Quitèira
Quitèira (Quitèira o Guitèira en gascon ; Quitéria en portugués e aragonés ; Quitèria en catalan ; Quiteria en espanhòu ; Quitterie en francés) qu'es
ua verge de sang reiau, martirizada sii au sègle IIau, sii au sègle Vau, segon diferentas tradicions.
Etimologia modificar
Lo nom correspon en un títol que los fenicians balhavan a la divessa Astartè : Kythere, Kyteria o Kuteria, e qui vòu díser : "l'arroja".
Legenda gascona modificar
Quitèira qu'es ua joena verge de sang reiau visigòt, qui s'estimà mei perir que non pas arnegar la soa fe. Descapitada de cap a 472[1] (o 476, 477, 478 segon las honts), dens lo palais reiau d'Aira d'Ador, que's portà lo cap dinc au baptistèri de la vila, on es ua hont qui pòrta lo son nom[2].
Quitèira qu'èra la hilha de Caius, o d'Aetius, rei visigòt de Tolosa[3], o hilha de Calsia e de Catilius, governador de Galícia en la vila de Belcagie (?). Arrefusant la man de German, lo borrèu au servici deu son pair, que s'escapà dinc a Aira, travestida en cavalèr, tà húger las sollicitacions deu pretendent e la malícia deu pair. Aquera hueita qu'estó chic de temps arron qu'estossi convertida au catolicisme e d'aver hèit vòt de castetat. German que fení per trobar-la e que la descapità. Quan lo son cap tocà tèrra, ua hont que's hicà a chorrar. Un còp plan netejat, Quitèira que's prenó lo cap au brassat e que se'u mià en haut de la còsta deu Mas, on se tròba uei lo son sarcofag (dens la cripta de la glèisa de Senta Quitèira d'Aira). Autanlèu l'avesque Faust[4], que hasó un tau predic que tota la vila d'Aira e's convertí.
Legenda lusitaniana modificar
Quitèira qu’es hilha de Càlsia, molhèr de Lúcio Caio Otílio, (o Lucio Castelio Severo), governador roman de Portugau e Galícia, au sègle IIau.
Deu temps que l’òmi acompanhava l’emperaire Adrian en viatge dens la peninsula, Càlsia qu’avè amainadat de 9 hilhas en un còp, en l’an 120 a Braga.
Que son aperadas : Quitèira, Liurada (o Liberata), Victòria, Germana, Marciana (o Marsia), Baselha (o Basilida, Basiliça, Basilia) ; per çò de las tres darrèras, la legenda lusitaniana que balha : Gemma, Genevieva (o Geniveva) e Amelia (o Eumelia) ; en Catalonha : Marina, Genibera, e Eufemia ; en Gasconha[5] : Gemma, Dòda, Mèra.
Lúcio, sospieitós, que comandà a la mairolèra, aperada Cília, de har perir las 9 ninas. Mes Cília que desaubedí e que las portà a l’arquevesque de Braga, Sent Ovidi. Las nau sòrs qu’estón adoptadas en secret per familhas crestianas e eslhevadas dens aquesta fe. Perseguidas e miaçadas, qu’estón obligadas de húger en diferents lòcs, e que fenín totas martirizadas. Quitèira que viscó d’abòrd capvath los monts galicians, puish que corró ua gran part de la Peninsula Iberica, e tanben en Aquitània. Quauqu’ans mei tard, assabentat de l’existéncia de las soas hilhas, Lúcio que voló maridar Quitèira a un cortesan aperat German. Pr’amor deu son arrefús, lo pair que la condamnà a mort e qu’estó tuada peu quite German, en la vila de Marjaliza (Toledo), lo 22 de mai de 135.
Legenda comengesa modificar
En Comenge, Quitèira qu'èra la mair de sent Gaudenç, martir deu sègle VIau.
Hèsta modificar
Quitèira qu'es hestejada lo 22 de mai.
Atributs modificar
Ua arrama, e un o dus cans (pr'amor d'aver hèit húger, sonque dab la paraula, dus cans enrabiats).
Ligams extèrnes modificar
- (fr) Les Saints du calendrier diocesain d’Auch; Jean-Marie Bénac ; Deuxième volume ; Auch imprimerie Cocharaux; 1918 ; pp. 1-44.
- (es) La Santa Quiteria francesa; por Luciano López Angulo.
- (es) Higueruela ; Antonio Mínguez Carrión : Leyenda de la santa ; Su vida ; Himno.
Nòtas modificar
- ↑ Les chemins de Saint-Jacques dans les Landes, Francis Zapata, Jean-Pierre Rousset, Éditions Sud-Ouest
- ↑ L'Almanach du Landais 2002, éditions CPE, p 49
- ↑ Dictionnaire de la Lande française, Charles Daney, Éditions Loubatières.
- ↑ Faust : avesque legendari; lo purmèr avesque d'Aira coneishut, representat au concili d'Agde en 506, que s'aperava Marcellus.
- ↑ Les Saints du calendrier diocésain d'Auch ; Jean-Marie Bénac ; Troisième volume ; 1923 ; p.394.