas Carlyle. Boston: Twayne Publishers.
Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Thomas_Carlyle&oldid=2394006 »